“AI – Bán”: Tương lai của Việt Nam

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hội đồng Sáng lập VINASA, Chủ tịch Uỷ ban Phát triển Công nghiệp Bán dẫn ví von tại hội thảo “Chương mới ngành Bán dẫn – Cơ hội của Việt Nam” do VINASA và Ủy ban Phát triển Công nghiệp Bán dẫn phối hợp tổ chức ngày 13/6.

“KHÔNG ĐỂ MẮC LỖI THÊM LẦN NỮA”

Ông Trương Gia Bình cho biết quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng (phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia) đã xác lập: AI và Bán dẫn là hai công nghệ quan trọng và Việt Nam có lợi thế để phát triển ngành công nghiệp này, đặc biệt là có nguồn nhân lực mạnh, khát vọng vươn lên.

Theo ông Bình, trong quá khứ FPT đã từng mắc lỗi lầm và đánh mất một thứ quan trọng – đó là bán dẫn. Bởi, năm 1997, khi ban lãnh đạo FPT đến Bangalore – “thung lũng silicon” của Ấn Độ để xem “họ làm khu công nghệ cao như thế nào”. Và chuyến đi đã thay đổi FPT. Những người FPT khi đó ước mơ Việt Nam có tên trên bản đồ số thế giới, và đến hôm nay điều đó không còn là giấc mơ, Việt Nam đã có mặt trên bản đồ phần mềm thế giới – với vị trí nhất định, ông Bình nói.

Nhưng, FPT không chỉ không chỉ đến Bangalore mà còn đến Tân Trúc – trung tâm công nghệ của Đài Loan – và ghé thăm Mediatek, khi ấy chỉ là một công ty non trẻ.

“Nhưng chúng tôi mang về định kiến: đã làm phần mềm rồi và không quan tâm đến bán dẫn. Mediatek giờ đã là hãng bán dẫn lớn thứ hai ở Mỹ. Nếu ngày đó chúng tôi nói tới phần mềm và bán dẫn như hai mặt của một bàn tay, thì có lẽ hôm nay Việt Nam đã tiến xa hơn rất nhiều”, vị Chủ tịch FPT kể.

“Ngày xưa, có thể FPT – “thất phu” của thời đại ấy – đã mắc lỗi một mình. Nhưng ngày nay, cả quốc gia đã quyết tâm không để mắc lỗi thêm một lần nào nữa”, Chủ tịch FPT khẳng khái tuyên bố.

Đồng tình với quan điểm bán dẫn và AI là tương lai của Việt Nam, bà Nguyễn Bích Yến, Hội viên của Viện Kỹ thuật Điện và điện tử Hoa Kỳ (IEEE), đồng thời là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, nhấn mạnh tầm quan trọng của công nghệ đóng gói tiên tiến – lĩnh vực then chốt trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu và phù hợp với điều kiện phát triển của Việt Nam.

Bà Yến cho biết hiện có hơn 20 thành viên của Uỷ ban Phát triển Công nghiệp Bán dẫn đang cùng nhau thúc đẩy công nghệ này, tiến tới thành lập cơ quan nghiên cứu chuyên sâu tại Đà Nẵng.

Theo bà Yến, những công nghệ then chốt như đóng gói tiên tiến, chiplet, AI và IoT không chỉ quan trọng đối với công nghiệp điện tử mà còn rất cần thiết đối với các lĩnh vực mũi nhọn của Việt Nam như nông nghiệp và thủy sản, hai lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh truyền thống nhưng cần công nghệ để gia tăng giá trị và khả năng cạnh tranh.

“Chúng tôi tin rằng với sự chung tay của các chuyên gia, doanh nghiệp và chính quyền, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước hình thành năng lực lõi về đóng gói bán dẫn – một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái công nghệ toàn cầu”, vị chuyên gia hàng đầu trong ngành bán dẫn nhìn nhận.

Ông Phil Hoàng, Quản lý kỹ thuật cao cấp tại Skyworks Solutions có trụ sở tại Austin, Texas (Hoa Kỳ) và là sáng lập viên tổ chức Tresemi (Tổ chức chuyên gia công nghệ Mỹ với mạng lưới các chuyên gia bán dẫn dày dạn kinh nghiệm) đề xuất xây dựng tổ chức ươm tạo thiết kế vi mạch tại Việt Nam và khởi xướng Liên minh Bán dẫn Việt Nam – tổ chức kết nối học thuật, doanh nghiệp, startup và Chính phủ, hướng tới phát triển hệ sinh thái bán dẫn bền vững.

“Tresemi cam kết đồng hành bằng các chương trình đào tạo vi mạch hợp tác cùng NIC, Đại học Bách khoa Hà Nội và Trung tâm Bán dẫn & AI Đà Nẵng”, ông Phil Hoàng cho biết.

VIỆT NAM CÓ THỂ THÀNH TRUNG TÂM THIẾT KẾ VÀ ĐỔI MỚI SÁNG TẠO TRONG NGÀNH BÁN DẪN KHU VỰC

GS Trần Xuân Tú, Viện trưởng Công nghệ thông tin – Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết thời gian gần đây, Đại học Quốc gia Hà Nội đã, đang đàm phán hợp tác với TSMC, Amkor nhằm xây dựng hệ sinh thái thiết kế chip và nâng cao năng lực đóng gói tiên tiến. Cụ thể, Đại học Quốc gia Hà Nội đã có cuộc đàm phán trực tiếp với lãnh đạo TSMC, hãng sản xuất bán dẫn hàng đầu thế giới, và họ nhìn nhận rằng Việt Nam đang có cơ hội rất rõ ràng để hình thành một hệ sinh thái thiết kế chip, từ đào tạo – nghiên cứu – đến ứng dụng.

Đồng thời Đại học Quốc gia Hà Nội cũng đang trong quá trình đàm phán hợp tác giáo dục với Amkor, một trong những tập đoàn lớn trong lĩnh vực đóng gói và kiểm thử bán dẫn. Sự hợp tác này sẽ tạo tiền đề cho việc nâng cao năng lực nguồn nhân lực tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực đóng gói tiên tiến.

“Tôi tin rằng, nếu các đại học, doanh nghiệp, chính quyền và cộng đồng cùng đồng lòng, Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên trở thành trung tâm thiết kế và đổi mới sáng tạo trong ngành bán dẫn khu vực”, theo ông Tú.

Ông Phùng Việt Thắng, Giám đốc Intel Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần phát triển nội lực, nhân lực Việt để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu một cách bền vững. Ông nhấn mạnh vai trò sống còn của liên kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – Chính phủ để hiện thực hóa tiềm năng công nghệ.

Ở góc độ chính sách, ông Lê Nam Trung, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết thời gian qua, đặc biệt từ quý 3 năm ngoái đến nay đã chứng kiến sự chỉ đạo rất quyết liệt từ các cấp cao nhất của Chính phủ. Nhiều chính sách, chiến lược, trong đó có Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn quốc gia – vừa được ban hành với tốc độ đáng kinh ngạc – đã tạo ra một hành lang pháp lý rất rõ ràng, cụ thể. Đây là điều khác biệt so với trước đây, khi quá trình ra quyết định thường kéo dài.

Hiện tại, có 8 địa phương đã bắt đầu triển khai thực chất các chính sách công nghệ số và bán dẫn, tiêu biểu là TP.HCM, Đà Nẵng – những nơi đang cho thấy kết quả rõ ràng. Một số địa phương khác như Thái Nguyên, Bình Định, Thừa Thiên Huế… cũng đang từng bước cụ thể hóa và ứng dụng các chính sách này vào thực tiễn địa phương. Đặc biệt, TP.HCM gần đây đã ký kết hợp tác cụ thể với các đối tác quốc tế để phát triển năng lực thiết kế và thử nghiệm bán dẫn.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, chúng ta cũng đối mặt với nhiều thách thức. Việc cụ thể hóa chính sách, hướng dẫn triển khai, huy động doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề cùng tham gia, hay thậm chí là xác định cơ quan chịu trách nhiệm chính – tất cả vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

“Rào cản lớn không chỉ nằm ở hạ tầng hay tài chính, mà còn ở năng lực phối hợp chính sách và triển khai thực tế. Nhiều khi chính sách ra đời nhưng chưa được truyền tải kịp thời, thiếu cơ chế kiểm tra, đôn đốc và phản hồi từ doanh nghiệp. Chúng tôi đang tổng hợp các nội dung này để Chính phủ ban hành thêm các nghị định hướng dẫn và có thể sẽ tổ chức một phiên làm việc chuyên đề sâu hơn về bán dẫn trong thời gian tới”, ông Lê Nam Trung nhấn mạnh.

Theo ông Trung, điều quan trọng là các chính sách hiện hành không chỉ phục vụ phát triển công nghệ đơn thuần, mà còn gắn chặt với an ninh quốc gia, chiến lược kinh tế – xã hội và năng lực cạnh tranh dài hạn của Việt Nam.

Quốc hội đã có những nghị quyết rất mạnh mẽ, thể hiện rõ quyết tâm tạo điều kiện để ngành công nghiệp công nghệ số và bán dẫn phát triển. Đồng thời, cơ chế pháp lý cũng đang được thiết kế theo hướng “sống”, nghĩa là có thể linh hoạt điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn thay đổi nhanh chóng.