Chi cục Hải quan khu vực II: Chạy đua công nghệ 4.0 đáp ứng thương mại điện tử phát triển

Hiệu quả từ số hóa và tự động hóa quy trình thông quan

Chuyển đổi số tại Chi cục Hải quan khu vực II tập trung vào số hóa, tự động hóa và cơ chế một cửa quốc gia, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Hệ thống VNACCS/VCIS cho phép doanh nghiệp khai báo hải quan trực tuyến 24/7, sử dụng chữ ký số để xác thực tờ khai và chứng từ.

Ông Nguyễn Chí Thanh – Phó trưởng Phòng Nghiệp vụ hải quan, Chi cục Hải quan khu vực II chia sẻ, hệ thống VNACCS/VCIS đã giúp loại bỏ phần lớn thủ tục giấy tờ truyền thống. Các doanh nghiệp có thể nộp thuế và các khoản phí hải quan trực tuyến thông qua cổng thanh toán điện tử, thay vì phải đến trực tiếp ngân hàng hoặc cơ quan hải quan. Hệ thống tự động kiểm tra thông tin, nộp thuế và trả kết quả thông quan nhanh chóng, giúp giảm đáng kể thời gian và chi phí, từ vài ngày xuống còn vài phút đối với luồng xanh hoặc vài giờ đối với luồng vàng.

Cơ chế một cửa quốc gia là bước tiến quan trọng, tích hợp các thủ tục liên quan vào một nền tảng duy nhất. Các cơ quan như thuế, kiểm dịch động thực vật, kiểm tra chất lượng phối hợp xử lý hồ sơ, giảm số lượng giấy tờ và thời gian chờ đợi. Các doanh nghiệp không cần nộp nhiều bộ hồ sơ cho từng cơ quan. Cơ chế này còn hỗ trợ kiểm tra chuyên ngành hiệu quả hơn nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị, giúp hàng hóa thông quan nhanh chóng.

Chi cục Hải quan khu vực II đẩy mạnh số hoá, tự động hoá quy trình thông quan. Ảnh minh họa.

Hệ thống phân luồng tờ khai dựa trên quản lý rủi ro là một điểm nhấn. Sử dụng thuật toán và phân tích dữ liệu, tờ khai được chia thành ba luồng: xanh (tự động thông quan), vàng (kiểm tra hồ sơ), và đỏ (kiểm tra cả hồ sơ và hàng hóa). Theo số liệu từ Chi cục Hải quan khu vực II, tính đến 31/8/2025, với tờ khai nhập khẩu, luồng xanh đạt 793.924 tờ, luồng vàng 921.176 tờ, luồng đỏ 97.210 tờ, chiếm 5,36% tổng số và giảm 22% so với năm 2024. Với tờ khai xuất khẩu, luồng xanh đạt 1.724.173 tờ, luồng vàng 485.947 tờ, luồng đỏ 41.608 tờ, chiếm 1,85% và giảm 13% so với năm trước.

“Việc áp dụng quản lý rủi ro giúp cơ quan hải quan tập trung nguồn lực vào các lô hàng có nguy cơ cao về gian lận hoặc buôn lậu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ tốt, đẩy nhanh quá trình thông quan” – ông Thanh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nộp thuế điện tử cũng là kết quả nổi bật. Từ ngày 7/8/2025, Thông tư 51/2025/TT-BTC mở rộng kênh nộp thuế qua tổ chức trung gian thanh toán đã tăng thêm sự tiện lợi. Nộp thuế điện tử 24/7 đảm bảo thanh khoản thuế kịp thời, chính xác, giúp thông quan hàng hóa ngay sau khi nộp thuế, giảm chi phí lưu kho bãi và thời gian chờ đợi. Kết quả, đến 31/8/2025, Chi cục thu được 115.513 tỷ đồng, đạt 68% dự toán pháp lệnh (169.700 tỷ đồng), tăng 6% (6.713 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2024.

Ông Thanh thông tin thêm, hiện nay Chi cục đang đo thời gian giải phóng hàng, dự kiến có số liệu cụ thể vào cuối tháng 10/2025. Để hỗ trợ doanh nghiệp, Chi cục duy trì Trung tâm quản lý vận hành hệ thống công nghệ thông tin hải quan, cung cấp hỗ trợ qua email bophanhotro@customs.gov.vn và tổng đài 19009299 nhánh 2.

Thách thức và kế hoạch chuyển đổi sang hải quan thông minh

Ông Nguyễn Chí Thanh cho biết, sau hơn 11 năm vận hành, hệ thống VNACCS/VCIS đã bộc lộ một số hạn chế. Công nghệ nền tảng từ năm 2014 đã lạc hậu, khó đáp ứng xu hướng hải quan số và thương mại điện tử phát triển mạnh. Hạ tầng phần cứng xuống cấp, dữ liệu tích lũy lớn ảnh hưởng đến hiệu năng, dẫn đến tình trạng quá tải từ năm 2024, ảnh hưởng đến hoạt động thông quan. Hệ thống chưa đủ linh hoạt để tích hợp các công nghệ mới như AI, Big Data, Blockchain, IoT. Những công nghệ này giúp quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu tốt hơn, giám sát hoạt động hải quan ngay lập tức và tự động hóa quy trình hiệu quả hơn.

Ngành Hải quan đang thực hiện hải quan số, hải quan thông minh đáp ứng tất cả các nghiệp vụ quản lý nhà nước về hải quan hiện đại. Ảnh: Lê Thu

Ông Thanh cho biết, thách thức lớn nhất trong chuyển đổi số là tái thiết kế toàn bộ hệ thống công nghệ thông tin để đáp ứng hải quan số và mô hình hải quan thông minh. Bên cạnh một số khó khăn khác về thiết bị, nhân lực hay kinh phí, thì khi triển khai, phải đảm bảo vận hành liên tục hệ thống cũ song song với hệ thống mới để tránh gián đoạn hoạt động thông quan và quản lý hải quan.

Do đó, trong dài hạn, cơ quan Hải quan đang bắt tay vào xây dựng một kế hoạch tổng thể nhằm tái thiết kế toàn bộ hệ thống công nghệ thông tin thực hiện hải quan số, hải quan thông minh đáp ứng tất cả các nghiệp vụ quản lý nhà nước về hải quan hiện đại.

Cục Hải quan cũng đang triển khai Hệ thống Hải quan số và Mô hình Hải quan thông minh giai đoạn 2025 – 2030, trong đó sẽ thay thế dần VNACCS/VCIS bằng nền tảng mới, ứng dụng AI, Blockchain, IoT trong giám sát hàng hóa, quản lý thuế và chống gian lận./.