Cảnh báo đỏ cho thị trường nội địa

Ông Tuấn nhấn mạnh, hệ thống phân phối là “hệ thần kinh” của thị trường nội địa, giữ vai trò kết nối sản xuất – lưu thông – tiêu dùng. Tuy nhiên, hạ tầng chưa đồng đều, quản trị còn chênh lệch, trong khi thương mại điện tử bùng nổ lại đặt ra thách thức lớn về minh bạch nguồn gốc hàng hóa. Báo cáo cho thấy, năm 2024 lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hơn 68.000 vụ, xử lý hơn 47.000 vụ vi phạm; 9 tháng năm 2025 tiếp tục kiểm tra gần 18.000 vụ, xử lý trên 15.500 vụ, chuyển cơ quan điều tra 133 vụ có dấu hiệu tội phạm.

Theo ông Tuấn, giải pháp căn bản để chặn đứng gian lận là ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và chuyển đổi số, hướng tới hệ sinh thái dữ liệu minh bạch “từ nông trại, nhà máy đến bàn ăn”, nơi mỗi lần quét mã là một lần khẳng định niềm tin.

Khung pháp lý mới được đánh giá là cơ hội bứt phá cho quá trình này. Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi) có hiệu lực từ 1/1/2026 bổ sung quy định về truy xuất nguồn gốc, phân loại sản phẩm theo rủi ro, áp dụng “hộ chiếu số” cho hàng hóa, yêu cầu công khai thông tin trên nền tảng số và thúc đẩy ứng dụng AI, dữ liệu lớn, mã số mã vạch, nhãn điện tử trong quản lý chất lượng. Bên cạnh đó, Thông tư 02/2024/TT-BKHCN và dự thảo Nghị định của Bộ Công an về định danh, xác thực, truy xuất nguồn gốc sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, liên thông dữ liệu.

Đồng tình với quan điểm này, ông Đỗ Hồng Trung, Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, đề xuất sớm triển khai công nghệ truy xuất bằng mã QR, blockchain, kết hợp tem điện tử, NFC, RFID để bảo vệ thương hiệu và chống gian lận. Ông cũng khuyến nghị doanh nghiệp đăng ký nhãn hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ trong và ngoài nước, đồng thời kêu gọi người tiêu dùng chủ động tố giác vi phạm qua đường dây nóng và các nền tảng trực tuyến.

“Với hành lang pháp lý mới và nền tảng số quốc gia, chúng ta có đủ điều kiện để giảm gian lận, hạ chi phí giám sát và nâng cao năng lực cạnh tranh của thị trường nội địa,” ông Tuấn khẳng định.

Hậu Thạch