Liên Hợp Quốc “vạch trần” mặt trái của AI: Bốn “ông lớn” công nghệ đang “thiêu đốt” trái đất, thải carbon tăng gấp 2,5 lần | VnReview

Báo cáo từ Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) cho thấy lượng khí thải carbon của Amazon, Microsoft, Meta và Alphabet đã tăng vọt do sự bùng nổ của AI và các trung tâm dữ liệu “ngốn” năng lượng. Các công ty đang tìm cách ứng phó bằng tín chỉ carbon, năng lượng hạt nhân và công nghệ làm mát mới.

Cơn “khát” năng lượng của AI và cái giá phải trả cho môi trường

Khí thải carbon của bốn “gã khổng lồ” công nghệ hàng đầu thế giới là Amazon, Microsoft, Meta và Alphabet (công ty mẹ của Google) đã tăng gấp 2,5 lần (tức tăng 150%) chỉ trong vòng ba năm, trong bối cảnh các công ty này không ngừng mở rộng các tính năng Trí tuệ nhân tạo (AI) và xây dựng các trung tâm dữ liệu “ngốn” nhiều năng lượng.

Thông tin đáng báo động trên vừa được Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), một cơ quan chuyên trách của Liên Hợp Quốc, công bố trong một báo cáo được phát hành vào ngày 5 tháng 6 vừa qua. Lượng khí thải được tính toán trong phạm vi 1 và 2, bao gồm lượng phát thải trực tiếp từ hoạt động của công ty và phát thải gián tiếp từ việc sử dụng các nguồn điện, hệ thống sưởi ấm và làm lạnh, trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2023.

Trong đó, lượng khí thải carbon trong hoạt động của Amazon tăng mạnh nhất với 182%, tiếp theo là Microsoft (155%), Meta (145%) và Alphabet (138%). Báo cáo này là kết quả của việc ITU theo dõi lượng khí thải nhà kính của 200 công ty công nghệ hàng đầu thế giới trong giai đoạn 2020-2023.

Microsoft và bài toán “bù trừ” carbon

Thực tế, nếu chỉ tính riêng phát thải phạm vi 2 trong việc sử dụng năng lượng (tức phát thải từ nguồn điện mua vào), tờ Financial Times cho biết lượng khí thải carbon của Microsoft đã tăng từ 4,3 triệu tấn trong năm 2020 lên gần 10 triệu tấn vào năm 2024, gần như tăng gấp đôi.

Để đảm bảo không đi chệch hướng khỏi mục tiêu tham vọng là đạt mức phát thải âm (carbon-negative) vào năm 2030, “ông lớn” công nghệ này đã phải tăng cường việc mua tín chỉ carbon. Tín chỉ carbon là một loại giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, cho phép người nắm giữ nó có quyền phát thải một tấn CO2 hoặc một loại khí nhà kính tương đương khác. Ví dụ, một công ty sử dụng điện than ở bang Illinois (Mỹ) có thể mua tín chỉ carbon từ một công ty phát triển điện mặt trời ở Texas để “bù trừ” vào lượng CO2 mà mình đã thải ra môi trường.

Sau khi sử dụng các tín chỉ bù trừ này, lượng phát thải CO2 ròng của Microsoft trong năm 2020 đã giảm xuống chỉ còn 456.000 tấn, và trong năm 2024 chỉ còn 259.000 tấn. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy sự phụ thuộc ngày càng tăng vào các biện pháp bù trừ thay vì cắt giảm phát thải tại nguồn.

Các “ông lớn” công nghệ khác nói gì và làm gì?

Phản hồi về báo cáo của ITU, Meta, công ty sở hữu Facebook và WhatsApp, cho biết họ đang nỗ lực không ngừng để giảm lượng khí thải, cũng như mức tiêu thụ năng lượng và nước trong các trung tâm dữ liệu của mình. Mới đây, Meta cũng đã ký một hợp đồng quan trọng để mua điện hạt nhân, một nguồn điện nền được xem là xanh và bền vững.

Mua điện hạt nhân cũng là một giải pháp mà Amazon đang theo đuổi, hướng tới việc sử dụng các nguồn năng lượng không phát thải. Bên cạnh đó, Amazon cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo.

Về phía Microsoft, công ty cho biết đã tăng gấp đôi tỷ lệ tiết kiệm điện vào năm ngoái và đang chuyển sang sử dụng các thiết kế làm mát bằng chất lỏng ở cấp độ chip, thay vì các hệ thống làm mát bằng không khí truyền thống, nhằm mục tiêu giảm năng lượng tiêu thụ tại các trung tâm dữ liệu.

Bức tranh toàn cảnh và thách thức phía trước

Nhóm tác giả của ITU cũng trích dẫn một báo cáo khác, dự kiến rằng tổng lượng khí thải carbon chỉ từ 20 hệ thống AI lớn nhất thế giới đã ở mức 102,6 triệu tấn CO2 mỗi năm. Họ cũng nhấn mạnh một thực tế đáng lo ngại rằng, ngày càng có nhiều công ty trong lĩnh vực kỹ thuật số đã đặt ra các mục tiêu tham vọng về phát thải, nhưng những tham vọng đó vẫn chưa được chuyển hóa thành những hành động thực tế và hiệu quả tương xứng.

Cuộc cách mạng AI đang mang lại những lợi ích to lớn, nhưng nó cũng đi kèm với một cái giá không nhỏ về mặt môi trường. Báo cáo của ITU là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ, cho thấy các “gã khổng lồ” công nghệ cần phải có những hành động quyết liệt và minh bạch hơn nữa trong việc kiểm soát “dấu chân carbon” của mình, nếu không muốn cuộc đua AI trở thành một gánh nặng mới cho hành tinh.