Theo dự thảo Luật Thương mại điện tử (TMĐT), mạng xã hội hoạt động TMĐT là mạng xã hội có một trong các chức năng như mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến, tiếp thị liên kết hoặc phát trực tuyến bán hàng.
Theo đó, ngoài việc phải thực hiện các trách nhiệm của một nền tảng TMĐT trung gian theo Điều 16, các mạng xã hội này còn phải tuân thủ các quy định bổ sung. Cụ thể, họ phải phân loại và hiển thị dấu hiệu nhận diện giữa tài khoản người bán và các tài khoản khác; tách biệt nội dung TMĐT thành các chuyên mục riêng, không xen lẫn với các nội dung khác trên nền tảng; và cung cấp công cụ cho phép người bán và người mua xác nhận nội dung hợp đồng qua chức năng liên lạc trực tuyến.
Tại hội thảo “Lấy ý kiến doanh nghiệp dự thảo Luật TMĐT” ngày 5/9 tại Hà Nội, nhiều đại biểu đã góp ý về quy định liên quan đến trách nhiệm của mạng xã hội hoạt động TMĐT.
Bà Nguyễn Việt Hà –Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) tại Hà Nộicho rằng, TMĐT đang phát triển rất nhanh chóng với nhiều loại hình mới liên tục xuất hiện.
“Nếu chúng ta quy định các định nghĩa không đủ bao quát và khái quát, các quy định trong luật có thể sẽ nhanh chóng trở nên lạc hậu chỉ sau vài năm nữa khi có thêm nhiều hình thức thương mại điện tử mới phát sinh”, bà Hà nêu quan điểm.
Bà Nguyễn Việt Hà – Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Hà Nội.
Ngoài ra bà Hà cho biết, định nghĩa như trong dự thảo hiện tại có thể gây khó khăn trong công tác quản lý vì nó chưa dựa trên bản chất và tính năng của từng loại hình. Bà lấy ví dụ về mạng xã hội: có những mạng xã hội chỉ đơn thuần là nơi để người mua và người bán gặp nhau, trong khi có những mạng xã hội lại có đầy đủ tính năng của một sàn TMĐT trung gian.
Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 17 của dự thảo, gần như tất cả các nền tảng xã hội tham gia TMĐT đều phải chịu nghĩa vụ giống như một sàn TMĐT trung gian, thậm chí còn có thêm các nghĩa vụ khác.
“Tôi cho rằng chúng ta cần xem xét lại điều này. Nên quy định nghĩa vụ tương ứng với tính năng và bản chất của từng nền tảng, để tránh trường hợp một số mạng xã hội chỉ tham gia một khâu rất nhỏ trong chuỗi TMĐT nhưng lại phải chịu trách nhiệm tương đương với một nền tảng toàn diện”, đại diện AmCham kiến nghị.
Cũng đề cập đến nghĩa vụ của mạng xã hội, ông Trần Mạnh Hùng – Luật sư điều hành Côngty Luật Baker & McKenziecho rằng, dự thảo luật chưa phản ánh đúng mức độ tham gia của mạng xã hội vào hoạt động TMĐT. Theo dự thảo, mạng xã hội có hoạt động giao dịch giữa người dùng sẽ bị xếp vào một loại hình riêng với các nghĩa vụ đặc thù, đồng thời phải thực hiện cả các nghĩa vụ như một nền tảng TMĐT truyền thống.
“Tôi cho rằng việc áp dụng tương tự như vậy là rất bất hợp lý. Tại các buổi hội thảo trước đây, chúng ta đã thảo luận về vấn đề rất khó là làm sao để phân biệt rạch ròi giữa mạng xã hội và sàn TMĐT, vì bản chất và vai trò của chúng rất khác nhau.
Mặc dù mạng xã hội có thể tích hợp một số tính năng hỗ trợ thương mại như livestream, chia sẻ link sản phẩm hay hiển thị thông tin hàng hóa, nhưng chức năng cốt lõi của nó vẫn là kết nối xã hội và chia sẻ thông tin.
Ông Trần Mạnh Hùng, Luật sư điều hành Công ty Luật Baker & McKenzie.
Thực tế, mạng xã hội không có khả năng kiểm soát toàn bộ quy trình giao dịch. Họ không phải là đơn vị xử lý đơn hàng, không thực hiện thanh toán, không tích hợp vận chuyển và không lưu trữ đầy đủ dữ liệu giao dịch. Giao dịch hoàn tất hoàn toàn nằm ngoài nền tảng và bản thân nền tảng cũng không thu bất kỳ khoản phí nào từ giao dịch đó, vì người mua và người bán thường liên hệ trực tiếp với nhau”, luật sư lập luận.
Do đó, theo luật sư, việc áp dụng toàn bộ nghĩa vụ của một nền tảng TMĐT truyền thống đối với mạng xã hội là không phù hợp cả về mặt kỹ thuật lẫn thực tế. Ban soạn thảo nên lưu ý đến những điểm này khi hoàn thiện dự thảo luật.
Phản hồi về những băn khoăn trên, đại diện cơ quan soạn thảo, ông Hoàng Ninh – Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã có những giải thích cụ thể.
Ông Ninh cho biết, theo số liệu thống kê, 5 sàn TMĐT lớn nhất hiện nay chỉ chiếm khoảng 50% thị phần. “Vậy 50% còn lại là ai? Phần lớn chính là các giao dịch diễn ra trên mạng xã hội”, ông Ninh đặt vấn đề.
Theo phân tích của Phó cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số, nếu không có cơ chế kiểm soát và quy định trách nhiệm rõ ràng, khi có tranh chấp phát sinh giữa người mua và người bán trên các nền tảng này, quyền lợi của người tiêu dùng sẽ không được bảo vệ.
“Nếu mạng xã hội không có vai trò gì trong việc giải quyết tranh chấp hay quản lý giao dịch, thì 50% thị phần đó sẽ nằm ở đâu? Toàn bộ quá trình từ giao kết đến thực hiện hợp đồng có rất nhiều yếu tố, nếu nền tảng trung gian không có trách nhiệm gì thì người tiêu dùng Việt Nam hoàn toàn không được bảo vệ”, ông Ninh nhấn mạnh.
Do đó, cơ quan soạn thảo đã thiết kế các quy định về trách nhiệm của mạng xã hội trong dự thảo luật nhằm mục tiêu cốt lõi là bảo vệ người tiêu dùng.
“Trong thời gian tới, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục làm việc với các đơn vị liên quan để hoàn thiện các quy định, đảm bảo tính phù hợp và khả thi khi luật được ban hành”, ông Ninh cho biết thêm.
Các ý kiến tại hội thảo cho rằng, cần tạo điều kiện cho nền tảng số và mạng xã hội phát triển minh bạch trên cơ sở tạo điều kiện tối đa cho người mua và người bán.
Chính sách cần thiết kế theo hướng khuyến khích sự phát triển lành mạnh, minh bạch của các nền tảng số, bao gồm mạng xã hội, sàn TMĐT và nền tảng nội dung số, nhằm mở rộng không gian số cho hoạt động kinh doanh và sáng tạo.
Đặc biệt, cần ghi nhận đặc trưng riêng của mạng xã hội như một kênh kết nối miễn phí giữa người mua và người bán tiềm năng, với mức độ tham gia linh hoạt và chi phí thấp hơn so với các sàn truyền thống. Việc xây dựng luật cần tránh áp đặt mô hình quản lý đồng nhất, để không làm mất đi lợi thế tự nhiên của từng loại nền tảng.
Qua đó, tạo điều kiện cho mỗi cá nhân, hộ kinh doanh và đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa tận dụng hiệu quả của môi trường số, tiết kiệm tối đa chi phí và mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường.
Nguyệt Minh
Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/chuyen-doi-so/kinh-te-so/co-nen-yeu-cau-mang-xa-hoi-ganh-nhieu-trach-nhiem-nhu-san-thuong-mai-dien-tu/20250905061547079
https%3A%2F%2Fwww.vietnam.vn%2Fco-nen-yeu-cau-mang-xa-hoi-ganh-nhieu-trach-nhiem-nhu-san-thuong-mai-dien-tu
