‘AI không cướp việc, nhưng con người cần chuẩn bị hành trang’

“AI sẽ không cướp đi công việc của chúng ta, nhưng ngược lại, con người cần chuẩn bị hành trang về kỹ năng và thói quen làm việc cùng với nó”, ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (Vinasa), phát biểu tại sự kiện Biztech 2025 ngày 3/6 tại TP HCM.

Theo ông Khoa, khác với các công cụ phần mềm hỗ trợ công việc con người như Word hay Excel, AI có mức độ trưởng thành cao hơn, được huấn luyện để đóng vai trò như một người bạn đồng hành, giúp cải thiện hiệu suất công việc, tiết kiệm thời gian để làm việc khác. Tuy nhiên, con người phải thay đổi tư duy để có thể kiểm soát các công cụ này.

Việc không thích nghi trong bối cảnh AI phát triển có thể khiến doanh nghiệp đi lùi, mất đi cơ hội phát triển. Đặc biệt, xu thế sử dụng Tác nhân AI (AI Agent) đang giúp doanh nghiệp tăng năng suất nhiều. Ông Khoa lấy ví dụ, Amazon dùng AI Agent giảm 40% hàng tồn kho, Google giảm được 15% năng lượng tiêu thụ khi vận hành hệ thống. Tại TP HCM, cũng có những ví dụ điển hình như công ty dịch thuật giảm 70% nhân sự, công ty sách tiết kiệm 30% chi phí biên tập, hay các ngân hàng đang đóng cửa hàng loạt phòng giao dịch, phòng ban chăm sóc khách hàng.

“AI Agent đang thực sự giúp doanh nghiệp công nghệ trong nước và quốc tế tối ưu hóa hoạt động, tăng trưởng đột phá”, ông Khoa nói. “Ứng dụng AI không chỉ là chuyện mua công nghệ, mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện, đòi hỏi tư duy đổi mới, và sự chuyển đổi từ chính đội ngũ con người trong doanh nghiệp”.

Tiềm năng tiên phong về AI của Việt Nam với AI Agent

Ông Andy Pham, nhà sáng lập và CEO của Luna Baáe AI, đánh giá Việt Nam có cơ hội chuyển mình từ một “nhà máy” gia công mã nguồn thành một trung tâm đổi mới dựa trên AI.

Trích dẫn các số liệu thống kê, ông Andy cho biết ngành công nghiệp phần mềm của Việt Nam là một điểm sáng trong khu vực, khi xuất khẩu hơn 4,5 tỷ USD mỗi năm thông qua các công ty như FPT, TMA, KMS Technology. Thành quả này nhờ vào lực lượng kỹ sư giỏi và hệ thống giáo dục tốt trong nước.

“Tuy nhiên, mô hình gia công đang thay đổi. AI đang chuyển đổi cách làm từ viết mã thủ công sang giải pháp tự động và sở hữu trí tuệ”, nhà sáng lập của Luna Base AI cho biết. “Với các nền tảng AI, lập trình viên Việt Nam có thể phát triển nhanh hơn, tái sử dụng mã, và tạo ra giá trị thay vì chỉ cung cấp dịch vụ. Đây chính là cơ hội để Việt Nam chuyển mình từ ‘nhà máy mã nguồn’ thành đối tác đổi mới toàn cầu trong nền kinh tế AI”.

Cũng theo ông Andy, Việt Nam đang đứng trước lựa chọn rõ ràng: tiếp tục cung cấp dịch vụ lao động hay dẫn đầu trong tăng trưởng dựa trên AI. Ông chỉ ra ba tầng giá trị trong lộ trình bước vào nền kinh tế AI gồm bán dẫn (chip, vi xử lý), hạ tầng (nền tảng tính toán và trung tâm dữ liệu) và ứng dụng (công cụ, phần mềm cho người dùng cuối).

“Cơ hội ngắn hạn và rõ ràng nhất của chúng ta là tầng ứng dụng, nơi Việt Nam đã có thế mạnh về gia công và phát triển phần mềm. Sau đó, chúng ta có thể tiến đến hạ tầng và phần cứng bán dẫn”, ông nêu.

Để lên cao trong chuỗi giá trị AI, ông cho rằng Việt Nam phải làm chủ câu chuyện của mình bằng các thông điệp: phần mềm được xây dựng trong vài giờ, không phải vài tháng; công cụ AI giải quyết các vấn đề thực tế; nền tảng do Việt Nam xây dựng, sẵn sàng cho thị trường toàn cầu.

“Lúc này, AI Agent đóng vai trò thiết yếu, khi có thể xử lý khối lượng công việc lớn trong thời gian ngắn”, ông nói, đồng thời đưa ra ví dụ về Luna AI – AI Agent do công ty ông phát triển với khả năng tự viết code 90%, tự động sửa code và cho ra sản phẩm hoàn chỉnh trong vài phút.

Đánh giá về tiềm năng phát triển, ông Andy dẫn các số liệu cho thấy Việt Nam có lợi thế lớn với hơn 1.000 startup AI và hơn 10.000 kỹ sư AI được đào tạo mỗi năm. “Thông qua chuyển đổi số toàn quốc và gia công dựa trên AI, chúng ta chuyển từ mô hình tính giờ sang cung cấp giải pháp tự động hóa giàu tài sản trí tuệ”, ông nói. “Bằng cách dẫn đầu chính sách và hạ tầng ở khu vực ASEAN, Việt Nam không chỉ tham gia, mà giúp định hình tương lai AI cho toàn khu vực”.

Ông Võ Trọng Thư, Trưởng phòng AI Lab của công ty GreenNode, cũng cho rằng AI Agent là tương lai của tự động hóa và cá nhân hóa. Việt Nam đang đứng ở vị thế tốt trong việc tiên phong về AI, và AI Agent sẽ giúp thúc đẩy mọi thứ tiến xa hơn. Tuy nhiên, ở phía doanh nghiệp, còn có nhiều rào cản liên quan đến dữ liệu.

Theo ông Thư, dữ liệu được coi là tài sản quan trọng của doanh nghiệp, nhưng lại rất dễ bị tấn công và lạm dụng. Việc khai thác và sử dụng dữ liệu cũng chưa đạt hiệu quả cao do không được chuẩn hóa, không có cấu trúc rõ ràng hoặc bị giữ lại bởi các bên liên quan.

“Các công cụ AI và máy học đang giúp doanh nghiệp sử dụng dữ liệu một cách hiệu quả hơn. Việc chia sẻ dữ liệu giữa các doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích như tăng cường cạnh tranh và sáng tạo. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức, như lo ngại về vấn đề bảo mật và quyền sở hữu”, ông Thư nêu. “Ngoài ra, sẽ cần đến hành lang pháp lý để việc sử dụng đúng quy chuẩn”.

Ông Võ Minh Thành, Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM, nói thành phố đang hưởng ứng mạnh mẽ Nghị quyết 57, trong đó khuyến khích các hoạt động biến TP HCM trở thành trung tâm lớn về kinh tế, tri thức, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ. Các định hướng và chính sách của thành phố gồm giảm thuế thu nhập cho hoạt động sáng tạo, hỗ trợ dự án khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo; nâng cao kỹ năng cho học sinh, sinh viên, thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; tập trung phát triển hạ tầng công nghệ số, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động đổi mới sáng tạo; điều chỉnh và mở rộng các chương trình nghiên cứu, phát triển công nghệ, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp.

Bảo Lâm