Tạo việc làm mới hay xóa sổ hàng loạt nghề nghiệp?

Theo ông Stephen Jen, CEO công ty quản lý tài sản Eurizon SLJ (Anh) nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy thế giới có thể đang bước vào một ngã rẽ lịch sử.

Trong quá khứ, tiến bộ công nghệ thường giải phóng con người khỏi các công việc nặng nhọc, đồng thời tạo ra ngành nghề mới. Thống kê chỉ ra rằng 60% lao động hiện nay đang làm những công việc chưa từng tồn tại vào năm 1940.

Từ thập niên 1980, xu hướng này bắt đầu đảo ngược. Nhà kinh tế David Autor (Viện Công nghệ Massachusetts, Mỹ) nhận định: những cỗ máy khỏe hơn con người như máy kéo từng giúp tăng năng suất, nhưng những cỗ máy “thông minh hơn” lại có xu hướng trực tiếp thay thế lao động. Và với AI, công nghệ đang tiệm cận trí tuệ vượt trội so với phần lớn con người.

Nhờ sức mạnh tính toán khổng lồ từ công nghệ bán dẫn, AI ngày nay đã đạt đến trí tuệ đa chiều có khả năng xử lý không chỉ công việc tay chân mà cả những nhiệm vụ đòi hỏi tư duy.

Các báo cáo từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và PwC ước tính 15-30% việc làm tại các nước phát triển có nguy cơ biến mất trong vài thập kỷ tới.

Nếu kịch bản này xảy ra, hệ quả sẽ rất lớn: thất nghiệp tăng cao, giá hàng hóa dịch vụ có thể giảm mạnh dẫn đến giảm phát và chính phủ buộc phải tái phân phối thu nhập từ doanh nghiệp sở hữu công nghệ sang người lao động bị mất việc. Cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu sẽ trở thành thước đo sức mạnh quốc gia trong nền kinh tế thế giới.

Dù nhiều ý kiến lạc quan cho rằng AI sẽ tạo ra những ngành nghề mới, CEO Stephen Jen cảnh báo chưa có cơ sở vững chắc cho lập luận này: “Cần hết sức thận trọng với các dự báo dựa trên giả định đáng ngờ”.

Một số nhà phân tích cho rằng AI có thể bù đắp phần nào sự thiếu hụt lao động do già hóa dân số như những gì đang diễn ra ở Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong khi dân số già hóa diễn ra chậm thì AI phát triển theo cấp số nhân, đặt ra thách thức lớn hơn nhiều.

Với tốc độ hiện nay, nhiều nhà đầu tư và chính phủ đang đặt cược vào công nghệ thay vì kỳ vọng vào sức lao động con người.