Hình thành 5 trung tâm logistics kết nối kinh tế vùng và toàn cầu

Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025 – 2035 xác định xây dựng mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh là giải pháp then chốt. Đồ họa: TT

Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn đến 2050 vừa được ban hành, xác định logistics là ngành kinh tế mũi nhọn, có giá trị gia tăng cao.

Bộ Công Thương là cơ quan chủ trì, phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội triển khai kế hoạch hành động, định kỳ sơ kết, tổng kết và báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Các bộ, ngành khác được phân công cụ thể trong các lĩnh vực đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực, phát triển Hải quan số, xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật và khu thương mại tự do.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), Trưởng Ban soạn thảo Chiến lược cho biết: Chiến lược đề ra 5 đề án, trong đó giao các địa phương gồm Hải Phòng, Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ phát triển thành trung tâm dịch vụ logistics hiện đại mang tầm khu vực Đông Nam Á. Đây là không gian phát triển kinh tế – dịch vụ tích hợp hạ tầng, công nghệ và dịch vụ hỗ trợ logistics, phục vụ thương mại điện tử (TMĐT), nông sản và xuất nhập khẩu.

Theo ông Hải, việc triển khai chiến lược đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và địa phương để hình thành hệ thống logistics hiệu quả, giảm chi phí vận tải, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hướng tới phát triển bền vững.

Ông Bùi Bá Nghiêm, Chuyên viên cao cấp, Cục Xuất nhập khẩu, Phó Trưởng ban soạn thảo Chiến lược cho biết: Chiến lược đặt ra quan điểm chủ đạo và các nhóm giải pháp trọng tâm nhằm hiện thực hóa các mục tiêu phát triển logistics Việt Nam đến năm 2050.

Cụ thể, về hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, Chiến lược xác định xây dựng mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh là giải pháp then chốt để rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí và minh bạch hóa quy trình.

Bộ tiêu chí phân loại trung tâm logistics sẽ được ban hành làm cơ sở quy hoạch và thu hút đầu tư. Song song là cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng chứng từ điện tử, chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho ngành Logistics.

Các trung tâm logistics ưu tiên phát triển tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế và Cần Thơ, gắn với hệ thống cảng biển, sân bay quốc tế, đường sắt liên vận. Đây sẽ là đầu mối giao thương khu vực, kết nối cảng biển – hàng không – đường sắt – đường bộ – logistics đô thị, phục vụ xuất nhập khẩu, TMĐT, nông sản và công nghiệp chế biến.

Đối với phát triển hạ tầng logistics, theo ông Nghiêm, Chiến lược tập trung xây dựng các trung tâm logistics quy mô lớn tại vùng kinh tế trọng điểm, nâng cấp cảng biển, cảng hàng không, cảng cạn, mạng lưới đường sắt quốc tế. Đồng thời, phát triển logistics cho TMĐT, kho thông minh và logistics đô thị xanh, giảm chi phí logistics xuống còn 12 – 15% GDP.

Hệ thống hạ tầng hiện đại sẽ kết nối các phương thức vận tải, tăng tính linh hoạt và tối ưu chuỗi cung ứng, góp phần hình thành mạng lưới logistics quốc gia liên thông khu vực Đông Nam Á.

Đặc biệt, nhằm tăng cường liên kết vùng, Chiến lược hướng tới hình thành các vùng động lực logistics tại Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và miền Trung, trong đó Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng là các cực tăng trưởng chính. Các hành lang kinh tế trọng điểm sẽ được đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ, tăng khả năng trung chuyển hàng hóa và chuỗi cung ứng xuyên biên giới.

Liên quan đến phát triển nguồn hàng và thị trường logistics, Việt Nam sẽ thu hút các tập đoàn sản xuất, phân phối lớn, hình thành khu thương mại tự do, khu phi thuế quan, đưa Việt Nam trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa khu vực. Ông Nghiêm cho biết, Chiến lược khuyến khích phát triển dịch vụ logistics chuyên biệt cho nông sản, công nghiệp chế biến, hàng xuất nhập khẩu và TMĐT xuyên biên giới, góp phần nâng cao giá trị chuỗi cung ứng.

Chiến lược cũng nhấn mạnh việc hình thành các doanh nghiệp logistics mạnh, cung cấp dịch vụ tích hợp 4PL, 5PL, có khả năng vươn ra thị trường quốc tế, đồng thời kết nối doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp FDI. Doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ chuyển đổi số, ứng dụng AI, dữ liệu lớn trong tối ưu vận hành, tự động hóa kho bãi, sử dụng năng lượng tái tạo và phương tiện vận tải thân thiện môi trường, hướng tới logistics xanh.

Theo ông Nghiêm, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là trọng tâm của Chiến lược. Mục tiêu đến năm 2050, 70 – 90% lao động trong ngành Logistics được đào tạo chuyên môn, trong đó ít nhất 50% có trình độ đại học trở lên. Bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia về logistics sẽ được ban hành, đồng thời kết nối chương trình đào tạo với các trường quốc tế, nâng cao năng lực thực tiễn và khả năng hội nhập của lao động Việt Nam.

Chiến lược khuyến khích hình thành doanh nghiệp đầu tàu, dẫn dắt thị trường và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ cùng phát triển, tạo sức lan tỏa cho toàn ngành. Các hiệp hội logistics được khuyến khích đóng vai trò cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp, tổ chức diễn đàn, hội nghị, triển lãm quốc tế, quảng bá hình ảnh logistics Việt Nam, chia sẻ kinh nghiệm và kết nối hợp tác quốc tế.

“Chiến lược còn đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và logistics xanh; ứng dụng công nghệ như AI, dữ liệu lớn, blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng, phát triển Hải quan số, logistics xanh giảm phát thải và tiến tới trung hòa carbon”, ông Nghiêm thông tin thêm.

Với các nhóm giải pháp đồng bộ và 5 trung tâm logistics quốc tế được quy hoạch, Việt Nam đang từng bước hình thành mạng lưới logistics hiện đại, kết nối vùng, gắn liền với TMĐT và hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế bền vững.