Xuất khẩu trực tuyến – bước phát triển tất yếu đưa MSMEs Việt Nam tiến xa

Xuất khẩu trực tuyến – bước phát triển tất yếu đưa MSMEs Việt Nam tiến xa

Theo ông Phan Mạnh Hà – Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam, xuất khẩu trực tuyến đang trở thành động lực tăng trưởng mới, giúp doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) Việt Nam mở rộng thị trường ASEAN nhanh hơn, chi phí thấp hơn và bền vững hơn, trong bối cảnh thương mại điện tử khu vực tăng trưởng hai con số liên tục.

Tại Diễn đàn quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 tổ chức ngày 20/12, ông Phan Mạnh Hà đã có những chia sẻ về cơ hội, thách thức, công thức thành công và các sáng kiến mới nhất tại thị trường Việt Nam để đưa MSMEs Việt vươn ra thị trường ASEAN qua mô hình Shopee quốc tế.

Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn triển khai cùng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (iDEA), Bộ Công Thương tại Việt Nam, đại diện Shopee nhận thấy xuất khẩu trực tuyến đang trở thành động lực tăng trưởng mới, giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là MSMEs mở rộng thị trường nhanh hơn, chi phí thấp hơn và bền vững hơn.

Đông Nam Á đang trở thành một trong những thị trường sôi động nhất thế giới về thương mại điện tử. Theo số liệu thống kê của Shopee, doanh thu thương mại điện tử của ASEAN trong 5 năm qua đã tăng trưởng hai con số và đến năm 2024 đạt được 128.4 tỷ USD. Đây là một con số lớn, bởi vậy cơ hội cho doanh nghiệp Việt thông qua thương mại điện tử rất lớn.

Xác định được nhu cầu cũng như tiềm năng đó, từ năm 2022 cho đến nay, Shopee đã đưa hơn 350,000 doanh nghiệp Việt sang thị trường ASEAN, có 1,000 thương hiệu Việt xuất khẩu thông qua nền tảng Shopee Quốc tế. Điều này cho thấy MSMEs Việt Nam đang trở thành động lực quan trọng để xuất khẩu hàng Việt thông qua phương thức thương mại điện tử.

Cơ hội xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam lớn hơn bao giờ hết bởi theo báo cáo Market Research Vietnam, thương mại điện tử xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng nhanh thứ hai thế giới, hằng năm đạt tốc độ tăng trưởng từ 28 – 30%. Đây là một con số ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động.

Theo ông Hà, hiện nay có 4 yếu tố then chốt để tạo nên “thời điểm vàng” cho xuất khẩu thương mại điện tử. Về thị trường, ASEAN có mức tăng trưởng thương mại điện tử mạnh mẽ nhất toàn cầu, nhu cầu mua hàng xuyên biên giới tăng nhanh. Về thị hiếu, người tiêu dùng trong khu vực ngày càng ưa chuộng sản phẩm “Made in Vietnam” nhờ chất lượng và giá trị vượt trội. Về nội lực, MSMEs Việt đang chuyển đổi số mạnh mẽ, nhanh chóng thích ứng với livestream, marketing số và các công cụ AI. Về chính sách, Chính phủ Việt Nam tích cực thúc đẩy thương mại điện tử và xuất khẩu số thông qua hợp tác với nền tảng như Shopee hay là các nền tảng lớn khác.

Tất cả những yếu tố này cho thấy xuất khẩu trực tuyến không chỉ là cơ hội mà là bước phát triển tất yếu để MSMEs Việt Nam mở rộng thị trường và nâng tầm vị thế trên bản đồ kinh tế số khu vực.

Ông Phan Mạnh Hà – Giám đốc Đối ngoại Shopee Việt Nam chia sẻ tại Diễn đàn – Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trả lời cho việc vì sao xuất khẩu trực tuyến mà không phải xuất khẩu truyền thống, theo ông Hà, với thị trường xuất khẩu truyền thống thì MSMEs đang đối mặt với 3 thách thức lớn, nhưng phần lớn những khó khăn đó có thể được tháo gỡ nếu dịch chuyển sang mô hình xuất khẩu trực tuyến, phù hợp với xu thế thương mại số và hội nhập khu vực.

Thách thức đầu tiên là vận hành và chuỗi cung ứng, MSMEs Việt Nam nhìn chung có hệ sinh thái sản xuất phân mảnh. Họ không có đủ nguồn lực để tự thiết lập kho quốc tế hoặc tích hợp logistics xuyên biên giới. Điều này khiến việc mở rộng thị trường quốc tế theo cách truyền thống khó thực hiện.

Thách thức thứ hai về thuế và hải quan, khi xuất khẩu truyền thống đòi hỏi quản lý nhiều loại giấy tờ khác nhau. Thuế quốc tế, VAT và nhiều loại phí liên quan có sự thay đổi tùy thị trường, gây phức tạp cho MSMEs. Nếu không có đơn vị hỗ trợ, phần lớn doanh nghiệp nhỏ không đủ nguồn lực chuyên môn để xử lý.

Thách thức thứ ba liên quan đến xây dựng thương hiệu và marketing. Để bán được hàng ở thị trường nước ngoài, thương hiệu phải có độ nhận diện và nội dung phù hợp bản địa. MSMEs thường gặp rào cản ngôn ngữ, thiếu nguồn lực marketing xuyên biên giới và thiếu đội ngũ chăm sóc khách hàng quốc tế. Điều này hạn chế khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt tại các thị trường lớn trong khu vực.

Những khó khăn này chính là lý do xuất khẩu trực tuyến trở thành giải pháp chiến lược cho MSMEs.

Tháng 11 vừa qua, Shopee cùng với iDEA đã ký một biên bản ghi nhớ để chính thức triển khai sáng kiến quốc gia về xuất khẩu số. Trong khuôn khổ hợp tác, iDEA và Shopee Việt Nam sẽ phối hợp triển khai chuỗi hoạt động hỗ trợ toàn diện cho MSMEs Việt Nam tham gia bán hàng quốc tế, từ hạ tầng, đào tạo đến xúc tiến thương mại.

Trong giai đoạn 2026 – 2028, chương trình đặt ra 5 mục tiêu trọng tâm. Đó là đào tạo hơn 2,000 MSMEs Việt tham gia chương trình xuất khẩu; phổ cập năng lực xuất khẩu trực tuyến đến doanh nghiệp trên toàn quốc; tổ chức thường niên Vietnam Digital Export Week & ASEAN Sale with Vietnam Brand; đẩy mạnh sự hiện diện của thương hiệu Việt tại các sàn thương mại điện tử ASEAN; tạo nền dữ liệu thực tiễn hỗ trợ Bộ Công Thương xây dựng chính sách xuất khẩu số.

“Đây là mục tiêu dài hạn hướng đến một nền kinh tế số nơi doanh nghiệp Việt chủ động – tự tin – dẫn dắt thị trường quốc tế. Với sự chung tay giữa Chính phủ và doanh nghiệp, Việt Nam sẽ trở thành điểm sáng của xuất khẩu số trong ASEAN giai đoạn 2026 – 2030” – ông Hà nhấn mạnh.

Huy Khải

FILI