Định danh – Chìa khóa bảo vệ người dùng và thúc đẩy tăng trưởng thương mại điện tử

Thúc đẩy an toàn TMĐT thông qua định danh điện tử

Chiều 1/11, tại Hà Nội, Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đã tổ chức Hội nghị “Ứng dụng định danh và xác thực để nâng cao an toàn trong hoạt động TMĐT”, nằm trong khuôn khổ Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất năm 2025.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển TMĐT và Công nghệ số, Cục TMĐT và Kinh tế số (eComDX), nhấn mạnh đây là thời điểm đặc biệt quan trọng bởi sự bùng nổ của kinh tế số không chỉ tạo ra cơ hội tăng trưởng mới mà đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn về an toàn giao dịch.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn – Giám đốc Trung tâm Phát triển TMĐT và Công nghệ số, Cục TMĐT và Kinh tế số

“Theo thống kê của Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại 1.660 tỷ đồng. Điều này thể hiện sự cần thiết phải triển khai các giải pháp toàn diện nhằm đảm bảo an toàn, tin cậy cho các giao dịch điện tử, qua đó củng cố niềm tin của người dân đối với hoạt động TMĐT”, ông Tuấn chia sẻ.

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng khẳng định TMĐT Việt Nam đang duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, thuộc nhóm 5 thị trường tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Dự báo tăng trưởng đến năm 2025 đã được điều chỉnh lên 25,5%, với mức chi tiêu bình quân 600 USD/người/năm.

Thanh toán số cũng tăng bùng nổ, đặc biệt là QR Code tăng trưởng kép 40%, các hình thức thanh toán trực tuyến khác tăng trên 100% mỗi năm. “Khi thanh toán số trở nên phổ biến, việc định danh và xác thực điện tử là điều bắt buộc để đảm bảo an toàn cho người dùng và doanh nghiệp”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Song hành với tăng trưởng là thách thức về lừa đảo trực tuyến. Mỗi năm, có khoảng 6.000 vụ giả mạo thông tin, deepfake, lừa đảo tài chính, tiền ảo, sinh viên…, tạo ra áp lực mới cho chính sách quản lý, điều tiết và bảo vệ người dùng.

Thực tế cho thấy, nhiều ngân hàng, tổ chức tài chính, nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến, hãng hàng không… đã phối hợp với Trung tâm để triển khai dịch vụ định danh và xác thực điện tử.

Công nghệ – khung pháp lý: Giải pháp củng cố niềm tin người dùng

Ở góc độ công nghệ cơ sở dữ liệu dân cư, bà Phạm Tuyết Trang, đại diện Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu dân cư và Căn cước công dân (RAR) cho biết hệ thống đã thực hiện hơn 42,6 triệu lượt xác thực, trong đó có 17,8 triệu lượt xác thực khuôn mặt, đồng thời triển khai thành công giải pháp VN AI Verify tích hợp với 8 nhà cung cấp dịch vụ chính thức.

Toàn cảnh hội nghị.

“Những kết quả bước đầu này chứng minh hiệu quả rõ rệt của việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử trong tiến trình chuyển đổi số, đồng thời mở ra tiềm năng lớn cho việc ứng dụng trong TMĐT. Giải pháp định danh điện tử không chỉ giúp nâng cao chất lượng xác thực người dùng, giảm gian lận giao dịch mà còn tạo nền tảng cho các dịch vụ số an toàn, minh bạch và cá nhân hóa hơn”, bà Trang nhấn mạnh.

Cũng theo bà Trang, RAR đang phối hợp cùng Cục TMĐT và Kinh tế số mở rộng kết nối dữ liệu, hoàn thiện hành lang pháp lý và tăng cường truyền thông, hướng dẫn người dân sử dụng VNeID trong mua sắm trực tuyến. Bà Trang cũng cho rằng, với sự chung tay của các bộ, ngành và doanh nghiệp, hệ sinh thái định danh, xác thực điện tử quốc gia sẽ ngày càng hoàn thiện, góp phần xây dựng môi trường giao dịch số minh bạch, tin cậy và lấy người dân làm trung tâm.

Từ góc nhìn sàn TMĐT, bà Vũ Xuân Linh (Shopee) cho biết doanh nghiệp đã triển khai kế hoạch dài hạn nhằm xây dựng một môi trường giao dịch an toàn, bền vững, trong đó định danh người bán là trọng tâm. Từ tháng 6/2025, Shopee phối hợp với C06 Bộ Công an triển khai định danh toàn bộ người bán bằng căn cước công dân gắn chip. Đến 30/10, đã định danh 81% nhà bán hàng và đặt mục tiêu đạt 100% trong thời gian tới. 100% người bán mới phải định danh trước khi được phép kinh doanh.

“Định danh người bán không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà là cam kết của Shopee trong việc bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao niềm tin vào giao dịch trực tuyến. Đây cũng là giải pháp quan trọng góp phần xây dựng môi trường TMĐT minh bạch, an toàn và bền vững tại Việt Nam”, bà Linh cho hay.

Ở nhóm cung cấp giải pháp công nghệ nền tảng, ông Nguyễn Hoàng Tùng (VVN AI và Trusting Solution) chỉ rõ các hình thức gian lận phổ biến hiện nay bao gồm bán hàng giả, lập tài khoản ảo, chiếm đoạt thẻ tín dụng hoặc đánh cắp mã OTP, và lợi dụng dữ liệu định danh cũ để vay tiền online. “Dù đã áp dụng EKYC, vẫn còn những rủi ro như việc sử dụng lại kết quả xác thực trước đó hoặc không có bằng chứng thời gian giao dịch. Vì vậy, việc bổ sung chữ ký số và giám sát liên tục là rất cần thiết”, ông Tùng nhấn mạnh.

Định danh – Chìa khóa bảo vệ người dùng và thúc đẩy tăng trưởng thương mại điện tử

Theo ông Tùng, VVN AI và Trusting Solution đã ứng dụng các tiêu chuẩn này vào hệ thống ký kết hợp đồng điện tử, đảm bảo dữ liệu cá nhân, hình ảnh, video, giọng nói được lưu trữ an toàn, có dấu thời gian và có thể xác thực đầy đủ.

Từ góc độ doanh nghiệp công nghệ cung cấp nền tảng ký số, ông Vũ Văn Luật (Softdreams) nhấn mạnh yếu tố pháp lý đi song song hạ tầng công nghệ. “Chữ ký số từ xa giúp mọi giao dịch được xác thực, chống chối bỏ và đảm bảo toàn vẹn dữ liệu, từ hợp đồng điện tử, giao dịch chứng khoán, đến các thủ tục bảo hiểm y tế hay TMĐT”, ông nói.

Theo ông, những rủi ro phổ biến trong TMĐT hiện nay gồm: gian lận hàng hóa, giả mạo thông tin, tấn công thay đổi dữ liệu hợp đồng và chiếm đoạt thanh toán. Softdreams đã triển khai các giải pháp ký số từ xa cho phép người dùng xác thực bằng thiết bị di động mà không cần giấy tờ, mọi giao dịch được gắn dấu thời gian, dữ liệu không thể chỉnh sửa và được lưu trữ an toàn.

Ông Luật khẳng định: “Ứng dụng chữ ký số từ xa là bước đi quan trọng để Việt Nam nâng cao năng lực TMĐT, tăng tính minh bạch và tin cậy, đồng thời giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm chi phí, thời gian”.

Hội nghị lần này góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số toàn diện trong TMĐT thông qua ứng dụng định danh và xác thực điện tử. Từ đó, hình thành môi trường TMĐT an toàn, minh bạch và tin cậy hơn, mang lại lợi ích trực tiếp cho người dân và doanh nghiệp.