Trí tuệ nhân tạo (AI) phải phục vụ và bảo vệ nhân dân, phát triển vì nhân dân

Định hướng chiến lược dài hạn

Hội thảo khoa học: “Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của Trí tuệ nhân tạo (AI) – Tác động và ứng phó chính sách” do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Công An, Bộ Quốc phòng, Hội đồng lý luận Trung ương và Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tại Hà Nội ngày 15/9 là diễn đàn để các nhà lãnh đạo, chuyên gia và giới nghiên cứu cùng phân tích tác động nhiều chiều của công nghệ này, đồng thời đề xuất chính sách nhằm giúp Việt Nam chủ động nắm bắt cơ hội, kiểm soát rủi ro và định hướng phát triển AI theo hướng tự chủ công nghệ, nhân văn và bền vững vì lợi ích quốc gia, cộng đồng.

Gần 400 đại biểu từ nhiều cơ quan Đảng, Nhà nước, bộ, ngành, viện trường và doanh nghiệp dự hội thảo cho thấy sự quan tâm đặc biệt của giới hoạch định chính sách, khoa học và quản lý.

Các tham luận tại hội thảo tập trung vào ba nhóm vấn đề lớn: Thứ nhất, làm rõ lý luận cơ bản của AI trong kỷ nguyên số, khẳng định AI như một lực lượng sản xuất với năng suất vượt trội, mở ra triển vọng phát triển kinh tế – xã hội toàn diện.

Thứ hai, đánh giá rủi ro và tác động tiêu cực: AI đe dọa việc làm, đặt ra bài toán an sinh xã hội, nảy sinh nguy cơ bất bình đẳng, vi phạm quyền riêng tư, xói mòn đạo đức, cũng như thách thức lớn đối với an ninh mạng, an ninh quốc phòng, quốc gia. Khi hệ thống pháp lý chưa theo kịp, việc kiểm soát, xác định trách nhiệm càng khó khăn.

Thứ ba, hội thảo nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về chính sách và quản trị: xây dựng định hướng phát triển AI theo hướng tự chủ công nghệ, gắn với đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời đảm bảo một hệ sinh thái nhân văn, an toàn và bền vững.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an đánh giá, trong cuộc cách mạng khoa học, công nghệ lần thứ tư, AI được đánh giá là một trong những công công nghệ then chốt, là yếu tố có thể dẫn đến thay đổi trật tự toàn cầu trong tương lai. Nhiều nước đã sớm ban hành chiến lược, chính sách phát triển AI.

Với tầm nhìn chiến lược, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 57, xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là chìa khóa sống còn để đất nước vượt qua bẫy thu nhập trung bình, tiến tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào giữa thế kỷ XXI. Trong đó, AI được coi là công nghệ đột phá quan trọng hàng đầu, tạo động lực phát triển nhanh lực lượng sản xuất, đổi mới quản trị quốc gia và nâng cao sức cạnh tranh.

Tiềm năng phát triển AI của Việt Nam rất lớn, ước tính có thể đóng góp tới 79,3 tỷ USD, tương đương 12% GDP vào năm 2030 nếu được ứng dụng rộng rãi.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, khung pháp lý về AI đã từng bước hình thành, với Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, cùng các chiến lược quốc gia về AI và bán dẫn. Hiện cả nước có hàng trăm startup AI và học máy, đứng thứ 2 Đông Nam Á; khoảng 75% doanh nghiệp đã ứng dụng AI trong hoạt động kinh doanh, trong đó nhiều tập đoàn lớn coi AI là công nghệ then chốt để thúc đẩy tăng trưởng dài hạn và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, kết quả đạt được mới chỉ là bước đầu. Để đạt mục tiêu mà Đảng đã đề ra, phát huy mạnh mẽ tiềm năng, giảm thiểu rủi ro từ AI, đưa đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia thật sự trở thành chìa khoá vàng cho phát triển; yêu cầu xử lý hài hòa giữa phát triển và kiểm soát, giữa đổi mới và kỷ cương, giữa cơ hội và rủi ro, giữa hội nhập và độc lập, tự chủ đối với vấn đề AI,… đang đặt ra cấp bách.

Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có những định hướng chiến lược dài hạn, toàn diện và đồng bộ, tìm ra con đường phù hợp đối với Việt Nam, từ hệ thống pháp luật, hạ tầng, nhân lực, định vị mục tiêu phát triển trí tuệ nhân tạo (gắn liền với việc xây dựng một hệ sinh thái nhân văn, an toàn, vì con người; AI phải phục vụ nhân dân, bảo vệ nhân dân, phát triển vì nhân dân).  

Xây dựng Luật AI, chiến lược AI

Ông Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, khẳng định AI đang phát triển với sức mạnh và tốc độ kinh ngạc, đồng thời tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường, vì vậy hội thảo này có ý nghĩa hết sức quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh ứng dụng AI vào phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, thực hiện những giải pháp đột phá theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chú trọng phát triển nguồn nhân lực AI ở nhiều cấp độ đào tạo, hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp công nghệ lớn; bước đầu hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm và liên minh AI.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều hạn chế: nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng nhu cầu, hạ tầng nghiên cứu còn thiếu, công nghiệp bán dẫn chưa phát triển, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển còn hạn chế, đặc biệt trong dữ liệu lớn và tự động hóa sản xuất. Việt Nam cũng chưa có luật chuyên ngành về AI hay công nghiệp bán dẫn, các vấn đề về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và an ninh chưa được quản lý chặt chẽ.

ÔNg Nguyễn Xuân Thắng bày tỏ tin tưởng, hội thảo sẽ có những kiến nghị chính sách thiết thực, có giá trị cho việc phát triển và ứng dụng AI, góp phần bổ sung, cập nhật chiến lược quốc gia về AI, tạo dựng một nền kinh tế cạnh tranh và tăng trưởng bền vững, một nền quản trị quốc gia hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Các kiến nghị của hội thảo sẽ được chắt lọc, tiếp thu phục vụ việc tiếp tục hoàn thiện các văn kiện trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, thời gian tới, Việt Nam sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia, hài hoà với chuẩn mực quốc tế nhưng được thiết kế phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xây dựng Luật AI, chiến lược AI theo một số quan điểm cốt lõi, bao gồm: quản lý theo mức độ rủi ro; minh bạch và trách nhiệm giải trình; đặt con người vào vị trí trung tâm; khuyến khích phát triển AI trong nước, tự chủ về AI; lấy AI làm động lực tăng trưởng nhanh và bền vững; bảo vệ chủ quyền số (trong đó, dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI là ba trụ cột chiến lược của chủ quyền số).

“Cuối năm nay, chúng ta sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và hoàn thành việc xây dựng Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, ông Nguyễn Mạnh Hùng nói.

VOV.VN – Từ 12 – 13/9 tại Cần Thơ, Cơ quan thường trú Đài TNVN khu vực ĐBSCL phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và ứng dụng Công nghệ Truyền thông (R&D) tổ chức lớp tập huấn về sản xuất Podcast và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động báo chí.