Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phẫu thuật mũi xoang

Với hệ thống định vị 3 chiều (IGS) tích hợp Trí tuệ nhân tạo (AI Navigation) hỗ trợ bác sĩ xác định chính xác vị trí tổn thương khu vực sát hốc mắt và sàn sọ, “dẫn đường” bác sĩ tiến vào xoang, hạn chế tối đa biến chứng.

GS.TS.BS Trần Phan Chung Thủy, Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng ASEAN, Chủ tịch Hội Tai Mũi Họng Việt Nam, Cố vấn Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết thông tin trên; thêm rằng, xoang gần các cấu trúc quan trọng như hốc mắt, sàn sọ, dây thần kinh thị giác, động mạch cảnh trong… Chỉ cần một sai sót nhỏ có thể để lại biến chứng cho người bệnh như giảm thị lực, mất thị lực vĩnh viễn, rò dịch não, liệt mặt, chảy máu ồ ạt…. do phải thao tác chính xác trong “không gian” nhỏ hẹp.

Đặc biệt, phẫu thuật xoang tái phát thường phức tạp hơn nhiều so với lần đầu. Lúc này, cấu trúc xoang bị thay đổi, mô sẹo xơ hình thành làm mất các mốc giải phẫu tự nhiên. Việc xác định ranh giới giữa mô bệnh và mô lành khó khăn hơn, khi bóc tách cũng nguy hiểm hơn. Chưa kể, nếu không loại bỏ hết tổ chức viêm, bệnh có nguy cơ tái phát lần nữa.

Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM triển khai phẫu thuật nội soi mũi xoang kết hợp hệ thống định vị 3 chiều (IGS) ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp bác sĩ lên kế hoạch chi tiết, chủ động trước cuộc mổ. Trước mỗi ca mổ, hình ảnh chụp CT/MRI của người bệnh được tải lên hệ thống, AI cập nhật, phân tích, lập “bản đồ” giải phẫu cá nhân hóa.

Hệ thống đồng bộ dữ liệu giải phẫu thực tế của người bệnh với hình ảnh CT trên màn hình, giúp bác sĩ quan sát đồng thời cùng màn hình nội soi. Trong khi đó, với phẫu thuật nội soi thông thường, bác sĩ có thể phải tạm dừng trong giây lát để nhìn hình ảnh CT trên bảng hiển thị, để chắc chắn đúng vị trí can thiệp.

Trong cuộc mổ, hệ thống định vị ứng dụng trí tuệ nhân tạo, cung cấp hình ảnh thời gian thực. Điều này giúp phẫu thuật viên thao tác chính xác vị trí cần can thiệp, “dẫn đường” bác sĩ tiến vào xoang, điều khiển dụng cụ phẫu thuật, cảnh báo khi dụng cụ phẫu thuật tiến gần đến khu vực nguy hiểm (hốc mắt, sàn sọ, dây thần kinh thị giác), giảm tối đa biến chứng.

“Điều này cực kỳ giúp ích cho bác sĩ, để lấy hết bệnh tích một cách an toàn cho người bệnh, đặc biệt trong những ca mổ xoang tái phát. Lúc này, cấu trúc giải phẫu đã thay đổi, nguy cơ biến chứng cao, cần độ chính xác tuyệt đối”, GS Chung Thủy nói.

Đây là điều mà phẫu thuật nội soi truyền thống không thể làm được, bởi dù có hỗ trợ camera, tầm nhìn của bác sĩ vẫn bị hạn chế, đặc biệt những ca phức tạp với mô sẹo và cấu trúc giải phẫu đã thay đổi.

Như trường hợp, chị N.K.P. (45 tuổi) thường chảy mũi, nghẹt mũi, đau đầu vùng trán, sưng và lồi mắt trái, đau quanh hốc mắt. Mỗi khi chạm tay vào hốc mắt trái, chị P. thấy cộm, cảm giác có một khối u nhỏ.

Dựa vào kết quả nội soi tai mũi họng, chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner), GS Chung Thủy chẩn đoán chị P. tái phát viêm đa xoang, u nhầy xoang trán, lệch vách ngăn. U nhầy xoang trán do sự tích tụ chất nhầy bên trong xoang, không thể thoát ra ngoài, gây tắc nghẽn ống dẫn lưu xoang. Khối u phát triển lớn, lan xuống hốc mắt, gây chèn ép vào nhãn cầu và các cấu trúc quanh mắt, khiến người bệnh lồi mắt, nặng vùng trán.

GS Chung Thủy chỉ định phẫu thuật để loại bỏ mô viêm và u nhầy, thông khí trong xoang cho chị P. Nếu không phẫu thuật ngăn khối u phát triển, người bệnh có thể nhìn đôi, giảm thị lực. Nếu khối u chèn ép não gây viêm màng não, chèn ép dây thần kinh mặt dẫn đến liệt mặt, lệch mặt.

Người bệnh đã từng phẫu thuật xoang và loại bỏ u nhầy xoang trán, nhưng nay tái phát. GS Chung Thủy đánh giá, sau phẫu thuật lần đầu, cấu trúc giải phẫu của xoang không còn như ban đầu, đường dẫn lưu và các mốc giải phẫu bị thay đổi do mô sẹo, xương bị tiêu biến. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ biến chứng nếu can thiệp bằng phương pháp nội soi truyền thống.

GS Chung Thủy và ekip tiến hành phẫu thuật sử dụng máy nội soi Karl Storz, công nghệ hình ảnh 3D và độ phân giải 4K kết hợp hệ thống định vị 3 chiều (IGS) ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Trước phẫu thuật, hình ảnh CT của chị P. được nhập vào hệ thống để tái tạo không gian xoang, đồng bộ dữ liệu và hiển thị trên màn hình.

Sau khi được gây mê, một bộ cảm biến được gắn lên mặt chị P. tại điểm cố định ở trán. Công nghệ AI quét 3D và nhận diện cấu trúc khuôn mặt, đối chiếu với dữ liệu chụp CT trước phẫu thuật. AI cũng tự động căn chỉnh sao cho phù hợp các điểm mốc giải phẫu trên mặt người bệnh với hình ảnh “bản đồ 3D” từ hình ảnh CT, đảm bảo độ chính xác.

Trong khi phẫu thuật, GS Chung Thủy sử dụng dụng cụ phẫu thuật có gắn cảm biến. Hệ thống định vị cập nhật vị trí của dụng cụ theo thời gian thực trên màn hình. Khi bác sĩ đưa dụng cụ vào trong khoang mũi xoang, hệ thống định vị sẽ hiển thị đường đi của dụng cụ trên “bản đồ” xoang đã được tái tạo 3D trên màn hình, cảnh báo nếu tiến gần đến vùng nguy hiểm.

GS Chung Thủy sử dụng dụng cụ chuyên dụng để mở rộng đường dẫn lưu xoang trán, tạo không gian tiếp cận u nhầy. Dưới sự dẫn hướng của hệ thống định vị ba chiều, toàn bộ khối u được bóc tách cẩn thận, không làm tổn thương mô lành. Đồng thời, bác sĩ xử lý mô viêm, dẫn lưu dịch mủ ở xoang trán chị P.

Ca phẫu thuật thành công, kết thúc sớm hơn dự kiến gần 1 giờ. “Tôi không chảy máu nhiều như hậu phẫu lần đầu tiên”, chị P. nói. Sức khỏe hồi phục tốt, chị xuất viện sau 2 ngày, tái khám một tuần sau.

Anh P.V.T (45 tuổi) viêm xoang mạn tính và đã từng phẫu thuật nội soi xoang cách đây 5 năm. Tuy nhiên, gần đây, anh liên tục bị nghẹt mũi, đau đầu nhiều, chảy dịch mủ kéo dài. Anh được chẩn đoán viêm xoang tái phát kèm theo xơ dính và hẹp đường dẫn lưu xoang – một tình trạng phức tạp do mô sẹo hình thành sau lần phẫu thuật trước.

GS Chung Thủy đánh giá, kết quả chụp CT cho thấy hệ thống xoang của anh T. đã bị thay đổi do mô sẹo, khiến việc xác định ranh giới xoang trở nên khó khăn. Do viêm nhiễm kéo dài và mô sẹo dày, phẫu thuật nội soi thông thường có thể gặp khó khăn khi tiếp cận các vùng tổn thương sâu.

GS Chung Thủy kết hợp hệ thống định vị ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phẫu thuật nội soi cho anh T. Trong quá trình mổ, AI đối chiếu dữ liệu CT với khuôn mặt thực tế của người bệnh, hiển thị trên màn hình vị trí của dụng cụ phẫu thuật trong từng khoảnh khắc. Nhờ đó, bác sĩ xác định chính xác mô sẹo cần cắt bỏ, không làm tổn thương mô lành. Khi dụng cụ đến gần dây thần kinh thị giác hoặc nền sọ, hệ thống định vị AI lập tức cảnh báo, giúp bác sĩ điều chỉnh thao tác kịp thời, giảm rủi ro biến chứng.

Sau hơn một giờ phẫu thuật với sự hỗ trợ của hệ thống định vị ứng dụng AI, các tổ chức viêm và mô sẹo được loại bỏ một cách chính xác, đường dẫn lưu xoang được tái thông, không gây tổn thương vùng nguy hiểm.

“So với các phương pháp truyền thống, AI không chỉ giúp ca mổ an toàn hơn mà còn rút ngắn thời gian phẫu thuật và hồi phục cho người bệnh”, GS Chung Thủy nói.

GS Chung Thủy cho biết thêm, hệ thống định vị 3 chiều ứng dụng trí tuệ trong phẫu thuật mổ xoang còn giúp những ca phẫu thuật u mũi xoang xâm lấn sàn sọ an toàn hơn. Trước đấy, những ca này phải mổ mở, khoan mở sọ trước của người bệnh, gây biến dạng sọ mặt. Đồng thời khó kiểm soát bờ mép khối u, nguy cơ tổn thương các cấu trúc quan trọng xung quanh như ổ mắt, động mạch sàn trước, tụ máu ổ mắt, tụ máu nội sọ, tổn thương thần kinh thị giác.

Hệ thống này giúp phẫu thuật viên xác định vị trí khối u, phẫu trường để tiếp giáp an toàn, lấy trọn khối u mũi xoang có liên quan sàn sọ, hốc mắt như ung thư, u nhú ngược, u sợi mạch vòm mũi họng, hạn chế tối đa các rủi ro.