Lý do Hàng Châu trở thành trung tâm AI hàng đầu

Hơn hai thập kỷ trước, Jack Ma đã thành lập Alibaba từ một căn hộ nhỏ ở Hàng Châu, bắt đầu quá trình biến một vùng đất nằm ở đồng bằng sông Dương Tử trở nên hiện đại. Ngày nay, Hàng Châu – thủ phủ của tỉnh Chiết Giang – là một trung tâm AI và là nơi gửi gắm tham vọng công nghệ toàn cầu của Trung Quốc, nhất là khi DeepSeek bất ngờ vụt sáng từ đầu năm.

“Toàn bộ Hàng Châu trở nên điên cuồng”, Zhao Ji, một doanh nhân 41 tuổi, hiện xây dựng một công ty khởi nghiệp về AI, nói với WSJ.

Thành công vang dội của DeepSeek được đánh giá không phải đến từ sự may mắn, khi Hàng Châu đã dành nhiều thập kỷ để vun đắp tinh thần khởi nghiệp. Chính sách hỗ trợ của chính phủ, trường đại học, viện nghiên cứu, của các công ty công nghệ lớn như Alibaba và NetEase, cùng chi phí sinh hoạt tương đối thấp so với Bắc Kinh và Thượng Hải đã biến Hàng Châu thành “thánh địa” của nhân tài công nghệ.

Ji cho biết ông chuyển từ Bắc Kinh đến Hàng Châu từ năm 2018. Tại đây, ông làm giám đốc tiếp thị cho Alibaba trong khoảng ba năm trước khi khởi nghiệp trong lĩnh vực AI. Thay vì thuê trụ sở, ông tận dụng chính căn hộ của mình, cùng một số thành viên tạo nên AlphaFin vào năm ngoái. Sản phẩm chủ lực của AlphaFin là bộ công cụ Trí tuệ nhân tạo giúp doanh nghiệp tạo nội dung video và âm thanh bằng cách sao chép giọng nói và hình ảnh của người dùng.

Tháng 10/2024, khi AlphaFin chưa có sản phẩm nào, Ji đã được mời thuyết trình tại một hội chợ do chính quyền Hàng Châu tổ chức. Sau đó, anh nhận lời mời đi thăm các quận. “Họ thực sự coi trọng ý tưởng công nghệ và sự đổi mới”, Ji cho biết.

Hàng Châu vốn là thành phố sầm uất từ trước, nhưng sự xuất hiện và phát triển của Alibaba đã thay đổi bộ mặt, biến nơi đây thành một trung tâm công nghệ. Lấy cảm hứng từ Thung lũng Silicon, chính quyền Hàng Châu xây dựng cái mà họ gọi là “hành lang đổi mới sáng tạo” nằm ở phía tây thành phố, gần khuôn viên của Alibaba. Đây cũng là nơi các công ty khởi nghiệp phát triển mô hình AI, robot, giao diện não-máy tính và phần mềm hỗ trợ AI, nổi tiếng với “sáu chú rồng nhỏ“: DeepSeek, Game Science, Unitree Robotics, DeepRobotics, BrainCo và ManyCore.

Đầu năm nay, Hàng Châu cho biết đã phê duyệt hai quỹ tập trung vào đổi mới sáng tạo với tổng trị giá hơn 28 tỷ USD. Trước đó, Chiết Giang được xếp hạng là tỉnh dẫn đầu về đầu tư khoa học và công nghệ với hơn 12 tỷ USD vào năm 2024.

Alibaba cũng là nhà tài trợ chính cho việc phát triển công nghệ tại Chiết Giang, khi đầu tư hàng chục tỷ USD nơi đây, đồng thời lên kế hoạch đổ thêm hơn 52 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng AI và đám mây trong ba năm tới.

“Hàng Châu là nơi hội tụ công nghệ, nhờ Alibaba. Hầu hết người dân trong thành phố đều từng làm việc tại Alibaba hoặc có bạn bè là nhân viên, cựu nhân viên Alibaba”, Wei Dabao, một cư dân Hàng Châu, nhận xét.

Hàng Châu cũng nổi tiếng với sự kiện quy tụ sáng lập công nghệ và những người có hoài bão ở lĩnh vực này. Nhiều cư dân thành phố tự gọi mình là “dân làng”, thường xuyên tham dự một buổi gặp định kỳ hàng tháng có tên “Ngày Demo”, nơi họ có thể giao lưu, trình bày ý tưởng với các doanh nhân. Các lập trình viên độc lập cũng có thể bắt tay nhau, cùng nhau làm việc chung dự án tại một quán cà phê địa phương. Họ gặp mặt hàng tuần vào ngày Thứ Năm, gọi ngày này là “Thứ Năm điên rồ”.

Các trường đại học ở Chiết Giang cũng thúc đẩy nghiên cứu. Đại học Chiết Giang, trường đầu của Hàng Châu, đã sản sinh nhiều nhân tài, gồm nhà sáng lập DeepSeek Liang Wenfeng. Nhưng để làm được điều này, Đại học Chiết Giang đã cố gắng khao khát trở thành một phiên bản “Đại học Stanford của Trung Quốc” từ đầu những năm 2000.

Một trường nổi tiếng khác là Đại học Westlake, cơ sở nghiên cứu mới được hỗ trợ bởi cả nguồn tài trợ công và tư, mục tiêu cạnh tranh với Viện Công nghệ California của Mỹ. Thời gian qua, trường đã thu hút nhiều giáo sư danh tiếng ở các trường đại học Mỹ trở về Trung Quốc. Nhà nghiên cứu AI Guo-Jun Qi và nhà khoa học dữ liệu She Yiyuan là hai trong số những nhân sự mới nhất của Westlake trở về từ Mỹ.

Không những thế, Hàng Châu cũng chú trọng phát triển kỹ năng AI từ môi trường học đường. Hồi tháng 5, chính quyền thành phố thông báo kể từ học kỳ mới năm nay, các trường tiểu học và trung học sẽ đưa chương trình giáo dục trí tuệ nhân tạo tổng quát vào giảng dạy với tối thiểu 10 giờ học mỗi năm học, theo The Paper. Tùy tình hình, trường học có thể sử dụng kết hợp nhiều hình thức giảng dạy, từ khóa chuyên sâu cho đến lồng ghép vào các môn học.

Với người dân bình thường, nếu muốn học thêm kỹ năng AI, đã có các lớp học bình dân ban đêm phục vụ họ. Theo Global Times, rất nhiều người, từ nhân viên giao hàng, tài xế công nghệ cho đến bà nội trợ đã tranh thủ thời gian cho những lớp học này để mở rộng kiến thức trong thời đại AI bùng nổ. Họ tìm đến chương trình với nhiều mục đích, từ nâng cao hiệu quả công việc hiện tại, tìm kiếm việc làm bán thời gian, cơ hội mới liên quan đến AI, hay đơn giản là để nuôi dưỡng sở thích cá nhân.

Trước nhu cầu này, trường học phổ cập AI ban đêm ở Hàng Châu cũng bùng nổ, cung cấp phương pháp hiệu quả và tiết kiệm cho những người có nhu cầu “bắt kịp thời đại”. Với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, tổ chức xã hội và cộng đồng người đam mê AI, các trường đưa ra nhiều khóa học ngắn hạn, miễn phí hoặc giá phải chăng, giúp học viên kinh nghiệm thực tế với các công cụ liên quan đến trí tuệ nhân tạo.

Tuy vậy, bất chấp đà phát triển, giấc mơ AI của Trung Quốc và Hàng Châu đang bị che mờ bởi những thách thức khổng lồ. Theo Money Control, “tấm gương” phát triển công nghệ quá đà và sau đó bị kìm hãm mạnh ở các thành phố khác như Bắc Kinh trước đây đã để lại những “vết sẹo”. Giới phân tích cảnh báo, việc can thiệp quá mức của nhà nước có nguy cơ bóp méo ngành công nghiệp, đồng thời việc phân bổ nguồn lực sai lệch hoặc quản lý quá mức là những rào cản đối với tăng trưởng.

Bên cạnh đó, so với Mỹ, các trường đại học Trung Quốc tụt hậu trong việc nộp đơn xin cấp bằng sáng chế toàn cầu. Điều này đặt ra câu hỏi liệu những thành tựu như DeepSeek có thể được “sản xuất hàng loạt” hay không.

Tuy nhiên, nhiệt huyết của các nhà sáng lập và nguồn vốn liên tục đổ vào cho thấy làn sóng AI của thành phố này chỉ mới bắt đầu. “Khi đến Hàng Châu, những người bạn gặp đều khiến bạn cảm thấy rất vui vẻ”, Liu Pei, sáng lập công ty truyền thông AI White Whale Lab, chia sẻ về tinh thần khởi nghiệp ở Hàng Châu. “Họ thực sự háo hức nắm bắt cơ hội trong lĩnh vực AI”.

Bảo Lâm tổng hợp