AI và y học: Khi trí tuệ nhân tạo trở thành “bác sĩ thầm lặng'”

Sự xuất hiện của Trí tuệ nhân tạo (AI) trong y tế không còn là viễn cảnh xa vời. Trong bối cảnh ngành y học hiện đại đang ngày càng số hóa với hàng loạt phần mềm quản lý, ứng dụng hỗ trợ chẩn đoán và hệ thống bệnh án điện tử, sự ra mắt 2 cuốn sách chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo được xem là bước khởi đầu đáng chú ý của y học Việt Nam trong kỷ nguyên AI.

Hai ấn phẩm bao gồm: Cuộc cách mạng AI trong y học: GPT -4 và hơn thế nữa và Ứng dụng AI trong y tế: Học máy, học sâu và tương lai y học đều tập trung vào việc phân tích những biến chuyển lớn trong y học hiện đại dưới tác động của công nghệ AI, từ công cụ hỗ trợ chẩn đoán cho đến các vấn đề đạo đức và chính sách.

Không còn là công cụ dành riêng cho ngành công nghệ, trí tuệ nhân tạo đang len lỏi vào từng ngóc ngách của hệ thống y tế. Từ hệ thống bệnh án điện tử đến ứng dụng hỗ trợ ra quyết định lâm sàng, AI – đặc biệt là những mô hình ngôn ngữ như GPT-4 – đang tạo nên những thay đổi mang tính bước ngoặt.

Cuốn Cuộc cách mạng AI trong y học: GPT-4 và hơn thế nữa không đơn thuần là tổng hợp lý thuyết công nghệ. Tác phẩm tập trung vào việc trình bày cách các mô hình AI, đặc biệt là GPT-4, đang được sử dụng trong môi trường y tế thực tế, từ việc vượt qua kỳ thi cấp phép hành nghề y khoa tại Mỹ (USMLE) đến hỗ trợ tra cứu tài liệu và ghi chép bệnh án.

Cuốn sách được xây dựng bằng chính những chất liệu thực tế mà nhóm tác giả – những bác sĩ, chuyên gia công nghệ và nhà nghiên cứu – tích lũy trong quá trình trực tiếp ứng dụng GPT-4 vào công việc lâm sàng, nghiên cứu và tư vấn bệnh nhân.

Không tránh né các rủi ro, nhóm tác giả cũng đưa ra những cảnh báo rõ ràng về rủi ro đạo đức, “ảo giác AI” và giới hạn không thể thay thế của tư duy lâm sàng.

Một phần nội dung đáng chú ý khác là việc bàn luận về chính sách dữ liệu và quyền riêng tư, yếu tố sống còn khi tích hợp AI vào hệ thống y tế.

Điểm mạnh của cuốn sách là cách diễn giải dễ tiếp cận, giàu tính ứng dụng, phù hợp cả với độc giả không chuyên. Những ví dụ lâm sàng cụ thể được đưa ra như lời mời gọi cộng đồng y tế nhìn nhận nghiêm túc về một tương lai không thể thiếu công nghệ.

Không chỉ dừng lại ở một mô hình hay ứng dụng cụ thể, cuốn sách thứ 2 mang tên Ứng dụng AI trong y tế: Học máy, học sâu và tương lai y học mở rộng bức tranh tổng thể về công nghệ AI trong ngành y.

Tác giả – Tiến sĩ Parag Mahajan – tập trung lý giải cách học máy (machine learning) và học sâu (deep learning) đang góp phần thay đổi cả quá trình chẩn đoán, điều trị lẫn vận hành hệ thống y tế.

Cuốn sách đề cập đến loạt ứng dụng thực tiễn trong các chuyên ngành y khoa như: Chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm, tim mạch, ung bướu đến nhãn khoa, tâm thần học… Không chỉ là công cụ trợ lý, AI đang dần trở thành nền tảng trong các lĩnh vực như phát triển thuốc, kiểm soát dịch bệnh, y tế dự phòng và cả quản trị hành chính trong bệnh viện.

Ngoài các ứng dụng AI trong lâm sàng, tác giả còn trình bày vai trò của AI trong nghiên cứu, phát triển thuốc (R&D), kiểm soát dịch bệnh, y tế từ xa, y học dự phòng và quản lý hành chính y tế.

AI không chỉ thúc đẩy điều trị cá thể hóa mà còn hỗ trợ dự báo bệnh tật, giám sát sức khỏe, tối ưu vận hành y tế và nâng cao trải nghiệm người bệnh. Tác phẩm cũng thẳng thắn nêu lên các thách thức đạo đức như quyền riêng tư, thiên kiến thuật toán, tính minh bạch và kêu gọi một hướng tiếp cận nhân văn, có trách nhiệm trong ứng dụng AI vào y học.

Không chỉ giới thiệu các ứng dụng nổi bật của AI trong chẩn đoán, điều trị, nghiên cứu và quản lý y tế, tác phẩm còn đặt ra những câu hỏi lớn về đạo đức, quyền riêng tư và vai trò con người trong kỷ nguyên số.

Dù hướng tiếp cận khác nhau, cả 2 tác phẩm đều chung một mục tiêu hỗ trợ các bác sĩ, dược sĩ, nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về cơ hội lẫn rủi ro trong việc ứng dụng AI vào chăm sóc sức khỏe.