Ai bảo vệ người tiêu dùng?

Nạn hàng giả, hàng nhái trên thị trường đã phần nào được kiểm soát bởi sự ra quân của lực lượng chức năng, nhưng trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT), hàng giả, hàng nhái vẫn tràn lan và bán công khai. Người tiêu dùng lo lắng, đến bao giờ cơ quan chức năng mới có giải pháp ngăn chặn tình trạng này?

Với những lời quảng cáo và khẳng định chắc nịch của những người bán hàng trên các phiên bán hàng trực tuyến, hay trên các bài đăng bán sản phẩm lấy mác “chính hãng” tràn lan trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiktok shop, Tiki, Lazada hay Facebook, nhiều người đặt niềm tin và đặt mua. Đã có không ít người mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng trên các sàn TMĐT.

Một số người tiêu dùng bày tỏ: “Chất lượng hàng hóa trên các nền tảng mua sắm như Shopee, Tiktok khó kiểm soát, tôi nghĩ cũng đúng vì ai cũng có thể đăng kí và bán trên các nền tảng TMĐT. Nếu cứ thấy nhiều người mua mình hùa theo sẽ không đảm bảo, bởi có những sản phẩm trên Shopee có mấy chục nghìn lượt bán, nhưng thực tế nó vẫn là hàng giả”;

“Nhận hàng đặt mua không ưng ý, mình cảm giác bị lừa dối nhưng phải chấp nhận, không dùng sản phẩm đó nữa, đồng thời có đánh giá cửa hàng đó bán hàng kém chất lượng”;

“Hàng giả, hàng nhái họ làm tinh vi nếu chỉ nhìn bằng mắt thường sẽ không thể phát hiện được, thậm chí sản phẩm còn có cả mã code giả. Người tiêu dùng rất mong các cơ quan chức năng có biện pháp kiểm tra, đồng thời xử lý những shop bán hàng giả, hàng nhái với mức phạt thật nặng. Nếu chỉ xử phạt hành chính như hiện nay họ sẽ tiếp tục bởi số tiền phạt không đáng so với lợi nhuận họ thu được”.

Quan sát trên các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki, Tiktok shop hay trang bán hàng trên mạng xã hội Facebook, chỉ cần 1 từ khóa cho mặt hàng muốn tìm, kết quả tìm kiếm sẽ cho ra hàng nghìn cửa hạng trực tuyến với mức giá khác nhau. Với vô vàn các mặt hàng, từ thiết bị điện tử, hàng gia dụng, đến nhiều loại mỹ phẩm, thực phẩm chức năng gắn mác thương hiệu uy tín nhưng thực chất là hàng gia công giá rẻ, không có kiểm nghiệm…

Điều đáng nói, khi mua phải hàng giả trên sàn, người tiêu dùng gần như không biết khiếu nại với ai, tài khoản bán có thể đã xóa, sàn thoái thác trách nhiệm, còn doanh nghiệp sản xuất hàng thật không thể hỗ trợ vì đó không phải hàng của họ sản xuất. Những câu chuyện như vậy không còn là cá biệt. Trong môi trường TMĐT phát triển quá nhanh, khi quyền được biết, được bảo vệ và được hoàn tiền không được đảm bảo, người tiêu dùng trở thành mục tiêu dễ tổn thương nhất.

Ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cho biết, việc kiểm soát hoàn toàn sản phẩm từ đầu đến cuối là rất khó, vì quy mô và sự thay đổi của TMĐT diễn ra liên tục. Chính vì vậy, xác định trách nhiệm liên đới của sàn TMĐT tương đối khó khăn, nhất là mức độ vi phạm, mức độ liên quan và ảnh hưởng đối với hoạt động của người bán.  

“Đôi khi người bán trong một số trường hợp họ không biết đấy là hàng giả. Đối với sàn TMĐT càng khó kiểm soát, bởi người bán nếu phải chịu trách nhiệm về sản phẩm, dịch vụ hàng hóa mình bán ra họ còn không biết, các sàn cũng khó theo dõi để có thể nắm chắc khi nào họ bán hàng thật, khi nào họ bán hàng giả”, ông Minh lý giải.

Theo thống kê của Cục Thương mại Điện tử và kinh tế số (Bộ Công Thương), hiện nay có gần 75% người dùng Internet tại Việt Nam tham gia mua sắm trực tuyến, chủ yếu là các mặt hàng như quần áo giày dép, mỹ phẩm, thiết bị gia dụng, đồ công nghệ điện tử. Đáng chú ý, 70% trong số đó đã từng mua phải hàng giả. Điều này cho thấy những lỗ hổng trong công tác quản lý hàng hóa trên các sàn TMĐT.

Để kiểm soát được nạn hàng giả hàng nhái trên sàn TMĐT, nhiều chuyên gia cho rằng, ngoài việc định danh người bán cũng như nhà sản xuất, kiểm soát các giao dịch để xác định ai là người phải chịu trách nhiệm cho hoạt động kinh doanh hàng giả, hàng nhái, cũng cần chú ý đến quyền lợi các DN sản xuất hàng thật. Cần phải truy xuất nguồn gốc để xác định đâu là hàng của nhà sản xuất chính đáng.

Một giải pháp vô cùng quan trọng, đó là công tác hậu kiểm. Bà Trần Thị Nhị Hà, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội cho rằng, vấn đề hậu kiểm cũng phải làm rõ thêm về nội dung với mục đích phát hiện nguy cơ của sản phẩm. Cơ quan chức năng cần phải theo dõi được lịch sử thực hiện quy định pháp luật của các DN. Cần khuyến cáo, cảnh báo cho người dân về những DN vi phạm nhiều lần, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát.

Song song công tác tăng cường kiểm tra, đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng và chống gian lận thương mại của lực lượng chức năng, người tiêu dùng cũng cần nâng cao cảnh giác, tìm hiểu kĩ và mua sắm tại các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, từng bước đẩy lùi nạn hàng giả, hàng nhái trên thị trường.

VOV.VN – Trên thị trường vẫn còn các hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh làm ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và thương hiệu của các DN, đó là tình trạng hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng. Giúp khách hàng truy xuất nguồn gốc hàng hóa, sản phẩm đóng vai trò hết sức quan trọng đối với hoạt động sản xuất kinh doanh.