AI hỗ trợ, chứ không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người

Tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của Trí tuệ nhân tạo – Tác động và ứng phó chính sách” diễn ra sáng 15/9, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhìn nhận AI là hạ tầng trí tuệ. AI không chỉ là công nghệ ứng dụng mà đã trở thành một loại hạ tầng quốc gia, giống như điện, viễn thông hay Internet. Ai làm chủ được AI người đó sẽ có lợi thế vượt trội trong sản xuất, kinh doanh, trong y tế, giáo dục, quản trị quốc gia, và cả quốc phòng, an ninh.

AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước

Việt Nam ban hành Chiến lược AI lần đầu năm 2021. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, AI là lĩnh vực thay đổi nhanh nên chiến lược cần được cập nhật. Cuối năm nay, Việt Nam sẽ có bản cập nhật chiến lược AI và Luật AI, không chỉ là khuôn khổ pháp lý mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia. “AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển nền tảng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Về công nghệ AI mở, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, Việt Nam cam kết phát triển và làm chủ công nghệ số, trong đó có AI, dựa trên chuẩn mở, mã nguồn mở. Đây cũng đồng thời là chiến lược của Việt Nam để phát triển và làm chủ công nghệ Việt Nam, thực hiện “Make in Vietnam”.

Về tạo thị trường AI trong nước, cách nhanh nhất để phát triển AI, để tạo ra các doanh nghiệp AI Việt Nam là đẩy mạnh ứng dụng AI trong doanh nghiệp, trong cơ quan nhà nước và các lĩnh vực trọng điểm. Chính phủ sẽ chi tiêu nhiều hơn cho AI, Quỹ Đổi mới công nghệ Natif của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ dành ít nhất 40% để hỗ trợ ứng dụng AI, cấp vouchers cho doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng AI Việt Nam.

Với ông, sự phát triển nhanh và bền vững của AI phải dựa trên chữ “và”. Cụ thể, đó là toàn cầu và địa phương. Hợp tác và tự chủ. Big Tech và Startup. Công nghệ và ứng dụng. Sử dụng và làm chủ. Sáng tạo và kiểm soát. Hạ tầng toàn cầu và hạ tầng quốc gia. Dữ liệu mở và dữ liệu bảo vệ. AI nền tảng, đa năng và AI tùy biến cho từng lĩnh vực. AI lớn và AI nhỏ chuyên dụng cho từng nhiệm vụ, từng tổ chức. Công nghệ mở và công nghệ đóng, vừa hội nhập để học hỏi và đóng góp, vừa tự chủ để làm chủ và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Bên cạnh đó, ông cũng nêu thêm một chữ “và” nữa là AI và vấn đề của nó là một cặp song sinh, chúng tồn tại như âm – dương, hai mặt của một đồng xu, vừa đối lập vừa chuyển hóa lẫn nhau. Sức mạnh của AI có thể vượt năng lượng hạt nhân, đồng thời tiềm ẩn rủi ro lớn hơn bom nguyên tử. Tuy nhiên, vấn đề của AI có thể được giải quyết bởi chính AI.

“AI mở ra cơ hội lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội. Vì vậy, chúng ta phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn. AI vì con người, không thay thế con người mà phục vụ con người, AI là trợ lý của con người. AI là công cụ mạnh mẽ, nhưng con người mới là chủ thể ra quyết định, hãy để AI hỗ trợ, chứ không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người”, Bộ trưởng Bộ KHCN nhấn mạnh.

Sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia

Về chính sách và thể chế, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia, hài hòa với chuẩn mực quốc tế, nhưng được thiết kế phù hợp với thực tiễn Việt Nam, và xây dựng Luật AI, chiến lược AI theo một số quan điểm cốt lõi sau đây:

Thứ nhất, quản lý theo mức độ rủi ro.

Thứ hai, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Thứ ba, đặt con người vào vị trí trung tâm.

Thứ tư, khuyến khích phát triển AI trong nước, tự chủ về AI.

Thứ năm, lấy AI làm động lực tăng trưởng nhanh và bền vững.

Thứ sáu, bảo vệ chủ quyền số. Trong đó, dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI là ba trụ cột chiến lược của chủ quyền số.

Cuối cùng, Bộ trưởng nhấn mạnh: “Tuyên ngôn về AI Việt Nam là: Nhân văn-An Toàn-Tự chủ-Hợp tác-Bao trùm-và Bền vững”.

Cũng tại hội thảo, các chuyên gia đề xuất nhiều khuyến nghị để hiện thực hóa chiến lược AI Việt Nam. Chủ tịch FPT Trương Gia Bình nhận định, AI có thể nâng năng suất lao động gấp 10 lần, đồng thời tạo ra khoảng cách lớn giữa quốc gia ứng dụng AI và quốc gia chậm chân.

Ông cho rằng giáo dục cần thay đổi toàn diện về cách dạy, học và đánh giá. Trẻ em nên học thông qua đối thoại giữa người và máy, cùng thảo luận để chọn công cụ AI phù hợp thay vì tự giải từng bài toán. Việc thi cử có thể chuyển sang theo dõi quá trình học viên tương tác với AI và giáo viên.

Theo ông Bình, cách tiếp cận này sẽ giúp thế hệ trẻ học tập, trưởng thành trong môi trường AI, thích ứng với mọi biến đổi mà trí tuệ nhân tạo mang lại.