Làn sóng khởi nghiệp ở độ tuổi 20 thời AI

Những nhà sáng lập công ty khi còn rất trẻ như Bill Gates, Steve Jobs hay Mark Zuckerberg từ lâu là nguồn cảm hứng cho Gen Z tại Thung lũng Silicon. Ngày nay, với sự bùng nổ AI và cảm giác thời gian trôi nhanh, nhiều người ở độ tuổi 20 đang xây dựng startup thay vì đi theo con đường học đại học hay làm việc cho Big Tech.

“Giờ là giai đoạn tốt nhất trong một thập kỷ để những người bỏ học hoặc vừa tốt nghiệp mở công ty”, các nhà đầu tư mạo hiểm tại quỹ Andreessen Horowitz (a16z) nhận định.

Người trẻ thiếu kinh nghiệm nhưng có AI

Theo bài đăng trên X của Jared Friedman, một đối tác tại vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator, năm 2022, chỉ 10% nhà sáng lập startup tham gia chương trình cố vấn của vườn ươm này là sinh viên đại học hoặc mới tốt nghiệp. Hai năm sau, con số này tăng thành 30%.

Hồi tháng 3, Chungin “Roy” Lee, sinh viên ngành khoa học máy tính của Đại học Columbia, thu hút sự chú ý khi tiết lộ trên X rằng mình đã dùng công cụ AI tự phát triển để gian lận trong các buổi phỏng vấn kỹ thuật và nhận được lời mời thực tập từ Amazon, Meta, TikTok.

Anh sau đó bị Đại học Columbia đình chỉ học nên quyết định sáng lập startup Cluely cùng một người bạn. Đến tháng 6, công ty huy động được 15 triệu USD trong vòng gọi vốn series A do quỹ đầu tư a16z dẫn đầu.

“Trong lịch sử nhân loại, người trẻ luôn tràn đầy tham vọng và muốn tạo dựng sự nghiệp ngay từ những năm đầu của tuổi 20. Tôi coi điều này giống như việc mọi người ra khơi với 20% khả năng sống sót để có cơ hội gặt hái vinh quang và thay đổi thế giới một cách ý nghĩa”, Lee nói với Business Insider.

Khủng hoảng sa thải hậu Covid-19 trong lĩnh vực công nghệ cũng làm giảm sức hút của con đường từng được coi là an toàn – làm cho Big Tech. Lee cho biết, nếu muốn có tương lai ổn định, không nên gia nhập Big Tech vốn đang cắt giảm hàng loạt nhân viên. Khởi nghiệp có thể ít rủi ro hơn.

Jake Adler, 21 tuổi, sáng lập startup công nghệ sinh học và quốc phòng Pilgrim, cho biết công cụ AI như ChatGPT giúp anh tự tìm hiểu những chủ đề ở trình độ sau đại học như vật lý năng lượng cao. Dù thế giới từ lâu đã có các nhà sáng lập trẻ, Adler cho rằng tiến bộ về AI khuyến khích nhiều thanh thiếu niên xây dựng phần cứng phức tạp hơn, khác với các startup tiền điện tử hay mạng xã hội.

Adler tốt nghiệp trung học năm 2022 và không định học đại học. Anh nói: “Bạn có cả bằng tiến sĩ trong túi rồi”.

Đầu tư cho người trẻ

Y Combinator và nhiều chương trình tương tự đã tài trợ cho thế hệ nhân tài tiếp theo của Thung lũng Silicon nhiều năm qua. Tại quỹ đầu tư mạo hiểm Dorm Room Fund, tách ra từ quỹ First Round Capital năm 2012, sinh viên đại học đầu tư vào các startup do chính những người cùng độ tuổi thành lập. Học bổng Thiel, do tỷ phú Peter Thiel lập ra năm 2011, trao 200.000 USD cho “người trẻ muốn xây dựng điều mới mẻ thay vì ngồi trong lớp học”. Chương trình Z Fellows cung cấp 10.000 USD và một tuần cố vấn cho các nhà sáng lập giai đoạn đầu.

Người ở độ tuổi 20 còn thiếu kinh nghiệm làm việc, nhưng các nhà đầu tư không e ngại. Thomas Laffont, nhà đồng sáng lập công ty đầu tư Coatue Management, không quan tâm đến tuổi tác mà muốn tìm kiếm những đội ngũ tinh gọn.

Khoảng 85% danh mục đầu tư của Michael Gibson và Danielle Strachman, đồng sáng lập công ty đầu tư 1517, là nhà sáng lập trẻ, không bằng cấp. Gibson nhận định công cụ AI đang giúp “những người tự học tăng tốc”.

Trong khi đó, Lee cho biết các nhà đầu tư mạo hiểm không hỏi anh trẻ đến mức nào trong quá trình gọi vốn. Anh cũng không coi trọng vấn đề tuổi tác khi tuyển dụng mà tập trung vào sự phù hợp văn hóa, dù theo hồ sơ trên LinkedIn, đa số nhân viên Cluely đang ở tuổi sinh viên.

Tranh cãi xung quanh giáo dục đại học

Marvin von Hagen, 25 tuổi, nhà đồng sáng lập startup Interaction Company of California chuyên về tác nhân AI, cho biết khi tham gia các chương trình tư vấn startup, anh thường xuyên thấy mình là người già nhất nhóm. Dù tốt nghiệp đại học ở Đức, anh băn khoăn liệu việc học dễ dàng với AI có thể làm giảm giá trị của bằng đại học.

Vinod Khosla, tỷ phú Mỹ gốc Ấn kiêm nhà đồng sáng lập Sun Microsystems, cho rằng AI sẽ sớm vượt trội những giáo viên con người có trình độ cao nhất, mang đến chương trình học theo yêu cầu, cá nhân hóa, vượt xa những gì trường học truyền thống cung cấp. Ông nhấn mạnh AI sẽ cho phép mọi người chuyển nghề nghiệp hoặc chuyên ngành mà không cần học lại đại học.

Ông giải thích trong một chương trình podcast tháng 8: “Bạn có thể làm bất cứ điều gì vào bất cứ lúc nào và chuyển ngành. Bạn không cần quay lại trường đại học trong 3 hay 5 năm để chuyển từ kỹ thuật điện sang kỹ thuật cơ khí, hoặc từ y khoa sang ngành khác”. Theo ông, điều quan trọng với thế hệ ngày nay không phải chuyên môn hóa một lĩnh vực nào đó mà là khả năng học hỏi nhanh và thích nghi với những tình huống thay đổi.

Quan điểm của Khosla phản ánh những gì Nikhil Kamath, nhà đồng sáng lập nền tảng môi giới cổ phiếu Zerodha, từng chia sẻ. Trong bài đăng trên X vào tháng 6, Kamath nhận định thị trường việc làm toàn cầu đang trải qua sự thay đổi lớn khi các mô hình giáo dục truyền thống ngày càng khó bắt kịp với sự gián đoạn công nghệ và nhu cầu về lực lượng lao động. “Thời của những chương trình đại học kéo dài bốn năm có thể đã qua. Học tập suốt đời là chuẩn mực mới dành cho tất cả”, ông viết.

Nhìn chung, tốt nghiệp đại học giúp tăng tiềm năng kiếm tiền. Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco, chênh lệch thu nhập giữa sinh viên tốt nghiệp đại học và tốt nghiệp trung học dao động 70-80% trong thập kỷ qua. Thêm vào đó, thành lập công ty không phải lúc nào cũng mang đến thu nhập cao. Theo báo cáo của tạp chí Harvard Business Review năm 2021, hơn 2/3 startup không có lợi nhuận.

Sonwalkar đánh giá trải nghiệm xã hội ở trường đại học là một ưu điểm. Paul Graham, đồng sáng lập Y Combinator, đồng tình với quan điểm này. “Đừng bỏ học đại học để khởi nghiệp hay làm việc cho startup. Sẽ có những cơ hội khởi nghiệp khác (và có thể tốt hơn), nhưng bạn không thể lấy lại những năm tháng đại học”, Graham viết trên X hồi tháng 7.

Với Graham và một số nhà đầu tư khác, đại học không chỉ để chuẩn bị cho thành công trong sự nghiệp. “Đó là để nâng cao trí óc”, ông khẳng định.

Thu Thảo tổng hợp