Cạnh tranh từ chi phí, hạ tầng đến công nghệ

Tại FIATA World Congress 2025, phiên thảo luận “Logistics cho thương mại điện tử xuyên biên giới: Xu hướng và giải pháp tối ưu” đã đem đến nhiều góc nhìn sắc nét từ chuyên gia và doanh nghiệp nhằm định hướng giải pháp thực tiễn.

Theo báo cáo tại diễn đàn, quy mô thị trường thương mại điện tử xuyên biên giới hiện vào khoảng 155 tỷ USD và được dự báo có thể tăng lên tới 9.000 tỷ USD trong khoảng thời gian tới. Con số này cho thấy tiềm năng rất lớn, đặc biệt cho các nhà cung cấp dịch vụ logistics, khi các hành lang như Đông Nam Á – Trung Quốc – châu Âu – châu Phi được kết nối ngày càng chặt chẽ.

Tuy nhiên, chi phí logistics đang trở thành rào cản đáng kể. Ông Steve Wang, CEO FAR International Group, cho biết: “Chi phí logistics chiếm khoảng 30% giá bán sản phẩm. Nếu chi phí này tăng lên 50%, khoảng 30% doanh nghiệp SME có thể bị rút khỏi thị trường”. Áp lực này buộc các nền tảng và đơn vị vận tải phải tìm hướng tối ưu hóa chi phí, tích hợp tài chính linh hoạt và ứng dụng công nghệ để giảm chi phí chuỗi cung ứng.

Thêm vào đó, mỗi quốc gia có khung pháp lý và quy trình hải quan riêng biệt. Với 193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc, thương mại xuyên biên giới đòi hỏi các nền tảng có giải pháp tuân thủ (compliance) linh hoạt, địa phương hóa cao, và nỗ lực hài hòa quy định quốc tế để đảm bảo dòng hàng hóa thông suốt.

15 tỷ USD đầu tư hạ tầng cho thương mại điện tử và logistics

Tại phiên thảo luận, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, Việt Nam đang hoàn thiện Dự thảo Luật Thương mại điện tử với định hướng xây dựng hệ thống pháp lý minh bạch, hiện đại, kỳ vọng trở thành hình mẫu trong khu vực ASEAN.

Về đầu tư hạ tầng, Chính phủ đặt mục tiêu chi khoảng 25 – 30 tỷ USD/năm, trong đó khoảng 15 tỷ USD dành cho thương mại điện tử và logistics. Một trong những định hướng then chốt là xây dựng hệ thống “bộ não trực quan” – một hệ thống AI giám sát, phân tích luồng vận chuyển thời gian thực, giúp tối ưu hóa luồng hàng và phát hiện trục trặc sớm.

Các chuyên gia đồng thuận rằng, hạ tầng vững mạnh và vận tải đa phương thức tích hợp là nền tảng không thể thiếu cho thương mại điện tử xuyên biên giới. Trong thực tế, nhiều hãng hàng không và đơn vị vận tải đang hợp tác với nền tảng điện tử để triển khai trung tâm hàng hóa chuyên biệt, giúp giảm áp lực cho vận tải mặt đất, đặc biệt tại các vùng hạ tầng yếu kém như châu Phi.

Ông Tracy Hackshaw, đại diện Liên minh Bưu chính Thế giới (UPU), đề xuất, kết hợp mạng lưới 650.000 điểm bưu điện toàn cầu với các hãng vận chuyển tư nhân để đảm bảo giao hàng “chặng cuối” hiệu quả hơn – một bước đột phá trong việc tận dụng hạ tầng đã có để hỗ trợ thương mại xuyên biên giới.

Trên mặt công nghệ, các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới lớn như Alibaba, Amazon đang hợp tác với Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam để cung cấp giải pháp logistics trọn gói giá rẻ, công cụ tự động hóa marketing đa ngôn ngữ, hỗ trợ quản lý sản phẩm, ước tính chi phí vận chuyển – thuế – logistics theo thời gian thực. Những bước hỗ trợ này giúp SME củng cố năng lực, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường quốc tế.

Việt Nam được cho là có lợi thế khi đang cải thiện thể chế, đầu tư hạ tầng và xây dựng chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, để thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế vào logistics – thương mại điện tử xuyên biên giới, cần tiếp tục đẩy mạnh hài hòa luật pháp quốc tế, tạo sân chơi công bằng, và nỗ lực liên kết quốc tế nhằm giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt SME bước ra sân chơi toàn cầu một cách bền vững.