Doanh nghiệp Việt trước “thời khắc vàng” thương mại điện tử xuyên biên giới

Luật mới tháo gỡ điểm nghẽn, bảo vệ người tiêu dùng

Theo Bộ Công Thương, thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng ở mức 18-25% mỗi năm. Năm 2024, quy mô thị trường đạt trên 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

TMĐT đã trở thành động lực chính của kinh tế số. Người tiêu dùng ngày càng quen với việc mua sắm qua ứng dụng, sàn TMĐT và mạng xã hội. Thanh toán số cùng dịch vụ logistics phát triển mạnh mẽ, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh nhỏ.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nóng kéo theo nhiều rủi ro như hàng giả, thất thu thuế, lạm dụng dữ liệu cá nhân, tranh chấp khó kiểm soát từ livestream bán hàng.

Doanh nghiệp Việt trước “thời khắc vàng” thương mại điện tử xuyên biên giới

Tại hội thảo góp ý Dự thảo Luật Thương mại điện tử, ông Hoàng Ninh – Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) – nhấn mạnh: “Thương mại điện tử đã trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế và trong thời gian tới sẽ còn giữ vai trò ngày càng then chốt”. Ông Hoàng Ninh cho rằng luật mới vừa nâng cao hiệu lực quản lý, vừa tạo điều kiện cho TMĐT phát triển mạnh mẽ, đồng thời bảo đảm trật tự thị trường và hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân.

Cùng quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký VCCI – lưu ý: “Hệ sinh thái thương mại điện tử rất đa dạng và phức tạp. Một quy định đưa ra không chỉ tác động đến một nhóm mà ảnh hưởng tới toàn bộ hệ thống”. Ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh luật phải hài hòa, vừa bảo vệ người tiêu dùng vừa không bóp nghẹt sáng tạo.

Đại diện các doanh nghiệp cho rằng với mô hình C2C (giao dịch trực tiếp giữa người tiêu dùng với nhau thông qua sàn trực tuyến), yêu cầu cá nhân bán hàng định danh và cung cấp giấy tờ là khó khả thi. Nếu áp đặt quá nhiều nghĩa vụ sẽ gây khó khăn cho tiểu thương và người bán hàng cá nhân.

Ông Nguyễn Quang Đồng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) – cho biết, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025 đã có hơn 80.000 nhà bán hàng rời sàn. Shop nhỏ thiếu chiến lược dễ bị đào thải, trong khi cửa hàng lớn lại tăng trưởng mạnh. Nếu luật mới siết chặt, shop nhỏ lẻ càng dễ bị loại bỏ, thị trường có nguy cơ thành sân chơi của ông lớn.

Các chuyên gia cũng lưu ý một số quy định trong dự thảo còn quá rộng, dễ mâu thuẫn với cam kết quốc tế, đặc biệt là yêu cầu doanh nghiệp ngoại lập pháp nhân tại Việt Nam. Đề nghị phân loại rõ các mô hình mới như livestream bán hàng, tiếp thị liên kết hay TMĐT trên mạng xã hội để có cách quản lý phù hợp.

Hạ tầng và công nghệ là xương sống để bứt phá

Không chỉ trong nước, TMĐT xuyên biên giới đang mở ra cơ hội lớn để hàng hóa Việt Nam vươn ra thế giới. Đây được xem là trụ cột chiến lược nhằm xây dựng hệ sinh thái xuất khẩu số bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế và đưa thương hiệu Việt Nam ra toàn cầu.

Bà Lại Việt Anh – Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số – nhận định, công nghệ số chính là đòn bẩy quan trọng cho sự phát triển. Việc ứng dụng AI, Big Data, IoT sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, giảm chi phí, phân tích xu hướng và xây dựng chiến lược thông minh.

Các doanh nghiệp cho rằng, ASEAN đang trở thành “biên giới số” đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp nhỏ, với những thị trường lớn như Singapore, Thái Lan, Malaysia. Hơn 350.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) đã tận dụng nền tảng TMĐT xuyên biên giới, logistics, thanh toán và dịch vụ bản địa hóa để “ngồi một nơi – bán toàn cầu”.

Việt Nam được đánh giá sở hữu lợi thế lớn để trở thành trung tâm TMĐT khu vực nhờ vị trí địa lý, dân số trẻ và chính sách hỗ trợ mạnh mẽ. Đây cũng là “thời khắc vàng” để doanh nghiệp xây dựng thương hiệu riêng, bán hàng trực tiếp, minh bạch nguồn gốc nhằm tạo dựng niềm tin toàn cầu.

Bên cạnh đó, hạ tầng logistics là “xương sống” của TMĐT cùng với công nghệ số đang giúp Việt Nam rút ngắn thời gian giao hàng, tối ưu chi phí và khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Theo Kế hoạch phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026 – 2030, TMĐT xuyên biên giới là một trong những trụ cột chiến lược. Bộ Công Thương tin rằng sự đồng hành của cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các nền tảng lớn sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới, góp phần đưa hàng hóa và thương hiệu Việt ngày càng vươn xa.