Doanh nghiệp cần đầu tư nội lực để tránh “hụt hơi”

Quang cảnh Hội thảo.

Doanh nghiệp Việt Nam đang bước vào giai đoạn mà tốc độ thay đổi của môi trường kinh doanh vượt xa những chu kỳ trước với những xu hướng hoàn toàn mới.

Theo PGS.TS Bùi Đức Thọ, Chủ tịch Hội đồng Đại học Kinh tế Quốc dân, Việt Nam đang trải qua một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, bước vào “kỷ nguyên vươn lên”, được đánh dấu bởi các cải cách lớn về thể chế kinh tế – xã hội, tiến trình số hóa diễn ra sâu rộng trên mọi lĩnh vực, cùng sự chuyển dịch nhanh của thị trường lao động và cơ cấu ngành nghề.

Trong bối cảnh đó, tăng trưởng bền vững không chỉ gắn với việc duy trì doanh thu hay mở rộng thị trường, mà còn gắn với khả năng thích ứng với hệ giá trị kinh doanh mới, nơi năng suất, minh bạch và trách nhiệm môi trường trở thành yếu tố bắt buộc.

Tại Hội thảo quốc tế lần thứ 8 với chủ đề “Các vấn đề đương đại trong Kinh tế, Quản trị và Kinh doanh” CIEMB 2025 do Đại học Kinh tế Quốc dân phối hợp với Đại học Quốc gia Úc (ANU) tổ chức trong 2 ngày 27-28/11/2025, nhiều học giả quốc tế chỉ ra rằng rủi ro lớn mà doanh nghiệp phải đối mặt hiện nay không nằm ở thiếu cơ hội, mà đến từ việc đánh giá sai về công nghệ, phản ứng chậm trước biến động tài chính và thiếu chuẩn hóa trong mô hình quản trị.

GS Arman Eshraghi từ Đại học Cardiff, Vương quốc Anh phân tích, doanh nghiệp đang chịu tác động mạnh từ tâm lý thị trường và sự thổi phồng công nghệ trên phạm vi toàn cầu.

Theo ông, chỉ một tín hiệu truyền thông cũng có thể khiến giá cổ phiếu biến động tức thì và đây là rủi ro đặc biệt đối với những doanh nghiệp chưa xây dựng nền tảng minh bạch vững chắc.

Một cảnh báo đáng chú ý của GS Arman Eshraghi là “bẫy cường điệu công nghệ”, khi doanh nghiệp chạy theo trào lưu đầu tư nhưng lại thiếu năng lực cốt lõi. Ông dẫn chứng nhiều trường hợp trên thế giới, nơi doanh nghiệp từng đổi tên theo xu hướng công nghệ để nâng giá cổ phiếu nhưng sau đó trả giá bằng uy tín và giá trị thị trường.

Với doanh nghiệp Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, đây là bài học về việc lựa chọn công nghệ phù hợp quan trọng hơn là chạy theo sự hấp dẫn bề nổi.

Rủi ro tiếp theo mà các chuyên gia cảnh báo là tình trạng “AI-Washing”, tức doanh nghiệp cố tình quảng bá khả năng AI vượt quá thực tế để thu hút nhà đầu tư hoặc khách hàng.

Theo GS Arman Eshraghi, nhiều dấu hiệu cho thấy sự phóng đại này liên quan đến tính năng không đúng thực tế, sử dụng thuật ngữ mơ hồ hay triển khai dữ liệu không phù hợp. Ông khẳng định lợi ích ngắn hạn từ việc quảng bá quá mức luôn đi kèm rủi ro pháp lý và tổn hại uy tín. Khi chuyển đổi số đang trở thành xu thế chủ đạo, sự trung thực về năng lực công nghệ phải là nguyên tắc cốt lõi để doanh nghiệp phát triển bền vững.

Ngoài rủi ro công nghệ, doanh nghiệp Việt Nam cũng đang chịu sức ép phải nâng cấp quản trị nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh mới.

TS Jochen M. Schmittmann, Trưởng đại diện Văn phòng Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) khu vực Việt Nam, Campuchia và Lào cho biết, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam phải chịu chi phí vốn cao hơn so với doanh nghiệp nhà nước và FDI, một phần do hạn chế trong quản trị rủi ro, minh bạch tài chính và tiêu chuẩn báo cáo.

TS Jochen M. Schmittmann cho rằng, nâng cấp quản trị là điều kiện tiên quyết giúp doanh nghiệp mở rộng khả năng tiếp cận vốn, đồng thời nâng cao niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Năng suất tiếp tục là điểm nghẽn lớn nhất của doanh nghiệp Việt Nam khi phần lớn vẫn dựa vào mô hình lao động thâm dụng, trong khi yêu cầu của thị trường đang chuyển sang nền kinh tế tri thức.

TS Jochen M. Schmittmann nhấn mạnh, khi lợi thế nhân khẩu học thu hẹp, doanh nghiệp buộc phải cải thiện năng suất để giữ sức cạnh tranh. Giải pháp nằm ở đầu tư vào nhân sự chất lượng cao, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, cải tiến quy trình và tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị có hàm lượng tri thức cao.

Bên cạnh công nghệ và quản trị, chuyển đổi xanh đang trở thành tiêu chuẩn bắt buộc đối với doanh nghiệp trong các ngành xuất khẩu. Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam phải đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng và xây dựng tiêu chuẩn ESG dài hạn.

Những khuyến nghị từ các chuyên gia quốc tế cho thấy cơ hội bứt phá của doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn, nhưng để tránh “hụt hơi” trên con đường hướng tới tăng trưởng bền vững, doanh nghiệp cần phát triển dựa trên năng lực thực chất, đầu tư nghiêm túc vào nội lực và kiên định với chuẩn mực quản trị hiện đại.