Ai hưởng lợi khi tiền chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư được giảm 70%?

Nghị quyết về một số cơ chế tháo gỡ khó khăn thực hiện Luật Đất đai mới được Quốc hội thông qua cho phép giảm tiền sử dụng đất khi chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư. Cụ thể, người dân chuyển đất nông nghiệp sang đất ở trong hạn mức chỉ phải nộp 30% phần chênh lệch giữa giá đất ở và nông nghiệp.

Với phần vượt nhưng không quá một lần hạn mức, người dân sẽ nộp 50% chênh lệch. Nếu phần vượt trên một lần hạn mức, khoản phải nộp là toàn bộ chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và đất ở như hiện hành.

Tuy nhiên, quy định mới có nhiều điều kiện chặt chẽ về chủ thể, loại đất và thời điểm áp dụng, không áp dụng đại trà.

Theo nhiều chuyên gia, quy định mới giảm đến 70% tiền chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư là thay đổi quan trọng, giúp giảm áp lực tài chính cho người dân.

Ông Phạm Thanh Tuấn, chuyên gia pháp lý bất động sản, cho biết từ khi áp dụng Luật Đất đai 2024 và bảng giá đất mới, chi phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở nhiều địa phương tăng mạnh. Người dân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và thổ cư. Họ không còn được giảm theo tỷ lệ như trước, dù trên đất đã có nhà ở từ lâu.

“Điều này khiến nhiều gia đình gặp khó khăn trong việc hợp thức hóa đất ở, nhất là khi nhu cầu tách hộ, xây nhà mới tại các địa phương vẫn rất lớn”, ông Tuấn nói, đồng thời đánh giá quy định mới là bước điều chỉnh cần thiết để cân bằng giữa mục tiêu quản lý và khả năng chi trả của người dân.

Cùng quan điểm, ông Lê Quốc Kiên, chuyên gia tư vấn bất động sản lấy ví dụ, một hộ dân chuyển mục đích 100 m2 đất vườn tại nơi có giá chênh lệch 10 triệu đồng mỗi m2.

Theo quy định cũ với mức thu toàn bộ chênh lệch, số tiền phải nộp lên tới 1 tỷ đồng. Với quy định mới, khoản tiền này được giảm 70%, chỉ còn 300 triệu đồng. Mức này, theo ông Kiên, giúp giảm áp lực tài chính và tạo cơ hội cho người dân hợp thức hóa quyền sử dụng đất để an cư.

Tuy nhiên quy định mới vẫn giữ rào cản với nhà đầu tư phân lô bán nền. Ông Kiên cho biết chính sách ưu đãi này chỉ áp dụng một lần cho hộ gia đình, cá nhân tính trên một thửa đất, và gắn với hạn mức giao đất ở tại địa phương. Các lần chuyển đổi mục đích sau họ sẽ phải nộp toàn bộ chênh lệch. Trong khi diện tích đất được giảm tiền chuyển đổi quá nhỏ so với quy mô đầu tư để có lợi nhuận của họ.

Ở khía cạnh này, ông Phạm Thanh Tuấn cũng cho rằng quy định cũng được thiết kế theo hướng phân loại rõ ràng, hạn chế nguy cơ bị lợi dụng để đầu cơ, trục lợi chính sách. Việc gắn mức ưu đãi tiền sử dụng đất (30%, 50%) với hạn mức giao đất ở tại địa phương góp phần bảo vệ đúng nhóm cần được hỗ trợ, và ngăn chặn tình trạng “gom” đất nông nghiệp rồi chuyển mục đích hàng loạt để hưởng chênh lệch.

Do phạm vi áp dụng việc giảm tiền chuyển đổi khá hẹp, ông Tuấn lo ngại trường hợp hộ gia đình có nhiều con, cần chia tách đất để ổn định chỗ ở lâu dài vẫn có thể gặp khó khăn, bởi số lần được giảm giới hạn.

Ông Kiên cũng lưu ý dù được giảm 70% tiền chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư, mức thực tế người dân phải đóng vẫn cao hơn nhiều so với thời điểm áp dụng bảng giá đất cũ (trước khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực vào 1/8/2024). Bởi sau khi bỏ khung giá đất, bảng giá đất mới tại nhiều địa phương như Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM đã tăng mạnh từ vài chục đến vài trăm %. Trong khi giá đất nông nghiệp ở mức thấp khiến tiền sử dụng khi chuyển mục đích vẫn cao.

Trong bối cảnh đó, chuyên gia khuyến nghị các hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu chuyển mục đích sử dụng cần chủ động tìm hiểu kỹ quy định về hạn mức giao đất ở của địa phương để có phương án tính toán diện tích chuyển đổi phù hợp, tránh phát sinh chi phí cao ngoài dự kiến.

Ông Phạm Thanh Tuấn lưu ý, sau khi Nghị quyết có hiệu lực, những người đã được tính hoặc đã nộp tiền sử dụng đất từ ngày 01/8/2024 nên chủ động liên hệ với cơ quan thuế để được hướng dẫn việc rà soát, tính lại tiền sử dụng đất (nếu thuộc diện áp dụng), để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của mình.

Ngọc Diễm