Đưa AI thâm nhập, phổ cập sâu vào đời sống để Việt Nam phát triển

Ngày 1/7/2025, tại Hà Nội, Bộ KH&CN đã tổ chức giao ban quản lý nhà nước tháng 6/2025. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã chủ trì hội nghị. Tham dự Hội nghị có các Thứ trưởng Bộ KH&CN: Bùi Thế Duy, Phạm Đức Long, Lê Xuân Định, Hoàng Minh, Bùi Hoàng Phương.

Quốc hội thông qua 5 luật quan trọng thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ KH&CN

Tại Hội nghị, lãnh đạo một số đơn vị đã giới thiệu 5 dự án luật quan trọng thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ KH&CN vừa được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Cụ thể, ông Nguyễn Phú Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ đã giới thiệu những điểm mới của Luật Khoa học, Công nghệ (sửa đổi) và Đổi mới sáng tạo.

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục công nghiệp CNTT giới thiệu những điểm mới của Luật Công nghiệp công nghệ số (CNCNS).

Ông Hà Minh Hiệp, Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (TĐC) giới thiệu hai luật là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật (TC&QCKT); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (SPHH).

Ông Nguyễn Tuấn Khải, Phó Viện trưởng viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam giới thiệu những điểm mới của Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Khó khăn là một cơ hội cho ngành công nghiệp mới

Cũng tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã thông tin một số kinh nghiệm của các nước về phát triển lĩnh vực khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) để các đơn vị quản lý nhà nước các lĩnh vực Bộ KH&CN có thể tham khảo trong quá thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước thuộc Bộ.

Là thành viên đoàn công tác thăm và làm việc tại Trung Quốc vừa qua của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng cho biết, các bạn đã chia sẻ câu chuyện Trung Quốc giải quyết bài toán môi trường ô nhiễm của Bắc Kinh thời gian trước.

Lúc đó, ai cũng rằng việc giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường sẽ làm kinh tế tăng trưởng chậm lại, tốn kém, khó khăn, nhưng đến khi bắt tay vào giải quyết vấn đề này thì không phải vậy. Việc làm cho môi trường trở nên sạch còn tạo ra sự tăng trưởng kinh tế tốt hơn và cũng sinh ra một ngành công nghiệp mới là ngành công nghiệp môi trường.

Cùng với đó, các doanh nghiệp (DN) phải chuyển đổi xanh nên phải chuyển đổi, mua sắm công nghệ mới, làm tăng trưởng GDP, cũng là một loại kích cầu. Sau khi chuyển sang dùng công nghệ xanh, các DN lại có thể cạnh tranh quốc tế vì đáp ứng tiêu chuẩn xanh.

Một một câu chuyện nữa được Bộ trưởng chia sẻ là việc Trung Quốc giải quyết vấn đề “già hóa dân số” cũng sinh ra ngành công nghiệp “trắng” vì cần nhiều sản phẩm, hàng hoá liên quan đến chăm sóc sức khoẻ…. để giải câu chuyện “già hoá dân số”. Hay Trung Quốc giải quyết bài toán tắc đường thì giao thông phải nhiều tầng, sinh ra khái niệm ngành mới là UAV (unmanned aerial vehicle).

“Những câu chuyện này dẫn đến một triết lý có thể tham khảo: Khó khăn lại là cơ hội sinh ra một ngành công nghiệp”, Bộ trưởng chia sẻ và mong muốn các đơn vị của Bộ có thể học hỏi Trung Quốc ở điểm này, đó là nhìn vấn đề một cách tích cực, thay vì kêu ca, đổ lỗi.

Đoàn công tác của Thủ tướng đến thăm Phố Đông – Thượng Hải, đã được thông tin về việc định hướng xây dựng khu đô thị khoa học công nghệ 90 km2 (9.000 hecta). Nói đến công nghệ là nói đến con người. “Do vậy, khu công nghệ cao phải có chữ “đô thị” nên các khu công nghệ cao cần phải thành khu đô thị công nghệ cao. Hãy nghĩ đến con người, con người là gốc”, Bộ trưởng cho biết.

Trung Quốc cũng chia sẻ về một định nghĩa về thành phố công nghệ là thành phố đó cứ 100 công ty thành lập mới thì có 15 công ty công nghệ (15%), tức là thành phố công nghệ được định nghĩa theo tỷ lệ DN công nghệ mới được thành lập. Từ đây, có thể xem xét việc ban hành chính sách cho thành phố công nghệ đã đúng chưa, bởi chỉ DN mới tạo ra công nghệ.

Trung Quốc cũng nhấn vào thị trường hóa, quốc tế hóa và pháp trị hóa.

Kinh nghiệm về phát triển 5G tại Malaysia

Chia sẻ về nhận định của Malaysia đối với AI, Bộ trưởng cho biết quốc gia này cho rằng AI sinh ra bởi năng lượng, nếu không có năng lượng thì không có AI.

Theo Bộ trưởng, “bản chất AI phụ thuộc vào năng lượng. Điện + Dữ liệu + Thuật toán, nhưng năng lượng cũng là vấn đề quan trọng, phải chú ý đến năng lượng”, Bộ trưởng chia sẻ thông tin.

Bộ trưởng cho hay, Malaysia có 1 công ty xây dựng 1 mạng 5G và cho 5 nhà mạng mua lại dung lượng nhưng sau đấy thì chất lượng đi xuống do không có cạnh tranh. Điều đó cho thấy phi thị trường thì sẽ chết.

Nghiên cứu KHCN phải dựa trên kết quả đầu ra

Chia sẻ về kinh nghiệm từ Estonia, Bộ trưởng cho biết Estonia là nước nhỏ, dân số có gần 1,4 triệu người nhưng quốc gia này có bí quyết để dẫn đầu về KHCN. Đó là KHCN phải dựa trên kết quả đầu ra (outcome base), sản phẩm, không quan trọng quá trình.

Ngay cả giáo dục phổ thông cũng không có giáo trình chuẩn, không quy định cách dạy, chỉ quy định chuẩn đầu ra.

Thương mại hoá công nghệ, sản phẩm là cơ hội cho Việt Nam

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhận định các nước do điều kiện khách quan như về môi trường và những yếu tố khác nên khả năng làm nghiên cứu học thuật tốt. Trong khi đó, người Việt Nam có khả năng làm thương mại hoá hàng hoá, sản phẩm, ĐMST tốt vì có sự gần gũi với thực tế, thị trường, con người.

Bộ trưởng cho rằng: Con đường để Việt Nam phát triển là đẩy mạnh thương mại hoá, đẩy mạnh kết nối DN, đẩy mạnh hệ sinh thái, đẩy mạnh ứng dụng KHCN, ĐMST thì sẽ đóng góp cho đất nước phát triển. “Làm được việc này sẽ thúc đẩy hàng nghìn DN phát triển công nghệ, cả thế giới phát triển công nghệ, là con đường của Việt Nam”.

Bộ trưởng cũng đề nghị các đơn vị thuộc Bộ quan tâm đưa AI thâm nhập sâu vào xã hội, phổ cập vào đời sống. Đây là con đường để Việt Nam phát triển. “Quốc gia nào chậm chân trong cuộc đua AI thì sẽ chết. Người dùng AI chắc chắn sẽ thắng người không dùng AI. Hiện việc triển khai ứng dụng AI tại Việt Nam còn chậm”.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng lưu ý nhiều quốc gia trên thế giới đang chú ý về siêu máy tính để phục vụ tính toán AI, theo đó, các đơn vị của Bộ cần chú ý tới xu hướng này./.