“Ma trận” hàng giả trên không gian số

Siêu giảm giá và lời mời chào giăng bẫy người tiêu dùng

Mở trình duyệt Facebook, TikTok, Zalo hay các sàn thương mại điện tử quen thuộc như Shopee, Lazada, Tiki… chỉ cần gõ từ khóa “máy giặt mi ni Kawasaki” ngay lập tức, bạn sẽ bị bao vây bởi hàng loạt các bài đăng, video quảng cáo với những tiêu đề giật gân: “Xả kho máy giặt mi ni Kawasaki thanh lý, giá gốc 3,5 triệu, nay chỉ còn 1,24 triệu!”, “Máy giặt Kawasaki mới 100%, bảo hành chính hãng, lỗi 1 đổi 1 trong 30 ngày”!… Kèm theo đó là những hình ảnh, video sản phẩm trông vô cùng bắt mắt, đôi khi còn cắt ghép khéo léo từ các video quảng cáo chính hãng của những thương hiệu lớn.

Mức giá được đưa ra thường thấp đến khó tin, chỉ bằng 1/3, thậm chí 1/5 so với giá thị trường của một chiếc máy giặt có thương hiệu và chất lượng tương đương. Với tâm lý ham rẻ, cộng thêm sức ảnh hưởng của mạng xã hội, rất nhiều người tiêu dùng đã sập bẫy.

Tôi đã thử liên hệ với một số tài khoản bán hàng trên Facebook, các tài khoản này thường không có thông tin rõ ràng về địa chỉ cửa hàng, chỉ giao dịch online và cam kết “giao hàng tận nơi, kiểm tra hàng thoải mái”. Một tài khoản tên “Điện máy giá sốc”  với hàng chục nghìn lượt theo dõi và vô số bình luận “chốt đơn”, “cho địa chỉ”, đã chào bán một chiếc máy giặt lồng đứng 5kg mang nhãn hiệu Kawasaki với giá chỉ 1.350.000 đồng. Khi tôi thắc mắc về nguồn gốc, người bán trả lời tỉnh bơ: “Hàng công ty tồn kho ạ, bao test thoải mái, được xem hàng trước khi trả tiền. Anh chị cứ yên tâm!”.

Anh Nguyễn Văn Tùng (quận Hà Đông, Hà Nội), một trong những người mua sản phẩm máy giặt mi ni Kawasaki cho biết, “thấy quảng cáo trên Facebook máy giặt mi ni Kawasaki xả kho có 1,5 triệu đồng, lại được miễn phí vận chuyển, lắp đặt, bảo hành 2 năm, tôi mừng rỡ lắm. Nhà đang cần máy giặt gấp mà kinh tế lại eo hẹp. Họ gửi hình ảnh đẹp, video quay máy chạy êm ru. Tôi đặt mua ngay”.

Khi máy được giao đến, vẻ ngoài khá giống hình ảnh, nhưng khi cắm điện và vận hành, anh Tùng bắt đầu thấy không ổn định. “Máy chạy ồn lắm, lồng giặt rung bần bật, vắt không khô. Gọi điện cho số bảo hành trên phiếu, không ai nhấc máy. Zalo của người bán thì chặn tôi luôn. Đến lúc đó mới biết mình bị lừa”.

Anh Tùng mang máy đi sửa ở một cửa hàng điện lạnh gần nhà. Thợ sửa máy, chỉ vào những chi tiết bên trong máy giặt và cho biết, đây không phải là máy giặt Kawasaki chính hãng. Linh kiện bên trong là hàng kém chất lượng, lắp ráp sơ sài. “Motor thì yếu xìu. Cái này gọi là máy giặt “đóng vỏ”. Bọn họ mua lại linh kiện cũ, hoặc hàng dạt từ Trung Quốc về, lắp ráp vào cái vỏ trông giống Kawasaki rồi bán ra. Hàng này dùng được vài ba bữa là hỏng, sửa thì tốn kém, mà thay linh kiện chính hãng thì còn đắt hơn mua máy mới”, anh Tùng kể lại.

Ngoài việc không sử dụng được, mối nguy hiểm lớn nhất từ hàng giả, đặc biệt là các thiết bị điện tử gia dụng như máy giặt, chính là an toàn cho người sử dụng. Một chiếc máy giặt giả Kawasaki, được lắp ráp từ linh kiện kém chất lượng, dây điện không đạt chuẩn, hoặc vỏ nhựa tái chế có thể tiềm ẩn những hiểm họa nguy hiểm cho người dùng.

“Tôi từng gặp một trường hợp, khách hàng mang đến chiếc máy giặt Kawasaki mua trên mạng, dùng được hơn một tháng thì bị rò rỉ điện,” anh Nguyễn Đình Hoàn, chủ một trung tâm sửa chữa điện lạnh có tiếng ở Hà Nội, kể lại. “Khi tôi tháo ra kiểm tra, dây điện bên trong bị chuột gặm, vỏ cách điện thì mỏng dính, thậm chí còn có dấu hiệu chập cháy bên trong bảng mạch. May mà khách hàng phát hiện sớm, nếu không thì nguy cơ giật điện, cháy nổ là rất cao”.

Những chiếc máy giặt giả thường không trải qua bất kỳ quy trình kiểm định an toàn nào. Chất lượng linh kiện bên trong rất thấp, không tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật. Điều này dẫn đến nguy cơ chập cháy, rò rỉ điện, thậm chí gây hỏa hoạn, đe dọa trực tiếp tính mạng và tài sản của người sử dụng.

Không an toàn về điện, chất lượng giặt của máy giặt giả cũng là một vấn đề. Nước giặt không sạch, cặn bẩn bám lại trên quần áo, thậm chí lồng giặt bằng vật liệu kém chất lượng có thể gây dị ứng da, đặc biệt là với trẻ em.

Trong vai “tài xế giao hàng”

Sau nhiều tuần theo dõi, thu thập thông tin từ các quảng cáo “xả kho máy giặt giá sốc”, “máy giặt mi ni Kawasaki” trên Facebook, Zalo và một vài sàn thương mại điện tử, chúng tôi đã khoanh vùng được một số địa điểm trong đó có khu vực ở thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh.

Chiêu thức quen thuộc những đối tượng kinh doanh hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ là thuê shipper tự do hoặc các dịch vụ vận chuyển nhỏ lẻ, không hợp đồng rõ ràng để tránh bị truy vết. Đây chính là cơ hội để chúng tôi thâm nhập. Với một bộ đồng phục shipper quen thuộc, chiếc xe máy cũ và một bộ hồ sơ xin việc, chúng tôi dễ dàng được nhận vào làm tài xế giao hàng cho một mối chuyên kinh doanh máy giặt nhãn hiệu Kawasaki mà chúng tôi đã theo dõi.

“Em cứ chạy hàng cho anh, chăm chỉ thì tháng kiếm chục triệu không khó. Hàng điện máy cồng kềnh tí thôi, nhưng mỗi chuyến ăn đậm”, người quản lý một nhóm shipper, với vẻ ngoài xởi lởi nhưng ánh mắt đầy cảnh giác, hướng dẫn tôi.  Địa điểm tập kết hàng hóa là một kho bãi nằm sâu trong một con ngõ khu Quang Trung, thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh.

Khoảng 15h tôi có mặt tại điểm hẹn. Ánh đèn vàng yếu ớt hắt ra từ bên trong làm hiện rõ một nhà kho rộng lớn, không có bất kỳ biển hiệu hay thông tin liên lạc nào. Bên ngoài, vài chiếc xe tải nhỏ đang chờ xếp hàng. Bên trong, mùi nhựa thoang thoảng trong không khí. Tại đây, hàng chục chiếc máy giặt mang nhãn hiệu Kawasaki được xếp chồng lên nhau chuẩn bị được đưa ra xe tải chở đi đến những điểm bán hàng.

“Đợt này bên anh chạy mạnh kênh Tiktok với Shopee. Khách đặt kinh khủng lắm, cứ thấy quảng cáo xả kho là chốt đơn ầm ầm”, người quản lý shipper nói thêm khi tôi xếp hàng hóa lên xe. “Mỗi ngày hàng trăm đơn ấy chứ”.

Thực tế, các đối tượng này đã xây dựng một “ma trận” lừa đảo trên không gian mạng. Họ tạo ra hàng loạt các tài khoản Facebook, fanpage giả mạo, các gian hàng trên sàn thương mại điện tử với tên gọi na ná, liên tục thay đổi để né tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng và hệ thống kiểm duyệt của các nền tảng. Hàng trăm bình luận ảo, đánh giá 5 sao giả mạo liên tục được bơm vào để tạo niềm tin cho người mua.

Ngay sau khi xác định toàn bộ máy giặt có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu Kawasaki, chúng tôi đã liên hệ với Sở Công thương, Chi cục QLTT tỉnh Quảng Ninh để thông tin. Từ thông tin của chúng tôi cung cấp, Chi cục QLTT Quảng Ninh đã tiến hành kiểm tra kho hàng trên. Đoàn kiểm tra Đội QLTT số 1 tiến hành kiểm tra hộ kinh doanh ông Nguyễn Huy Hoàng tại địa chỉ khu Quang Trung, thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh. Tại thời điểm kiểm tra, Đoàn phát hiện có 49 chiếc máy giặt nhãn hiệu Kawasaki nhưng không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Làm việc với đoàn kiểm tra, ông Nguyễn Huy Hoàng đã thừa nhận hành vi buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu.

Toàn bộ số hàng hóa giả mạo nhãn hiệu đã bị Đội QLTT số 1 đã bị tạm giữ theo quy định, đồng thời cơ quan chức năng đã xử phạt hành vi vi phạm buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu đối với ông Nguyễn Huy Hoàng số tiền 50.000.000 đồng.

Rời kho hàng trong một buổi chiều mưa, tôi cởi bỏ bộ đồng phục tài xế, vai tài xế kết thúc, nhưng câu chuyện về sự thật chưa dừng lại. Những chiếc máy giặt Kawasaki không rõ nguồn gốc vẫn đang len lỏi vào hàng trăm ngôi nhà. Những chiếc máy giặt mang nhãn hiệu Kawasaki, được rao bán như “món hời” trên mạng, thực chất là sản phẩm của một quá trình quảng cáo sai sự thật.

Cuộc chiến chống hàng giả vẫn còn gian nan. Nó đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ các cơ quan chức năng trong việc truy quét, xử lý tận gốc các đường dây sản xuất, buôn bán hàng giả. Đồng thời, các nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử cần siết chặt hơn nữa quy trình kiểm duyệt người bán và sản phẩm. Và trên hết, mỗi người tiêu dùng cần là một “chiến sĩ” thông thái, tỉnh táo, không ngừng nâng cao cảnh giác để tự bảo vệ mình và góp phần làm sạch thị trường, trả lại công bằng cho các doanh nghiệp chân chính.

Ngọc Linh