Chuyển đổi xe điện, nỗi băn khoăn không của riêng ai

Biết là lợi nhưng…

Không thể phủ nhận việc chuyển đổi sang xe điện giúp giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính; cải thiện chất lượng không khí và giảm tiếng ồn đô thị. Theo chỉ thị số 20/CT-TTg, ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ, về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường, hai thành phố lớn là Hà Nội và TPHCM được khuyến khích mạnh mẽ, thay thế xe xăng bằng xe điện. Riêng TPHCM đề xuất lộ trình chuyển đổi 400.000 xe xăng sang xe điện, từ đầu năm 2026 đến đầu năm 2029.

Việc sử dụng xe điện giúp giảm phát thải CO2 trực tiếp tại đô thị, góp phần vào mục tiêu trung hòa Carbon của quốc gia. Nếu điện sạc cho xe được cung cấp từ nguồn năng lượng tái tạo, lợi ích sẽ càng gia tăng. Bên cạnh đó, chi phí vận hành và bảo dưỡng xe điện thường thấp hơn xe xăng, giúp người dân tiết kiệm chi phí lâu dài.

Một khách hàng đang tham khảo một dòng xe máy điện tại TPHCM. Ảnh: Quốc Thái

Nhiều quốc gia đã thực hiện thành công lộ trình này. Tại Trung Quốc, xe điện đã trở nên phổ biến ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, với hệ thống trạm sạc dày đặc và dịch vụ bảo trì đồng bộ. Tại Mỹ, châu Âu, người dân dễ dàng tiếp cận các gói hỗ trợ mua xe điện, đổi xe cũ lấy xe mới, thậm chí được giảm thuế nếu chuyển đổi sớm. Tuy nhiên, trong vai trò người dân trực tiếp sử dụng, tôi cũng có những băn khoăn thực tế về lộ trình chuyển đổi và các giải pháp đồng bộ đi kèm.

Thứ nhất, vấn đề chi phí và quyền lợi của người dân.

Chi phí đầu tư xe điện hiện vẫn còn cao so với thu nhập trung bình. Một chiếc xe máy điện chất lượng ổn định có giá từ 20 đến hơn 30 triệu đồng. Một trở ngại lớn khác là giá pin – bộ phận chính của xe điện còn khá đắt đỏ. Theo một diễn đàn doanh nghiệp, giá pin có thể lên tới 8,65 triệu đồng cho một bộ pin. Bản pin phổ biến dùng trên xe hai bánh, một số mẫu xe sử dụng hai pin sẽ có chi phí thay pin lên đến 17 triệu đồng. Ngoài ra, nhiều người dân cũng phản ánh việc định giá xe cũ để đổi lấy xe điện hiện vẫn còn thấp, chưa thể hiện đúng giá trị thực tế của phương tiện, khiến nhiều người e ngại và cảm thấy thiệt thòi.

Bản thân tôi là một viên chức có thu nhập ổn định, không mấy dư dả, và đang nuôi 2 con nhỏ. Những khoản chi phí trên khiến tôi và gia đình phải cân nhắc rất kỹ lưỡng. Vì vậy, việc có những chính sách hỗ trợ tài chính rõ ràng, các chương trình vay ưu đãi hoặc trợ giá trực tiếp sẽ tạo điều kiện rất lớn để người dân yên tâm hơn khi tham gia chuyển đổi sang xe điện.

Thứ hai, hạ tầng trạm sạc còn nhiều bất cập

Tôi hiện sống tại một khu tập thể công vụ, nơi không có nhà để xe riêng và cũng không được trang bị ổ cắm điện công suất lớn. Trong khi đó, hệ thống trạm sạc công cộng lại chưa phổ biến, chưa chuẩn hóa, cũng như chưa có hướng dẫn cụ thể.

Một số người bạn của tôi ở khu chung cư phải kéo dây sạc từ tầng trên xuống bãi xe, vừa bất tiện, vừa tiềm ẩn rủi ro cháy nổ. Thực tế này khiến nhiều người băn khoăn, do dự. Nếu không có quy chuẩn rõ ràng và cơ chế hỗ trợ lắp đặt trạm sạc tại khu chung cư, khu tập thể, thì ngay cả những người muốn chuyển đổi cũng khó có thể thực hiện được.

Thứ ba, nỗi lo an toàn chưa được giải tỏa

Việc đảm bảo an toàn cháy nổ cho xe điện và đặc biệt là pin Li-ion là vấn đề quan trọng hàng đầu. Thực tế đã ghi nhận một số vụ cháy, nổ do xe điện gây ảnh hưởng nghiêm trọng tại các khu dân cư khiến dư luận cực kỳ lo ngại. Vì vậy, các cơ quan chức năng cần có những quy chuẩn kỹ thuật rõ ràng và tiêu chuẩn kiểm định nghiêm ngặt hơn nữa về pin và xe điện trước khi lưu hành. Đồng thời, cơ quan quản lý cần tăng cường truyền thông, cung cấp đầy đủ thông tin về an toàn. Các biện pháp phòng ngừa, cũng như phương án/cách xử lý khi xảy ra sự cố ở bất kỳ đâu, bất kỳ đối tượng nào, đặc biệt là học sinh, sinh viên. Việc này sẽ giúp người dân cảm thấy an toàn khi quyết định chuyển đổi phương tiện sang xe điện.

Cần lộ trình

Chuyển đổi sang xe điện là xu hướng tất yếu, phù hợp với định hướng phát triển bền vững. Tuy nhiên, để quá trình này thực sự hiệu quả cần có sự quan tâm đúng mức đến từng nhóm đối tượng, đặc biệt là người lao động có thu nhập thấp. Việc xây dựng lộ trình chuyển đổi hợp lý, kết hợp với chính sách hỗ trợ phù hợp và đầu tư đồng bộ về hạ tầng sẽ giúp người dân yên tâm thay đổi thói quen di chuyển. Quan trọng hơn, cần tạo điều kiện để mọi người đều có cơ hội tiếp cận, không ai bị đứng ngoài trong quá trình chuyển đổi này.

Tôi thiết nghĩ, bất kỳ sự chuyển mình lớn nào cũng cần có sự đồng thuận, đồng hành và thấu hiểu giữa chính quyền và người dân. Và tôi tin rằng, với cách làm cẩn trọng, đặt người dân làm trung tâm và triển khai đồng bộ từ hạ tầng đến truyền thông, TPHCM nói riêng và cả nước nói chung sẽ sớm có thể xây dựng một hệ thống giao thông xanh đúng nghĩa.

Lê Thị Hằng (Đắk Lăk)