Không thể bảo vệ được đất nước nếu chúng ta không làm chủ công nghệ, đặc biệt là công nghệ AI

Phát biểu tại Lễ ra mắt Liên minh AI Âu Lạc sáng 20/6, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT cho biết, chỉ trong vòng 9 tháng, ba nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới là Tổng thống Mỹ Donald Trump, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lần lượt thăm Việt Nam. Những chuyến công du này không chỉ thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn là minh chứng rõ rệt cho vị thế mới của một quốc gia độc lập, tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Tuy nhiên, theo ông Bình, những tín hiệu tích cực này cũng đồng thời nhắc nhở về một chặng đường phát triển đầy thách thức phía trước. Khi thế giới đang bước vào kỷ nguyên Trí tuệ nhân tạo (AI), sức mạnh quốc gia không còn được đo lường bằng diện tích lãnh thổ hay quy mô dân số, mà là khả năng làm chủ công nghệ.

Chủ tịch FPT nhận định Việt Nam đang bước vào “kỷ nguyên vươn mình”, nơi cơ hội đi đôi với thách thức, và chỉ một tư duy phát triển đột phá mới có thể giúp quốc gia giữ vững chủ quyền và vươn lên trong thời đại số.

Việt Nam đang đối mặt với ba thách thức lớn

Theo ông Trương Gia Bình, Việt Nam đang đối mặt với ba thách thức có tính chất nền tảng, trong đó công nghệ  đặc biệt là AI đang giữ vai trò then chốt. 

Thách thức đầu tiên là an ninh quốc gia. Trong bối cảnh các xung đột quốc tế, như cuộc chiến giữa Israel và Iran, vị lãnh đạo FPT nhấn mạnh vai trò then chốt của công nghệ trong việc bảo vệ đất nước. “Không thể bảo vệ được đất nước nếu chúng ta không làm chủ công nghệ, đặc biệt là công nghệ AI”, ông nói.

Trước đây, Việt Nam có thể nhận sự hỗ trợ quốc tế trong bảo vệ chủ quyền, nhưng trong thời đại này, câu hỏi là: “Ai sẽ cùng chúng ta trong sứ mệnh bảo vệ chủ quyền?” Câu trả lời là chính chúng ta, và để làm được điều đó, Việt Nam phải xây dựng năng lực tự chủ trong công nghệ.

Thách thức thứ hai nằm ở việc hiện thực hóa tầm nhìn dài hạn. Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia tiên tiến hàng đầu thế giới vào kỷ niệm 100 năm độc lập. Điều này không thể thiếu sự hỗ trợ của công nghệ, đặc biệt là AI.

Chủ tịch FPT chỉ ra rằng, nếu không có nền tảng AI mạnh mẽ, Việt Nam khó có thể đạt được những mục tiêu này. “AI không chỉ đứng ở vị trí số một, mà thực sự là điểm tựa cho mọi chiến lược phát triển khác”, ông khẳng định.

Thực tế, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 1131, trong đó AI được đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu. Điều này không chỉ là về thứ tự ưu tiên, mà còn là về vai trò nền tảng của AI trong mọi lĩnh vực phát triển của đất nước. Chính vì vậy, “AI không phải chỉ đứng ở vị trí số một, mà thực sự là điểm tựa cho 10 điểm còn lại”, ông Bình nhấn mạnh.

Cuối cùng là bài toán về nguồn lực. Trong khi các quốc gia phát triển đang đầu tư hàng trăm tỷ USD mỗi năm vào AI, Việt Nam không có tiềm lực tài chính tương đương, thị trường trong nước còn hạn chế và nhiều điều kiện vẫn thiếu. Tuy nhiên, chính hoàn cảnh ấy lại buộc chúng ta phải chọn một lối đi khác, huy động sức mạnh tập thể thông qua mô hình liên minh.

“Lần này là cạnh tranh về trí tuệ”, vị lãnh đạo FPT nhấn mạnh, Việt Nam không thể bước vào cuộc đua này chỉ bằng một vài công ty, mà phải là phong trào của toàn dân. Ông liên hệ với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Khi người dân theo cách mạng thì ách cũng thành vũ khí” và “vũ khí cách mạng” hôm nay chính là trí tuệ nhân dân.

Trong 20 năm qua, Việt Nam đã đạt thành tích nổi bật, trở thành quốc gia đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu phần mềm. Thế nhưng, đây là thành quả của những nỗ lực riêng lẻ, thiếu sự kết nối. “Mỗi công ty đi một mình, thiếu hợp tác, thiếu gắn bó, thiếu chia sẻ”, ông Trương Gia Bình nhìn nhận.

Lần này, với sự ra đời của Liên minh AI Âu Lạc , ông kỳ vọng Việt Nam sẽ hình thành một phong trào công nghệ có tổ chức – nơi các chuyên gia cao cấp, nhà nghiên cứu hàng đầu và cả cộng đồng Việt kiều “chảy trong mình dòng máu Việt” cùng tham gia phát triển trí tuệ nhân tạo như một nỗ lực mang tầm quốc gia.

Mục tiêu lớn của liên minh là xây dựng mô hình ngôn ngữ lớn (LMM) do người Việt làm chủ, một nền tảng AI Việt có thể được ứng dụng rộng rãi trong doanh nghiệp, góp phần tăng năng suất lao động và tạo ra thế hệ sản phẩm, dịch vụ mới mang dấu ấn Việt Nam.

Giáo dục và hạ tầng là hai yếu tố cốt lõi để hiện thực hóa tham vọng AI. Ông Bình kêu gọi phải đưa AI vào giảng dạy từ lớp 1 đến đại học, và phổ cập kiến thức AI cho hơn 50 triệu lao động Việt Nam. Ông đặc biệt ghi nhận vai trò tiên phong của các trường đại học trong đào tạo và nghiên cứu, gọi đó là một “sứ mệnh quá lớn”.

Về hạ tầng, Việt Nam đang có điều kiện thuận lợi hơn trước, đặc biệt khi Nvidia đã chọn Việt Nam làm “ngôi nhà thứ hai”, mở ra cơ hội xây dựng hệ thống AI hiện đại. Tuy nhiên, ông Bình cho rằng điểm nghẽn lớn nhất không nằm ở công nghệ hay nhân lực, mà ở dữ liệu.

“Để xây dựng được nền tảng AI vững mạnh, cần một khối lượng dữ liệu khổng lồ – mà điều này đòi hỏi hoặc rất nhiều tiền, hoặc rất nhiều người cùng tham gia”, ông nói. Trong bối cảnh Việt Nam không có nguồn tài chính dồi dào như các cường quốc, con đường khả thi nhất là huy động sức mạnh tập thể.

Ông kêu gọi học sinh, sinh viên, người lao động cùng chung tay xây dựng dữ liệu Việt Nam. “Nếu toàn dân cùng làm, dữ liệu Việt Nam sẽ không thua bất kỳ quốc gia nào, dù họ lớn đến đâu”, Chủ tịch FPT khẳng định.

Dù trước mắt còn nhiều khó khăn, nhưng theo ông Trương Gia Bình, nếu vượt qua được những thách thức lần này, Việt Nam sẽ bước lên một tầm cao mới.

“Liên minh AI hôm nay là một trong những tia sáng đầu tiên của bình minh – của một đất nước vẻ vang”, ông Trương Gia Bình kết luận.

Theo Nhật Hạ