Nghiên cứu người cao tuổi dùng AI: 54% tin tưởng

Phó Giáo sư Thông tin Robin Brewer đến Đại học Michigan là một nhà nghiên cứu về tuổi già, khuyết tật và việc sử dụng công nghệ.

Phó Giáo sư Brewer đã hợp tác với Chương trình Thăm dò Quốc gia về Lão hóa Khỏe mạnh của Đại học Michigan để khảo sát gần 3.000 người Mỹ trên 50 tuổi. Nhóm nghiên cứu hỏi các cụ liệu có sử dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) hay không, họ dùng AI theo cách nào và có lo ngại gì khi sử dụng?

Trong số những người cao tuổi được khảo sát, 55% cho biết họ từng dùng một loại công nghệ AI nào đó có thể tương tác bằng giọng nói (như trợ lý ảo Alexa của Amazon) hoặc bằng văn bản (như ChatGPT của OpenAI).

Trợ lý giọng nói được ưa chuộng vượt trội so với chatbot văn bản. Một nửa số người được hỏi đã dùng trợ lý giọng nói trong vòng một năm qua, trong khi chỉ 1/4 từng dùng chatbot.

Phổ biến trong một số nhóm nhất định

Sống độc lập vẫn là mục tiêu lớn của người Mỹ cao tuổi, đặc biệt khi họ không muốn hoặc không đủ khả năng chi trả cho các cộng đồng chăm sóc dài hạn. AI có thể là công cụ hỗ trợ mục tiêu này. Khảo sát cho thấy những người cao tuổi dùng AI tại nhà nhận thấy công nghệ này hữu ích để sống độc lập và an toàn.

Phần lớn họ sử dụng AI để giải trí hoặc tìm kiếm thông tin, nhưng một số còn ứng dụng sáng tạo hơn, như tạo văn bản, tạo hình ảnh hoặc lên kế hoạch du lịch.

Gần 1/3 số người được hỏi cho biết họ dùng các thiết bị an ninh gia đình có AI, bao gồm chuông cửa, camera ngoài trời và hệ thống báo động. Gần như tất cả (96%) đều cảm thấy an toàn hơn khi sử dụng.

Mặc dù có lo ngại về quyền riêng tư khi đặt camera trong nhà để giám sát người cao tuổi, nhưng các camera hướng ra ngoài lại mang đến cảm giác an toàn cho những người sống một mình hoặc không có người thân ở gần. Trong số 35% người cao tuổi dùng hệ thống an ninh gia đình có AI, 96% cho rằng chúng có ích.

Tuy nhiên, khi phân tích sâu hơn về nhóm người dùng AI, nhóm khảo sát nhận thấy yếu tố nhân khẩu học đóng vai trò quan trọng.

Những người có sức khỏe tốt hơn, trình độ học vấn cao hơn và thu nhập cao hơn có xu hướng sử dụng trợ lý giọng nói và hệ thống an ninh gia đình có AI trong năm qua. Mô hình này tương tự như xu hướng tiếp nhận các công nghệ khác, chẳng hạn Điện thoại thông minh.

Niềm tin vào AI – câu chuyện không đơn giản

Khi có thêm nhiều thông tin về độ chính xác của AI, cũng xuất hiện câu hỏi liệu con người có thể tin tưởng vào nó hay không? Khảo sát cho thấy người Mỹ cao tuổi chia đều quan điểm: 54% tin tưởng nội dung do AI tạo ra, 46% thì không. Những người tin tưởng AI hơn thường là những người đã sử dụng công nghệ này trong năm qua.

Hơn nữa, nội dung AI tạo ra đôi khi trông có vẻ đúng nhưng thực tế lại sai. Khả năng nhận diện thông tin sai là yếu tố quan trọng để đánh giá liệu nên dùng kết quả tìm kiếm hay chatbot AI như thế nào. Tuy nhiên, chỉ một nửa số người cao tuổi được hỏi tự tin rằng họ có thể nhận ra khi nào nội dung từ AI là không chính xác.

Những người có trình độ học vấn cao hơn thường tự tin hơn trong việc phát hiện sai sót. Ngược lại, những người cao tuổi có sức khỏe thể chất và tinh thần kém hơn lại ít tin tưởng vào nội dung do AI tạo ra.

Cần làm gì tiếp theo?

Những kết quả này lặp lại một quy luật phổ biến trong việc tiếp nhận công nghệ, kể cả ở người trẻ. Những người có học vấn và sức khỏe tốt thường là nhóm đầu tiên tiếp cận và nhận thức về công nghệ mới. Điều này đặt ra câu hỏi: Làm sao để tiếp cận mọi người cao tuổi và cho họ thấy cả lợi ích lẫn rủi ro của AI?

Làm thế nào để những người chưa dùng AI có được sự hỗ trợ cần thiết nhằm tìm hiểu và tự đưa ra quyết định có nên sử dụng hay không? Làm thế nào để các tổ chức phát triển chương trình đào tạo và công cụ nâng cao nhận thức, giúp người cao tuổi không quá tin tưởng AI hoặc sử dụng sai vào các quyết định quan trọng mà không hiểu rõ rủi ro?

Kết quả khảo sát cũng gợi ý một số điểm khởi đầu cho việc phát triển công cụ nâng cao hiểu biết về AI cho người cao tuổi. 9/10 người muốn biết khi nào thông tin được tạo ra bởi AI. Hiện đã bắt đầu xuất hiện các nhãn AI trong kết quả tìm kiếm, chẳng hạn đoạn trích AI của Google.

Michigan và một số bang khác đã áp dụng quy định bắt buộc tiết lộ nội dung AI trong quảng cáo chính trị, nhưng các thông báo này có thể được hiển thị rõ ràng hơn trong các bối cảnh khác, như quảng cáo phi chính trị hoặc trên mạng xã hội. Ngoài ra, gần 80% người cao tuổi muốn tìm hiểu thêm về rủi ro AI – những tình huống có thể gây sai lệch và cách ứng phó.

Các nhà hoạch định chính sách có thể tập trung vào việc thực thi quy định thông báo nội dung do AI tạo ra, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ đang xem xét sửa đổi chính sách AI theo hướng ngược lại – loại bỏ các điều khoản về rủi ro, phân biệt đối xử và thông tin sai lệch – dựa trên một sắc lệnh hành pháp mới.

Tóm lại, nghiên cứu của Phó Giáo sư Brewer cho thấy AI có thể hỗ trợ quá trình lão hóa lành mạnh. Tuy nhiên, tình trạng quá tin hoặc không tin vào AI đều cần được giải quyết bằng các công cụ đào tạo và chính sách giúp rủi ro trở nên rõ ràng hơn.