AI gây thiệt hại cho doanh nghiệp vì làm giảm hiệu suất công việc

Kể từ khi ChatGPT ra mắt, ông Jeff Hancock – giáo sư chuyên ngành truyền thông tại Đại học Stanford (Mỹ) – nhận thấy ngày càng có nhiều bài tiểu luận của sinh viên mắc phải một lỗi chung. Đó là đọc qua thì tưởng tốt, nhưng đọc kỹ thì thấy trống rỗng, vô nghĩa. Cứ khoảng 100 bài tiểu luận thì có tới 10 bài đưa lại cảm nhận “bất ổn” kiểu này.

Các bài tiểu luận này thường có ngôn từ bóng bẩy, diễn đạt trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, nhưng nhìn vào bản chất nội dung thì rỗng tuếch, không đưa lại giá trị gì mới mẻ, tích cực.

Bà Kate Niederhoffer, chuyên gia về tâm lý học người Mỹ chuyên phân tích môi trường làm việc trong doanh nghiệp, cũng đồng quan điểm với giáo sư Hancock. Theo bà Niederhoffer, ngày càng có nhiều văn bản, báo cáo lưu hành trong doanh nghiệp có nội dung hời hợt, khiến người đọc cảm thấy bối rối vì có điều gì đó “sai sai”.

Ông Hancock và bà Niederhoffer cùng hiểu rằng, chính AI là tác giả của những bài tiểu luận, những báo cáo công việc vô hồn.

Ông Hancock và bà Niederhoffer đã hợp tác thực hiện nghiên cứu về những tác động tiêu cực của AI đối với doanh nghiệp. Họ phát hiện ra AI đang làm xói mòn niềm tin giữa các cộng sự, làm giảm hiệu suất công việc chung.

40% người lao động có trải nghiệm tiêu cực vì AI

Những lao động có trải nghiệm tiêu cực vì AI thường làm việc trong lĩnh vực văn phòng. Họ nhận được những nội dung do cộng sự gửi đến, xem qua thì thấy tạm ổn, nhưng đọc kỹ lại trống rỗng, không đưa lại đóng góp sáng tạo, hiệu quả cho công việc chung.

Khảo sát tiến hành đối với 1.150 nhân viên văn phòng làm việc toàn thời gian tại Mỹ, giáo sư Hancock và chuyên gia tâm lý Niederhoffer nhận thấy có tới 40% nhân viên văn phòng ở cấp quản lý cho biết họ thường xuyên phải chịu đựng những ảnh hưởng tiêu cực vì AI.

Các nhân viên tham gia khảo sát cho biết có khoảng 15% những nội dung họ nhận được từ cộng sự là những sản phẩm chất lượng thấp được tạo ra bởi AI.

Một nhân viên quản lý làm việc trong ngành tài chính cho biết việc phải nhận những nội dung do AI tạo ra khiến lượng công việc tăng thêm: “Khi phải nhận những báo cáo do AI viết hộ, tôi phải quyết định xem mình sẽ tự viết lại, trả lại cho nhân sự hay đành chấp nhận bản báo cáo ấy”.

Một giám đốc trong lĩnh vực bán lẻ cho biết những báo cáo do AI tạo ra luôn có lỗi sai về mặt thông tin và con số, khiến vị giám đốc này phải mất thêm thời gian liên hệ lại với các giám sát viên để sửa chữa vấn đề.

Khảo sát do ông Hancock và bà Niederhoffer tiến hành đi tới một kết luận rằng, những nội dung do AI tạo ra thường khiến nhân sự phải mất thêm thời gian, công sức để sửa chữa. Điều này làm suy giảm sự tin cậy trong nhóm cộng sự, làm giảm hiệu suất công việc chung.

AI gây thiệt hại cho doanh nghiệp như thế nào?

Theo thống kê của công ty phân tích và tư vấn Gallup (Mỹ), kể từ năm 2023 đến nay, việc sử dụng AI trong công việc đã tăng từ 21% lên 40%. Dù vậy, theo báo cáo mới nhất của Học viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ), 95% doanh nghiệp Mỹ ứng dụng AI vào công việc đã không nhận được kết quả rõ rệt sau quá trình đầu tư vào công cụ này.

Theo ông Hancock và bà Niederhoffer, chính việc liên tục phải sửa chữa lại những sản phẩm không đạt chất lượng do AI tạo ra là một phần nguyên nhân.

Cụ thể, trung bình các nhân sự tham gia khảo sát đã mất 116 phút mỗi tháng để sửa chữa lại những nội dung kém chất lượng do AI tạo ra.

Dựa trên mức lương trung bình của các nhân sự tham gia khảo sát, điều này tương đương với 186 USD tiền lương mỗi tháng được chi ra chỉ để ngồi chữa lỗi cho AI. Như vậy, một doanh nghiệp lớn có thể tiêu tốn tới hàng triệu USD mỗi năm vì nhân sự ứng dụng AI kém hiệu quả, thậm chí gây phản tác dụng.

Bên cạnh thiệt hại có thể đong đếm về vật chất, ứng dụng AI sai cách còn gây thiệt hại về tinh thần. Người nhận sản phẩm kém chất lượng do AI tạo ra thường cảm thấy bực dọc, rối loạn, thậm chí là bị xúc phạm.

Sau đó, các nhân sự cũng dần nảy sinh nghi ngờ về năng lực thật sự của nhau, ngầm đặt câu hỏi về mức độ đáng tin cậy của nhau. 33% người tham gia khảo sát cho biết sau khi phải chịu tác động tiêu cực vì AI, họ sẽ nhắc nhở theo kiểu “đánh tiếng” trong nhóm cộng sự, đồng thời giảm tần suất hợp tác với nhân sự thường xuyên giao nộp những sản phẩm kém chất lượng do AI thực hiện.

Theo ông Hancock và bà Niederhoffer, cách để giảm ảnh hưởng tiêu cực do AI gây ra đối với doanh nghiệp là đưa ra định hướng rõ ràng về cách sử dụng AI trong công việc.

Hiện tại, người lao động khá bối rối, họ sợ rằng nếu không biết ứng dụng AI, họ sẽ bị thay thế nhưng khi sử dụng, họ lại bị đánh giá về năng lực và mức độ tin cậy.

Vì vậy, sự thống nhất trong nội bộ doanh nghiệp về cách sử dụng, cũng như những ứng dụng AI đưa lại sản phẩm chất lượng, cần phải được nội bộ doanh nghiệp thảo luận rõ ràng.