Bước ngoặt từ sau bão Freddy ở Malawi
Theo AP, năm 2023, cơn bão Freddy quét qua miền nam Malawi để lại hậu quả khủng khiếp. Tại huyện Mulanje, ông Alex Maere (59 tuổi) mất gần như toàn bộ trang trại sau nhiều thập kỷ gây dựng. Trước đây, mỗi mùa vụ, ông thường thu được 850kg ngô – nguồn lương thực nuôi sống cả gia đình với năm người con. Nhưng sau trận bão, số ngô còn lại chỉ vỏn vẹn… 8kg.
Trong tuyệt vọng, Maere buộc phải thay đổi cách làm nông. Ông tham gia một chương trình thí điểm sử dụng chatbot AI do tổ chức phi lợi nhuận Opportunity International phát triển.
Ứng dụng này, mang tên Ulangizi (nghĩa là “cố vấn” trong tiếng Chichewa), hoạt động trên nền tảng WhatsApp, cung cấp tư vấn về thời vụ, giống cây trồng và kỹ thuật canh tác phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu.
Chatbot AI gợi ý ông không chỉ trồng ngô và sắn như trước mà thử nghiệm thêm khoai tây. Kết quả, vụ mùa mới đã giúp ông thu về hơn 800 USD từ diện tích nửa sân bóng đá – số tiền đủ để chi trả học phí cho con cái và ổn định cuộc sống.
Câu chuyện của Maere ở Malawi chỉ là một lát cắt trong bức tranh rộng lớn về sự can thiệp của AI vào nông nghiệp châu Phi.
Theo Liên Hợp Quốc, toàn khu vực cận Sahara có từ 33-50 triệu nông hộ nhỏ, đóng góp tới 70-80% nguồn cung lương thực. Tuy nhiên, năng suất ở khu vực này vẫn thấp, dù đất canh tác rộng. AI đang mở ra cơ hội thay đổi thực trạng đó.
AI và cánh cửa mới cho nông nghiệp châu Phi
Trong bối cảnh dân số châu Phi tăng nhanh, nhu cầu lương thực ngày càng lớn, AI trở thành công cụ giúp nông dân tiếp cận những giải pháp mà trước đây họ khó có điều kiện tiếp cận.
Các ứng dụng AI hiện hỗ trợ nông dân: chẩn đoán bệnh cây trồng qua hình ảnh (nông dân có thể chụp ảnh lá và gửi qua ứng dụng, AI sẽ phân tích và đưa ra khuyến nghị xử lý); dự báo thời tiết vi mô (giúp xác định thời điểm gieo trồng chính xác hơn, tránh thiệt hại do hạn hán hoặc mưa bất thường); đề xuất phân bón và giống cây phù hợp (tối ưu hóa năng suất và giảm rủi ro); kết nối thị trường (gợi ý nguồn cung máy kéo giá rẻ, hoặc giúp tìm đầu ra cho nông sản).
Theo Ngân hàng Thế giới, vốn đầu tư tư nhân vào công nghệ nông nghiệp ở châu Phi cận Sahara tăng mạnh, từ 10 triệu USD năm 2014 lên 600 triệu USD năm 2022. Đây là tín hiệu cho thấy AI không chỉ là “giải pháp cứu nguy” mà còn có thể trở thành động lực dài hạn cho sự phát triển bền vững.
Dù vậy, những thách thức vẫn hiện hữu: thiếu điện và internet, trình độ học vấn hạn chế, rào cản ngôn ngữ (hàng trăm ngôn ngữ khác nhau).
Như chuyên gia công nghệ người Malawi Daniel Mvalo nhận định: “Khả năng tiếp cận là rào cản lớn nhất. Nếu không giải quyết được vấn đề cơ sở hạ tầng và ngôn ngữ, AI khó có thể phát huy hết tác dụng ở châu Phi.”
AI đang mở ra một “cuộc cách mạng xanh” mới cho nông nghiệp toàn cầu, đặc biệt là đối với nông dân quy mô nhỏ, những người vốn dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu.
Từ Malawi, ở châu Phi cho thấy những ứng dụng thực tế đã chứng minh AI không còn là công nghệ xa vời, mà đang trực tiếp giúp hàng triệu gia đình duy trì sinh kế.
Tuy nhiên, triển vọng này chỉ thành hiện thực nếu các thách thức được giải quyết: chi phí thiết bị, hạ tầng internet, mức độ phổ cập công nghệ, và đặc biệt là đào tạo kỹ năng số cho nông dân.
AI cũng không thể thay thế hoàn toàn kiến thức bản địa và kinh nghiệm truyền thống – vốn là tài sản quý giá của các cộng đồng nông nghiệp lâu đời.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc ứng dụng AI trong nông nghiệp cần được xem như một chiến lược toàn cầu, gắn với mục tiêu an ninh lương thực và phát triển bền vững.
Nếu làm tốt, công nghệ này sẽ không chỉ cứu vãn những cánh đồng bị bão lũ tàn phá, mà còn giúp xây dựng một nền nông nghiệp kiên cường hơn cho cả châu Phi và thế giới.
https%3A%2F%2Fbaodanang.vn%2Fai-dang-giup-nong-dan-quy-mo-nho-ung-pho-voi-bien-doi-khi-hau-3302872.html
