Cô được một startup liên hệ, đề nghị dùng gương mặt mình để huấn luyện mô hình AI, đổi lại 1.500 bảng Anh (hơn 50 triệu đồng). Sau vài đoạn video ghi hình theo yêu cầu, Lucy ký hợp đồng và nhận tiền. Mãi tới khi dự án vận hành, cô mới nhận ra những ràng buộc gần như vĩnh viễn đối với quyền sử dụng hình ảnh cá nhân: startup có thể dùng khuôn mặt của cô trong quảng cáo trả phí ở bất cứ đâu, còn cô gần như không thể thương thảo hay thu hồi.
Câu chuyện của Lucy được đưa vào phim tài liệu ngắn “The AI Face Trade” (20 phút), do nhà làm phim Sam Tullen sản xuất, phát trên kênh DOCO Documentaries từ tháng 3/2025. Bộ phim theo chân các “AI creators” trong ngành nội dung UGC đang bùng nổ, đồng thời cảnh báo những điều khoản hợp đồng tinh vi có thể tước quyền kiểm soát hình ảnh khi người tham gia chưa đủ hiểu biết pháp lý. Tullen cho biết anh bắt đầu điều tra sau khi thấy “hàng trang” gương mặt có thể đọc mọi kịch bản trên các nền tảng AI và nhiều trong số đó được dựng từ người thật.
Lucy ký vào thỏa thuận bán gương mặt cho AI mà không lường trước hậu quả. Ảnh minh họa |
Trong trả lời báo địa phương LiverpoolWorld (3/2025), Lucy thừa nhận cô không lường hết hệ quả của hợp đồng dài và khó hiểu. Bên cạnh quyền sử dụng rộng rãi hình ảnh, một số điều khoản còn khiến cô khó nhận hợp đồng quảng cáo cá nhân trong tương lai nếu thương hiệu yêu cầu sử dụng “phiên bản AI” của Lucy – một mô hình đã được huấn luyện từ chính dữ liệu khuôn mặt cô. “Tôi nghĩ đó là cách kiếm tiền nhanh… nhưng tôi hối hận. Số tiền biến mất rất nhanh”, Lucy nói.
Bộ phim của Tullen và loạt bài báo xoay quanh câu chuyện Lucy xuất hiện đúng thời điểm “avatar AI” của người nổi tiếng trở thành chủ đề tranh cãi toàn cầu về quyền chân dung số. Meta từng cấp phép gương mặt của các ngôi sao như Kendall Jenner để tạo nhân vật chatbot “Billie”, nhưng đã âm thầm dừng dự án sau chưa đầy một năm vì phản ứng trái chiều của công chúng và rắc rối pháp lý. Điều này cho thấy ngay cả với người nổi tiếng, rủi ro về danh tính số vẫn rất thật.
Giờ đây, cô phải chịu những ràng buộc gần như vĩnh viễn đối với quyền sử dụng hình ảnh cá nhân. Ảnh minh họa |
Về mặt pháp lý, các chuyên gia cảnh báo hợp đồng cấp phép dữ liệu sinh trắc (khuôn mặt/giọng nói) thường trao cho doanh nghiệp quyền khai thác rộng, xuyên biên giới và khó hủy ngang. Khi công nghệ tiến nhanh hơn khung pháp lý, cá nhân đứng trước tình huống “đã lỡ trao quyền” thì biện pháp khắc phục rất hạn chế, nhất là khi điều khoản phủ rộng lãnh thổ và thời hạn.
Từ góc độ thị trường, các thương hiệu bị hấp dẫn bởi người mẫu AI chi phí thấp và khả năng mở rộng vô hạn. Xu hướng dùng “digital human/AI creators” để thay thế hoặc bổ trợ KOL/UGC đang được học thuật và truyền thông theo dõi sát. Đồng thời, làn sóng phản ứng về sự minh bạch, đồng thuận có ý thức và quyền rút lại đồng ý cũng ngày càng mạnh.
Sau cùng, Lucy biến trải nghiệm đáng giá 1.500 bảng thành lời cảnh báo: đừng ký trước khi hiểu. Với bất kỳ lời mời “bán khuôn mặt/giọng nói cho AI”, người tham gia cần: hỏi rõ phạm vi, thời hạn, lãnh thổ, mục đích sử dụng; yêu cầu quyền kiểm duyệt ngữ cảnh nhạy cảm; thương lượng điều khoản thu hồi/giới hạn sử dụng; xin tư vấn pháp lý độc lập. Khi danh tính số là tài sản không thể thay thế, một chữ ký vội vàng có thể khiến bạn đánh đổi rất nhiều.
https%3A%2F%2Fnguoiquansat.vn%2Fban-guong-mat-cho-ai-lay-50-trieu-dong-co-gai-tre-mat-di-thu-nay-vinh-vien-237885.html