Đua nhau gỡ app vì… thiếu dung lượng: Tại sao điện thoại ‘hết bộ nhớ’ dù không tải thêm gì?

Ngày càng nhiều người dùng nhận cảnh báo đầy bộ nhớ dù không cài thêm ứng dụng hay thay đổi thói quen sử dụng, gây cảm giác thiết bị “tự đầy” theo thời gian. Tình trạng này buộc họ phải xóa app, dọn ảnh hoặc chuyển dữ liệu lên đám mây để tiếp tục dùng điện thoại.

Ứng dụng mở rộng dữ liệu nền và bộ nhớ đệm khiến dung lượng tăng dần

Một phần quan trọng của hiện tượng thiếu dung lượng đến từ việc ứng dụng ngày nay không còn giữ nguyên kích thước như lúc người dùng cài đặt ban đầu. Sau mỗi bản cập nhật, nhiều nền tảng bổ sung thêm tính năng, giao diện và dữ liệu đi kèm, từ các định dạng video chất lượng cao đến các hiệu ứng và thuật toán xử lý mới. Những thay đổi này khiến ứng dụng phình to dần mà người dùng khó nhận ra.

Song song đó, hầu hết ứng dụng hiện đại đều lưu lại bộ nhớ đệm trong quá trình sử dụng. Mỗi lần người dùng xem video, mở hình ảnh, đọc nội dung hay trò chuyện trong các nhóm đông thành viên, thiết bị sẽ tự động lưu dữ liệu để rút ngắn thời gian tải ở những lần truy cập sau. 

Lượng dữ liệu tạm này âm thầm tăng lên, có thể từ vài trăm MB đến nhiều GB chỉ trong thời gian ngắn. Một số nền tảng còn có cơ chế tải trước nội dung để bảo đảm trải nghiệm mượt mà, khiến dung lượng tăng thêm dù người dùng chưa hề mở nội dung đó.

Quá trình vận hành của ứng dụng cũng liên tục sinh ra các tệp hệ thống, nhật ký hoạt động và dữ liệu tạm thời. Ngay cả khi người dùng xóa ứng dụng, một phần dữ liệu phụ có thể vẫn còn trên máy. 

Trên Android, người dùng có thể xóa cache thủ công nhưng chúng sẽ nhanh chóng xuất hiện trở lại. Trên iOS, hệ thống lại hạn chế can thiệp trực tiếp, khiến người dùng chỉ có thể chờ cơ chế tự tối ưu của thiết bị. Tất cả những yếu tố này kết hợp lại khiến dung lượng giảm dần theo thời gian dù không hề có thêm ứng dụng mới.

Nội dung đa phương tiện và thói quen lưu trữ tạo áp lực lên bộ nhớ

Camera trên smartphone liên tục được nâng cấp, dẫn đến tệp ảnh và video ngày càng lớn. Ảnh độ phân giải cao, video quay 4K hoặc tốc độ khung hình cao đều tạo ra dung lượng vượt xa chuẩn trước đây. Chỉ cần một sự kiện ngắn cũng có thể tạo ra lượng tệp đa phương tiện chiếm nhiều GB, khiến bộ nhớ nhanh chóng bị chiếm dụng.

Ngoài nội dung do thiết bị tạo ra, các ứng dụng trao đổi thông tin cũng là nguồn phát sinh đáng kể. Ảnh, video và tệp đa phương tiện trong các cuộc hội thoại thường xuyên được lưu về máy theo thiết lập mặc định. Việc tích tụ các nội dung này diễn ra liên tục nhưng khó nhận diện vì không hiển thị rõ ràng trong giao diện quản lý bộ nhớ.

Những dữ liệu tải về để xem ngoại tuyến, các tệp ghi chú tạm, ảnh chụp màn hình và tài liệu được lưu trữ trong thời gian dài tạo thành một khối lượng lớn theo thời gian. 

Về mặt hệ thống, dung lượng bị tiêu hao thêm bởi các bản cập nhật phần mềm, cải tiến bảo mật, công nghệ xử lý hình ảnh và thư viện nền của hệ điều hành. Phần hệ thống vì vậy ngày càng chiếm tỉ lệ lớn trên các thiết bị có dung lượng thấp.

Ngoài nội dung có thể nhìn thấy, thiết bị còn tồn tại các tệp ẩn như dữ liệu cập nhật tồn dư hoặc tệp hệ thống tạm thời chưa giải phóng. Những phần này khó truy vết thủ công và tiếp tục thu hẹp không gian lưu trữ, tạo nên cảm giác dung lượng giảm dần từng ngày dù không có hoạt động rõ rệt nào diễn ra trên bề mặt.

Làm sao giải phóng dung lượng?

Khi thiết bị chạm ngưỡng bộ nhớ thấp, việc giải phóng dung lượng cần được thực hiện theo cách thận trọng để tránh mất dữ liệu quan trọng. 

Quá trình này nên bắt đầu bằng việc sắp xếp lại nội dung đa phương tiện. Ảnh và video có giá trị lưu giữ lâu dài có thể được chuyển sang dịch vụ lưu trữ hoặc thiết bị ngoài, giúp bảo toàn dữ liệu trước khi tiến hành dọn dẹp trực tiếp trên máy. Những tệp trùng lặp hoặc không còn giá trị sử dụng có thể được loại bỏ sau khi đã có bản sao an toàn.

Tiếp theo là kiểm tra định kỳ dung lượng ứng dụng. Khi một ứng dụng tăng kích thước bất thường, việc xóa bộ nhớ đệm hoặc cài đặt lại thường đem lại hiệu quả rõ rệt mà không ảnh hưởng đến hoạt động. 

Các nền tảng trao đổi dữ liệu đa phương tiện nên được điều chỉnh thiết lập để hạn chế tự động lưu tệp về thư viện ảnh, từ đó giảm lượng dữ liệu phát sinh ngoài ý muốn.

Trong hệ thống, các tệp tạm và dữ liệu còn sót lại từ quá trình cập nhật có thể được xử lý bằng công cụ dọn dẹp tích hợp sẵn trên thiết bị. Một số trường hợp yêu cầu khởi động lại hoặc cập nhật lên phiên bản hệ điều hành mới để hệ thống tự tái cấu trúc dữ liệu, giúp thu gọn dung lượng bị chiếm dụng không cần thiết. 

Việc theo dõi dung lượng theo chu kỳ giúp phát hiện sớm các nguồn phát sinh và duy trì thiết bị ở trạng thái ổn định, tránh tình trạng bộ nhớ cạn kiệt đột ngột.