Trung và hai chiến lược phát triển AI

Trí tuệ nhân tạo Thế giới 2025 ở Thượng Hải. Ảnh: Gao Erqiang/China Daily” src-mobile=”” data-file-id=”115929″/>

Mã nguồn mở và sức mạnh mềm

Tại lễ khai mạc WAIC 2025 hôm 26/7, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường kêu gọi thành lập tổ chức hợp tác AI toàn cầu, đồng thời cảnh báo nguy cơ công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành “trò chơi độc quyền” của một số quốc gia và tập đoàn. “Hiện tại, quản trị AI toàn cầu đang cho thấy xu hướng phân mảnh tổng thể”, báo South China Morning Post (SCMP) dẫn lời ông Lý.

Theo Reuters, Trung Quốc đang cân nhắc đặt trụ sở của tổ chức hợp tác này tại Thượng Hải, một động thái mang tính chiến lược nhằm khẳng định vị thế trung tâm công nghệ toàn cầu của thành phố.

Cách tiếp cận “mở” của Bắc Kinh thể hiện rõ qua sự thành công của các mô hình mã nguồn mở như DeepSeek R1, có hiệu suất sánh ngang với các đối thủ Mỹ dù phát triển trong bối cảnh bị hạn chế công nghệ.

Cựu CEO Google Eric Schmidt nhận định tại WAIC: “Hầu hết mô hình AI hàng đầu ở Trung Quốc đều là mã nguồn mở, điều này khác biệt đáng kể so với những mô hình ở Mỹ”, tờ China Daily trích dẫn.

Trung Quốc cũng đã công bố kế hoạch hành động 13 điểm về quản trị AI toàn cầu, nhấn mạnh hợp tác với các nước đang phát triển nhằm nâng cao năng lực đổi mới, đồng thời cam kết chia sẻ công nghệ với nhóm quốc gia ở Nam bán cầu. Theo SCMP, động thái này tương phản rõ rệt với chiến lược của Mỹ, vốn được thể hiện qua kế hoạch AI dài 28 trang của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Bản kế hoạch nhấn mạnh việc kiểm soát xuất khẩu công nghệ AI sang Trung Quốc, hạn chế sự lan rộng của các mô hình AI do Trung Quốc phát triển.

Nếu Washington chọn cách siết chặt, thì Bắc Kinh lại chọn mở rộng thông qua chia sẻ, hợp tác và đặc biệt là mô hình mã nguồn mở. Đây không chỉ là phương tiện công nghệ, mà còn là công cụ mở rộng ảnh hưởng địa chính trị trong kỷ nguyên AI.

Hai mô hình phát triển

Với hơn 800 công ty tham gia, tăng gần 60% so với năm trước và diện tích triển lãm vượt 70.000m2, hội nghị WAIC năm nay thể hiện rõ khả năng huy động nguồn lực quy mô lớn của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ. Đặc biệt, số lượng công ty robot đã tăng vọt từ 18 trong năm ngoái lên 80 đơn vị năm nay, theo Thời báo Hoàn cầu.

Thị trường AI Trung Quốc năm 2024 đã vượt 700 tỷ nhân dân tệ (97,65 tỷ USD), với tốc độ tăng trưởng hơn 20%. Tính đến tháng 3/2025, có 346 dịch vụ AI tạo sinh đã đăng ký với cơ quan quản lý mạng Trung Quốc. Theo The Standard, tới nay, số lượng dự án AI mã nguồn mở của Trung Quốc đã tăng 150% so với năm 2018; số doanh nghiệp AI tăng hơn 550% kể từ 2013.

Các tập đoàn lớn như Huawei, Alibaba và SenseTime đều góp mặt tại WAIC với sản phẩm đáng chú ý như hệ thống CloudMatrix384 được đánh giá sánh ngang với các sản phẩm AI của Nvidia tại Trung Quốc.

Trong khi đó, mô hình phát triển AI của Mỹ dựa vào khu vực tư nhân và tập trung vào đột phá công nghệ. Tuy nhiên, trọng tâm của kế hoạch đó lại là loại bỏ các quy định thủ tục rườm rà, thay vì đầu tư quy mô lớn từ nhà nước.

Theo nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh công bố tại WAIC, Trung Quốc đạt 58,01 điểm trong Chỉ số Đổi mới AI toàn cầu, Mỹ đạt 77,97 điểm. Khoảng cách giữa hai nước đang thu hẹp, từ 22,02 điểm năm 2023 xuống còn 19,96 điểm năm 2024, theo The Standard. Nếu Mỹ dẫn đầu về sáng chế và đầu tư mạo hiểm, thì Trung Quốc lại vượt trội về triển khai quy mô lớn và tích hợp ứng dụng vào đời sống.

Việc công bố Liên minh Đổi mới Hệ sinh thái Mô hình-Chip tại WAIC, gồm các công ty như Huawei, Biren, Moore Threads (đều bị Mỹ hạn chế tiếp cận công nghệ tiên tiến), cho thấy nỗ lực và chiến lược rõ ràng của Trung Quốc nhằm tự chủ chuỗi cung ứng AI.