Chuyển đổi số – hướng đi tất yếu của giáo dục nhìn từ một trường học ở Cần Thơ

Hướng đi tất yếu

Theo Tiến sĩ Huỳnh Kim Phú, đây là hướng đi tất yếu để xây dựng mô hình “trường học thông minh, hạnh phúc” trong kỷ nguyên số, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của nhà trường trong việc thực hiện mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018.

Trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của Trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số đã trở thành xu thế tất yếu, tác động sâu rộng đến giáo dục. Ở bậc THPT, chuyển đổi số không đơn thuần là việc đưa công nghệ vào giảng dạy, mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện từ quản trị, dạy học đến kiểm tra đánh giá, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển năng lực số và phẩm chất công dân số cho học sinh.

Trong những năm qua, nhà trường đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy chuyển đổi số. Trọng tâm trước hết là xây dựng cơ sở dữ liệu số, với việc số hóa toàn diện hồ sơ học sinh, giáo viên (GV), cơ sở vật chất và tài chính trên các hệ thống như VnEdu, VNPT-CCVC, Misa…, giúp công tác quản lý tập trung, minh bạch và đồng bộ với hệ thống của ngành giáo dục cũng như Bộ GD&ĐT

Song song đó, việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ được triển khai thường xuyên. Giáo viên được tập huấn sử dụng chữ ký số, VnEdu để quản lý học bạ điện tử, kế hoạch cá nhân, kế hoạch chủ nhiệm. Ngoài ra, GV còn được bồi dưỡng ứng dụng AI trong soạn giảng, xây dựng ngân hàng câu hỏi và kiểm tra đánh giá. Đặc biệt, giáo viên được hướng dẫn khai thác AI để hỗ trợ học sinh tự học, tự ôn tập, cá nhân hóa lộ trình học tập, qua đó góp phần giảm thiểu tình trạng dạy thêm – học thêm và nâng cao hiệu quả học tập.

Thầy Trần Ngọc Nguyên, GV môn Toán – Vi tính, Trường THPT Hoàng Diệu TP.Cần Thơ chia sẻ: “Công cuộc chuyển đổi số là một bước ngoặc lớn. Trước sự việc này bản thân GV cũng có một số thuận lợi và khó khăn như sau. Về thuận lợi, trường ưu tiên mạnh mẽ chuyển đổi số, có các chương trình tập huấn, tài liệu hướng dẫn, và cơ sở pháp lý để hỗ trợ giáo viên. Cơ sở vật chất của trường đáp ứng được nhu cầu chuyển đổi số (Hệ thống intenet, máy chiếu, TV thông minh….). Cơ hội để tiếp cận nguồn học liệu khổng lồ (bài giảng, video minh họa, ngân hàng đề ….). Nâng cao hiệu quả giảng dạy, kiểm tra đánh giá ( các công cụ Beclass, Quizizz, Khoot, Google form…). Thúc đẩy GV học hỏi công nghệ, kỹ năng mới đáp ứng chương trình GDPT 2018 đặc biệt tạo được hứng thú cho học sinh (HS) để tăng cường chất lượng tiết dạy

Em Trần Lâm Kim Ngân, HS lớp 12A1 – Trường THPT Hoàng Diệu, TP.Cần Thơ cho rằng: “Em thấy chuyển đổi số giúp em rất nhiều trong học tập cụ thể như tiếp cận được các nguồn tư liệu khác nhau, giúp việc học tập thêm phong phú. Kết nối được với các bạn, chia sẻ câu hỏi và được giải đáp nhanh chóng. Thời gian học tập linh hoạt. Tuy nhiên điều em băn khoăn là tâm lý phải vững trước môi trường số. Thêm vào đó một số tài liệu chưa được kiểm chứng đôi khi khi khó khăn cho việc tiếp cận”.

Đặc biệt, hiện nay nhà trường đẩy mạnh ứng dụng AI trong giáo dục. Giáo viên sử dụng AI hỗ trợ soạn giảng, sinh đề, chấm bài và phân tích kết quả; cán bộ quản lý ứng dụng AI phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng học tập, cảnh báo nguy cơ bỏ học. Với học sinh, AI trở thành trợ lý học tập thông minh, giúp tự học hiệu quả, củng cố kiến thức, bồi dưỡng năng lực sáng tạo và giảm phụ thuộc vào học thêm.

Những khó khăn, thách thức

“Ngoài các thuận lợi và các kết quả đạt được, quá trình chuyển đổi số của trường THPT Hoàng Diệu hiện nay vẫn đối diện nhiều khó khăn. Cơ sở dữ liệu, cấu trúc dữ liệu còn chồng chéo, chưa được chuẩn hóa và thống nhất. Một bộ phận giáo viên còn tâm lý e ngại, lo lắng công nghệ sẽ làm phai nhạt vai trò của giáo viên nên chưa sẵn sàng thay đổi. Không ít thầy cô thiếu kiến thức và kỹ năng công nghệ, dẫn đến việc ứng dụng các công cụ số, nền tảng trực tuyến hay giải pháp AI còn rời rạc và chưa hiệu quả. Kho tài nguyên học liệu số tuy phong phú nhưng nhiều nội dung thiếu tính xác thực chưa được kiểm định, gây khó khăn trong lựa chọn nên nhiều khi làm lãng phí thời gian, nguồn lực. Ngoài ra, hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị còn thiếu và yếu, kinh phí đầu tư vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Đặc biệt, trường chưa có cán bộ chuyên trách về chuyển đổi số, nên Ban Giám hiệu phải kiêm nhiệm, vừa điều hành vừa trực tiếp triển khai các công việc liên quan đến chuyển đổi số, khó bảo đảm tính chuyên sâu”, Tiến sĩ Phùng Kim Phú cho biết thêm.

Thầy Trần Ngọc Nguyên cho rằng, về khó khăn tâm lí ngại thay đổi, khi tiếp cận lúc đầu công việc sẽ tăng lên so với cách dạy truyền thống. Nguy cơ rò rỉ dữ liệu, bản quyền, học sinh sao nhãng do internet .. cũng là những thách thức mà giáo viên phải đối mặt. Bên cạnh đó, nâng cao năng lực số cho học sinh được xem là mục tiêu trọng tâm của nhà trường. Đầu mỗi năm học, học sinh được trang bị kỹ năng sử dụng công cụ số, tìm kiếm thông tin, bảo mật dữ liệu, ứng xử văn minh trên mạng; đồng thời được khuyến khích tham gia lập trình, thiết kế sản phẩm số, làm video học tập, dự án STEM để phát triển tư duy số và kỹ năng công dân số.

Để công tác chuyển đổi số đạt kết quả cao, thời gian tới, nhà trường tiếp tục đẩy mạnh khai thác cơ sở dữ liệu; Thực hiện số hóa triệt để, sử dụng văn bản điện tử, sổ sách học bạ sổ điểm điện tử thay thế văn bản, tài liệu giấy; Hoạt động chỉ đạo, điều hành, giao dịch, họp, tập huấn được vân dụng tối đa trên môi trường mạng. Tăng cường bồi dưỡng thường xuyên, bồi dưỡng modull theo nhu cầu thực tế của cán bộ, giáo viên, nhân viên. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng mạng đồng bộ, thiết bị công nghệ thông tin thiết thực phục vụ dạy – học, tạo cơ hội học tập cho giáo viên và học sinh.

Theo Tiến sĩ Huỳnh Kim Phú, thúc đẩy phát triển học liệu số, tiếp tục đổi mới cách dạy và học trên cơ sở áp dụng công nghệ thông tin, khuyến khích và hỗ trợ áp dụng mô hình giáo dục đào tạo mới dựa trên các nền tảng số, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên kiến thức, kỹ năng công nghệ thông tin, an toàn thông tin cần thiết để tác nghiệp trên môi trường số, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Bắt đầu từ năm học 2025-2026, Trường THPT Hoàng Diệu sẽ đưa vào chường trình dạy học về chuyển đổi số và AI với thời lượng thích hợp cho từng khối lớp từ 1-2 tiết tuần.