Cẩn trọng với trào lưu tạo ảnh bằng AI

Gần đây, mạng xã hội xuất hiện trào lưu dùng công nghệ AI để tạo ra hình ảnh người tham gia giao thông bị cảnh sát giao thông xử phạt. Chị Nguyễn Thị Phương, trú tại phố Chợ Hàng, phường Lê Chân phản ánh qua đường dây nóng của Báo và phát thanh, truyền hình Hải Phòng rằng khi lướt Facebook, chị thường thấy hình ảnh nam nữ thanh niên đứng bên ô tô sang trọng, bị cảnh sát giao thông lập biên bản giữa phố đông người.

Những bức ảnh này sắc nét, chân thực và kèm chú thích mang tính trào phúng như “Viết hộ chị cái bill”, “Phạt nặng lên chứ anh”, “Bị phạt mà vẫn phải thần thái”… Sau khi chia sẻ ảnh đó với bạn bè, chị mới biết đây là hình ảnh do AI tạo ra, không có thật. Theo chị, việc giả mạo hình ảnh lực lượng chức năng có thể gây hiểu lầm, xuyên tạc hoặc lan truyền thông tin sai lệch. Vì vậy cần có biện pháp xử lý để bảo đảm an toàn thông tin trên không gian mạng.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trào lưu chế ảnh “bị cảnh sát giao thông xử phạt” đang lan nhanh trong giới trẻ, trở thành một hình thức giải trí sống ảo nhưng tiềm ẩn rủi ro pháp lý. Ngày 26/7, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an Hà Nội) đã xử phạt một nam thanh niên trú tại Hà Nội 7,5 triệu đồng vì dùng AI tạo hình ảnh sai sự thật rồi đăng tải lên mạng xã hội, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự. Trước đó, người này đăng hình ảnh bản thân đứng cạnh xe mang biển “Tập Nái” và ký giấy nộp phạt với cảnh sát giao thông giữa phố, gây tranh cãi trong cộng đồng mạng.

Kỹ sư Nguyễn Đức Văn, Giám đốc Công ty CP Đầu tư xây lắp và Dịch vụ Viễn Thông 3G (phường Hồng Bàng) cho biết: người dùng chỉ cần vài cú nhấp chuột là có thể tạo ảnh từ chân dung của mình thông qua các ứng dụng AI như: Midjourney, DALL-E, Artbreeder hoặc các App chỉnh sửa ảnh. Các nền tảng như Facebook, TikTok, Instagram hiện tràn ngập những hình ảnh AI sống động như thật. Các công cụ này hoạt động dựa trên dữ liệu được thu thập từ hàng triệu hình ảnh, trong đó có thể bao gồm cả thông tin cá nhân bị thu thập trái phép. Khi người dùng tải ảnh khuôn mặt lên, đồng nghĩa với việc họ đang chia sẻ dữ liệu sinh trắc học (là khuôn mặt) với bên thứ ba mà không lường trước được hậu quả. Với công nghệ deepfake ngày càng tinh vi, các dữ liệu này hoàn toàn có thể bị lợi dụng để tạo video giả mạo hoặc dùng trong các hành vi lừa đảo. Do đó, để tránh hiểu lầm và các hệ lụy pháp lý, người dùng cần gắn nhãn rõ ràng “Hình ảnh được tạo bởi AI” nếu chia sẻ hình ảnh do AI tạo ra.

Tại Hải Phòng hiện chưa ghi nhận trường hợp tương tự. Tuy nhiên, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an thành phố Hải Phòng) cũng khuyến cáo người dân khi sử dụng mạng xã hội cần chấp hành nghiêm quy định pháp luật, tránh lạm dụng AI để tạo hoặc phát tán thông tin vi phạm, ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Hành vi sử dụng AI để tạo nội dung sai sự thật sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định hiện hành.

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Lâm Bích Ngọc (Đoàn Luật sư Hải Phòng) cho rằng hành vi dùng công nghệ để tạo ảnh giả, đưa thông tin sai lệch về lực lượng công an có thể bị xử lý tùy mức độ. Nếu chỉ đăng tin sai sự thật, chưa gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xử phạt hành chính theo điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, mức phạt từ 5 đến 10 triệu đồng. Trường hợp có dấu hiệu vu khống, xuyên tạc nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 156 Bộ luật Hình sự với mức án tối đa 7 năm tù. Nếu lợi dụng quyền tự do ngôn luận để xúc phạm, gây tổn hại uy tín cơ quan nhà nước, có thể bị xử lý theo điều 331 Bộ luật Hình sự, cũng với khung hình phạt lên tới 7 năm tù. Bên cạnh đó, theo Luật An ninh mạng, hành vi phát tán thông tin giả mạo nhằm xúc phạm, bôi nhọ cá nhân, tổ chức hoặc gây rối trật tự xã hội đều bị nghiêm cấm.

Luật sư Ngọc nhấn mạnh: trong bối cảnh mạng xã hội phát triển mạnh, trào lưu dùng AI để tạo nội dung giả đang trở thành xu hướng phổ biến. Tuy nhiên, sống ảo không đồng nghĩa với việc được miễn trừ pháp luật. Việc sử dụng AI cần đi kèm nhận thức đúng đắn về giới hạn pháp lý và đạo đức. Một hành động tưởng chừng vô hại nếu không cẩn trọng có thể khiến người dùng phải chịu hậu quả pháp lý nặng nề.

Trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều tiện ích, trong đó có khả năng tạo ra hình ảnh hấp dẫn, sáng tạo. Nhưng như mọi công nghệ khác, nếu sử dụng thiếu trách nhiệm, nó có thể trở thành “con dao hai lưỡi”. Người dùng, nhà phát triển, chuyên gia và cơ quan quản lý cần chung tay xây dựng môi trường số lành mạnh, tôn trọng quyền riêng tư và chuẩn mực đạo đức, để công nghệ phục vụ cuộc sống an toàn, bền vững.

PHẠM THANH