biết dùng AI là chưa đủ, phải biết làm đúng

Hội nghị được tổ chức nhằm nâng cao kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử trong thời đại công nghệ số, với sự tham gia và chia sẻ chuyên môn của các chuyên gia đến từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương). Tham dự Hội nghị có lãnh đạo Sở Công Thương, Ban Giám hiệu nhà trường, đội ngũ giảng viên, cùng đại diện sinh viên Cao đẳng K14, K15, tạo nên không gian trao đổi đa chiều giữa cơ quan quản lý – cơ sở đào tạo – người học, hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực triển khai thương mại điện tử theo hướng bài bản và thực tiễn.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Văn Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh nhấn mạnh định hướng gắn hoạt động đào tạo với thực tiễn chuyển đổi số tại địa phương, để sinh viên không chỉ “biết công cụ” mà sớm hình thành tư duy nghề nghiệp và khả năng vận hành bài bản. Đồng thời, ông Phương cũng chỉ ra rằng trên địa bàn tỉnh, nhiều sinh viên ở các cơ sở giáo dục hiện nay dù có lợi thế về sức trẻ và khả năng tiếp cận công nghệ, nhưng vẫn đang gặp không ít khó khăn khi bước vào môi trường kinh doanh số.

Theo ông Phương, các vướng mắc phổ biến nằm ở chỗ thiếu phương pháp triển khai thực chiến: từ việc xây dựng thương hiệu cá nhân/nhóm bán hàng trên nền tảng số, sản xuất nội dung ngắn gắn mục tiêu chuyển đổi, đến cách tổ chức quy trình vận hành gian hàng và đo lường hiệu quả. Bên cạnh đó, không ít sinh viên còn lúng túng khi lựa chọn công cụ phù hợp, dễ chạy theo trào lưu, làm nhiều nhưng thiếu hệ thống, dẫn đến hiệu quả không ổn định và khó duy trì lâu dài.

Ông Nguyễn Văn Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh

Từ thực tế đó, ông Phương khẳng định việc Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp tổ chức chương trình tập huấn tại Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh là rất cần thiết, nhằm hỗ trợ nhà trường và sinh viên tiếp cận các nội dung chuyên sâu mà Cục chia sẻ về ứng dụng AI trong phát triển thương hiệu, kỹ năng sản xuất nội dung số và mô hình triển khai TMĐT theo hướng bài bản, qua đó giúp sinh viên nâng cao năng lực thích ứng, tự tin hơn khi tham gia thị trường lao động và môi trường kinh doanh số.

Thương mại điện tử từ thực tiễn địa phương đến xu hướng toàn cầu

Trong nhiều năm gần đây, cùng với xu thế chuyển đổi số, thương mại điện tử đã vượt khỏi vai trò một kênh bán hàng bổ sung để trở thành một mô hình kinh doanh mang tính chiến lược. Theo ông Cao Quí Long, chuyên gia từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, điều này lý giải vì sao các chương trình dành cho sinh viên cần đi thẳng vào những năng lực “đang chạy” của thị trường như AI, nội dung số đa phương tiện và nội dung ngắn gắn chuyển đổi—những mảng mà doanh nghiệp cần ngay và người trẻ có thể tham gia sớm.

Nhìn ra thế giới, các dự báo quốc tế cho thấy quy mô doanh thu thương mại điện tử toàn cầu năm 2025 tiếp tục ở mức rất lớn (tùy phương pháp thống kê, nhiều dự báo đặt trong khoảng 6,4–7,4 nghìn tỷ USD), đồng thời tốc độ tăng trưởng vẫn duy trì ổn định. 

Đáng chú ý, Đông Nam Á được nhìn nhận là một trong những khu vực tăng trưởng nhanh nhờ dân số trẻ và mức độ thâm nhập internet cao, bối cảnh thuận lợi để thế hệ sinh viên tham gia vào hệ sinh thái kinh doanh số.

Với Việt Nam, nhiều nguồn ghi nhận thị trường thương mại điện tử bán lẻ đã vượt mốc 25 tỷ USD trong năm 2024. Một số dự báo cho thấy năm 2025 giá trị giao dịch có thể tiệm cận 28 tỷ USD và triển vọng tăng trưởng tiếp tục tích cực. Đồng thời, các báo cáo về chỉ số thương mại điện tử cho thấy tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng đã gia tăng đáng kể trong những năm gần đây. 

Ông Cao Quí Long, chuyên gia từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số

Từ thực tế đó, ông Cao Quí Long nhấn mạnh, sinh viên đang đứng trước một “thời điểm vàng”, nhưng chỉ thực sự trở thành cơ hội nếu người học chuyển được từ hứng thú công cụ sang năng lực triển khai đúng và bền.

Ứng dụng AI: từ hiểu đúng đến “làm đúng”

Theo ông Cao Quí Long, nhầm lẫn phổ biến của nhiều bạn trẻ là coi AI như “cây đũa thần”: chỉ cần vài câu lệnh là AI làm thay mọi thứ. Vì vậy, thay vì chạy theo số lượng công cụ, ông Long khuyến nghị sinh viên cần nắm kỹ năng đặt yêu cầu hiệu quả để kiểm soát chất lượng đầu ra. Theo ông Long, điểm mấu chốt khi làm việc với AI không phải là “biết nhiều công cụ”, mà là biết cách yêu cầu đúng và kiểm soát kết quả đầu ra. 

Để hướng dẫn cụ thể, trong khuôn khổ Hội nghị, các chuyên gia đã trực tiếp “cầm tay chỉ việc” để các bạn sinh viên có thể ứng dụng AI một cách thực chất trong học tập, nghiên cứu và thực hiện báo cáo. Từ việc xác định đề tài, thu thập – sàng lọc thông tin, xây dựng dàn ý, đến biên tập nội dung và trình bày báo cáo theo chuẩn học thuật, sinh viên được hướng dẫn cách sử dụng AI như một “trợ lý” giúp tăng tốc, nhưng vẫn bảo đảm tính logic và nhất quán.

Đồng thời, sinh viên cũng được hướng dẫn cách “tạo trợ lý AI” phục vụ riêng cho việc học và nghiên cứu thương mại điện tử. Theo đó, trợ lý AI không chỉ hỗ trợ viết nội dung, mà còn có thể giúp các bạn hệ thống hóa kiến thức, gợi ý khung phân tích thị trường, mô hình kinh doanh, hành trình khách hàng, nội dung truyền thông, và các bước triển khai một dự án TMĐT theo hướng bài bản. 

Đáng chú ý, ông Long cho biết một xu hướng mới đang giúp người học “làm nhanh mà vẫn có quy trình” là các nền tảng dạng “canvas”, tức không gian thao tác trực quan để gom nhiều tác vụ sáng tạo vào một chỗ. 

Trong nội dung tập huấn, ông Long cũng đi sâu vào mảng vận hành gian hàng trên sàn TMĐT, gắn với thiết kế hình ảnh – video – âm thanh và lập kế hoạch nội dung có hỗ trợ bởi AI. 

Theo ông Long, biết dùng công cụ mới chỉ là bước đầu; quan trọng hơn là tư duy “bán hàng có hệ thống”. Ông Long chia sẻ,  rằng sinh viên thường mắc lỗi “đưa tất cả sản phẩm lên sàn rồi chờ may mắn”, trong khi cách làm hiệu quả hơn là xây cấu trúc sản phẩm theo vai trò. Theo đó, cần có nhóm sản phẩm để thu hút khách mới, nhóm sản phẩm để giữ chân và tạo doanh thu ổn định, và nhóm sản phẩm để tối đa hóa giá trị (combo, gói nâng cấp…). Khi sản phẩm đã có cấu trúc rõ, nội dung mới có cơ sở để triển khai đúng: mỗi nhóm sản phẩm sẽ cần một kiểu thông điệp, một kiểu định dạng và một mục tiêu đo lường khác nhau.

Khi giải trí dẫn dắt hành vi mua sắm

Bà Trần Quỳnh Trang, chuyên gia từ Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số

Tại Hội nghị, bà Trần Quỳnh Trang, chuyên gia từ Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã chia sẻ về nội dung ngắn và tiếp thị liên kết (affiliate) trên TikTok, bà Trang cho biết xu hướng đang nổi bật là “mua sắm kết hợp giải trí” (shoppertainment). Theo bà Trang, người tiêu dùng, đặc biệt là nhóm trẻ, sinh viên thường xem nội dung giải trí trước, rồi mới ra quyết định mua. Vì vậy, nội dung ngắn không còn là phần “phụ”, mà trở thành điểm chạm quan trọng để tạo tin cậy và kích hoạt hành vi mua.

Theo bà Trang, mua sắm kết hợp với giải trí thường gắn với các hình thức như livestream, video ngắn gắn link sản phẩm và trò chơi hóa nhằm tăng tương tác và tăng tỷ lệ chuyển đổi. Các báo cáo ngành cũng ghi nhận xu hướng này như một trục tăng trưởng đáng chú ý của TMĐT trong giai đoạn gần đây.

Chia sẻ về các công cụ hỗ trợ sản xuất nội dung số, theo bà Trang, hệ sinh thái làm video ngắn đang thay đổi rất nhanh, đặc biệt nhờ sự phát triển của các công nghệ hỗ trợ dựng, biên tập bằng Trí tuệ nhân tạo. Bà Trang chia sẻ hiện nay nhiều giải pháp chỉnh sửa video theo hướng “tất cả trong một” đã tích hợp sẵn các tính năng giúp rút ngắn thời gian dựng clip, tối ưu cắt ghép, thêm hiệu ứng, phụ đề và xử lý âm thanh chỉ trong vài thao tác.

Song song với đó, bà Trang cho biết các mô hình tạo video từ văn bản cũng phát triển mạnh, cho phép người dùng mô tả ý tưởng bằng câu lệnh và hệ thống tự tạo ra cảnh quay, chuyển động hoặc đoạn video phù hợp. Theo bà Trang, tốc độ đổi mới trong lĩnh vực này diễn ra liên tục, khi nhiều nhà phát triển lớn trên thế giới liên tiếp công bố các phiên bản mô hình mới, tạo ra mặt bằng công nghệ ngày càng cao và làm thay đổi nhanh cách người trẻ tiếp cận việc sản xuất nội dung.

Tuy nhiên, bà Trang nhấn mạnh một điểm mấu chốt: từ góc độ đào tạo, điều quan trọng không phải là “biết thật nhiều công cụ”, mà là biết chọn đúng công cụ cho đúng mục tiêu, biết ghép công cụ thành một quy trình làm việc (workflow), và cuối cùng là biết đo lường hiệu quả để tối ưu dần theo thời gian.

Tại Hội nghị, sinh viên, các chuyên gia cùng lãnh đạo Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh và lãnh đạo Sở Công Thương đã thống nhất quan điểm rằng điểm giá trị nhất của chương trình nằm ở việc đưa nội dung đào tạo “trúng nhu cầu” và “đúng chỗ vướng” của người học. 

Từ sự thống nhất đó, Hội nghị khẳng định một thông điệp xuyên suốt: giá trị của tập huấn không nằm ở việc “nghe xong biết thêm vài công cụ”, mà nằm ở việc người học hình thành hệ tư duy triển khai, biết đặt mục tiêu, biết tổ chức quy trình làm việc, biết đo lường hiệu quả và chủ động kiểm soát rủi ro khi tham gia hoạt động thương mại điện tử trên môi trường số.