AI và hành trình chuyển đổi số theo định hướng ngân hàng dựa trên dữ liệu

Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp cùng Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia. Ngoài ra, sự kiện còn có sự tham gia và đồng hành của nhiều ngân hàng, doanh nghiệp như Agribank, TPBank, LPBank, HDBank, Công ty An ninh mạng Viettel…

Khung pháp lý cho chuyển đổi số ngành Ngân hàng

Chia sẻ tại phiên đối thoại, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho rằng, để chuyển đổi số theo định hướng ngân hàng dựa trên dữ liệu, trước hết cần có hành lang pháp lý đảm bảo cho các bên tham gia chuyển đổi số, tạo niềm tin và sự an toàn trong quá trình triển khai.

Với quan điểm này, thời gian qua NHNN đã ban hành nhiều văn bản pháp lý, từng bước tháo gỡ rào cản trong quá trình chuyển đổi số của ngành. Riêng năm 2024, NHNN đã 8 Thông tư mới. Năm 2025, NHNN tiếp tục sửa đổi Thông tư 06/2023/TT-NHNN về hoạt động cho vay, theo hướng cởi mở hơn và trao quyền chủ động cho các tổ chức tín dụng.

Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, ngay từ năm 2021, Quyết định 810/QĐ-NHNN về Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã đặt ra nhiều mục tiêu, trong đó có phát triển các mô hình ngân hàng số mới. Hiện nay, bên cạnh các ngân hàng truyền thống, đã có nhiều ngân hàng số ra đời, như Cake by VPBank, VCB Digibank, Timo Digital Bank… “Dù ở mô hình nào, NHNN vẫn yêu cầu các ngân hàng phải bảo đảm tuân thủ Luật Các tổ chức tín dụng, quy định về thanh toán, an toàn và bảo mật”, ông Phạm Anh Tuấn cho biết.

Cũng theo ông Phạm Anh Tuấn, NHNN đang triển khai đề tài cấp Nhà nước về khung quản trị AI cho các ngân hàng thương mại, với sự tham gia của nhiều ngân hàng, nhằm thiết lập hệ thống quản trị tổng thể cho việc ứng dụng AI trong toàn ngành.

Kết nối và khai thác dữ liệu hiệu quả

Theo Thiếu tá Đào Đức Triệu, Giám đốc Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu, thuộc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, chính sách quan trọng nhất của Đảng, Nhà nước thời gian qua là thúc đẩy kết nối dữ liệu, thể hiện trong Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 214/NQ-CP của Chính phủ. Đây là bước cải cách có chiều sâu và bài bản.

Sắp tới, Bộ Công an và Trung tâm Dữ liệu quốc gia sẽ tham mưu một nghị quyết của Bộ Chính trị về tạo lập cơ sở dữ liệu và thúc đẩy chương trình dữ liệu. Trong đó tập trung vào phát triển kinh tế dữ liệu và khung kiến trúc dữ liệu quốc gia. Hiện Trung tâm đã xây dựng mạng lưới khoảng 80 thành viên, nghiên cứu và tham mưu chính sách.

Trung tâm Dữ liệu quốc gia đặt mục tiêu thúc đẩy kết nối 330 cơ sở dữ liệu trên toàn hệ thống để phân tích, điều phối và khai thác giá trị. Bên cạnh việc phát huy vai trò khai thác dữ liệu của Trung tâm Sáng tạo, cũng cần cơ chế đột phá về sáng tạo, khai thác dữ liệu. Thiếu tá Đào Đức Triệu lưu ý, phát triển phải đi đôi với bảo vệ và đảm bảo an ninh dữ liệu

Dữ liệu – “mỏ kim cương” của ngành Ngân hàng

Nêu quan điểm tại phiên đối thoại, ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc TPBank nhấn mạnh với hoạt động ngân hàng, dữ liệu chính là mỏ kim cương để các ngân hàng khai thác.

Theo ông Nguyễn Hưng, dữ liệu không chỉ đến từ nghiệp vụ nội bộ, mà còn từ nhiều nguồn bên ngoài, có rất nhiều loại dữ liệu khác nhau. Vì thế, việc làm sạch dữ liệu đầu vào trở thành yêu cầu bắt buộc, đi kèm quy định, chuẩn mực và chế tài rõ ràng nhằm bảo đảm kết quả phân tích chính xác. Nhận thức sớm vai trò dữ liệu nên TPBank đã quy hoạch xây dựng Trung tâm dữ liệu riêng. Đồng thời, chú trọng chuẩn hóa dữ liệu ngay từ đầu, phân tích và kiểm soát dữ liệu để đảm bảo tính chính xác.

Trước thực trạng dữ liệu nội bộ thường phân tán, ông Nguyễn Hưng cho rằng, cần phải quy hoạch dữ liệu thành các khu vực, sau đó tập trung về trung tâm dữ liệu để khai thác. Mục tiêu là dân chủ hóa dữ liệu, tức là mọi bộ phận đều có thể khai thác, nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn và bảo mật tuyệt đối.

Thực tế cho thấy, mọi quyết định chính xác đều cần được xây dựng trên dữ liệu để có cơ sở vững chắc, sát thị trường và sát thực tiễn. Chính vì tầm quan trọng này, TPBank không chỉ đầu tư về tài chính, mà còn chú trọng vào nhân sự, quy trình và đào tạo, nhằm giúp mỗi cán bộ làm chủ dữ liệu và khai thác hiệu quả. Điều này tiến tới ứng dụng dữ liệu để huấn luyện AI, từ đó tạo ra các giải pháp kinh doanh thông minh và hiệu quả hơn.

An ninh mạng – thách thức trong hành trình số hóa

Ở góc nhìn khác, ông Lê Quang Hà, Phó Giám đốc Công ty An ninh mạng Viettel cho rằng, dữ liệu là tài sản chiến lược nhưng dễ nhân bản, nên rủi ro bảo mật cao. Hơn 40% vụ lộ lọt đến từ bên thứ 3, 11% từ bên thứ 4, khiến việc liên thông dữ liệu tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Ngoài ra, nhiều tổ chức tài chính dùng dữ liệu và AI để nâng cao trải nghiệm khách hàng, nhưng nếu không kiểm soát tốt, đây sẽ là cánh cửa cho hacker tấn công.

Thực tiễn từ chính doanh nghiệp, ông Lê Quang Hà cho biết, trong 9 tháng đầu năm 2025, hệ thống giám sát an toàn thông tin trên không gian mạng của Viettel ghi nhận 412 vụ lộ lọt, rao bán thông tin tại Việt Nam, với 3,4 tỷ hành vi bị phát hiện. Số tiền hacker đòi chuộc gần 1 triệu USD, tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ 2024.

Ông Lê Quang Hà cũng nhấn mạnh thách thức tuân thủ pháp luật quốc tế và trong nước, khi các quy định khác biệt, trong khi tội phạm mạng ngày càng tinh vi. Vì vậy, ông lưu ý, các tổ chức tài chính cần đặc biệt coi trọng an toàn, bảo mật trong khai thác dữ liệu. “Nếu không, chẳng khác nào lái một chiếc xe tốc độ cao nhưng không làm chủ được”, ông Lê Quang Hà cảnh báo.