Cuốn sách về AI, dữ liệu cho ngành dược trong thời đại số

Khoa học dữ liệu, Trí tuệ nhân tạo và học máy trong phát triển thuốc được Tiến sĩ Harry Yang – chuyên gia giàu kinh nghiệm trong dữ liệu sinh học và dược phẩm, từ khám phá mục tiêu của thuốc (target discovery) tới nghiên cứu lâm sàng và hậu phê duyệt – làm chủ biên.

Cuốn sách dày 484 trang, gồm nhiều chương, trình bày chi tiết các khía cạnh nghiên cứu và phát triển thuốc thông qua khoa học dữ liệu (Data Science), trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (ML).

Khoa học dữ liệu (Data Science) được coi là “nền móng” quan trọng trong phát triển thuốc. Thực tế, AI chỉ hiệu quả khi có dữ liệu đủ chất lượng. Và khoa học dữ liệu cùng trí tuệ nhân tạo được ứng dụng trong nhiều giai đoạn phát triển thuốc bao gồm: Khám phá thuốc, Tiền lâm sàng, Thử nghiệm lâm sàng; Sản xuất và thương mại hóa.

Các ứng dụng cụ thể của khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và học máy đã từng được biết tới qua câu chuyện của Công ty Exscientia (Anh) trong việc phát triển thuốc ung thư sử dụng AI, đến nay đã có sản phẩm được đưa vào thử nghiệm lâm sàng.

Hay Công ty Insilico Medicine (Mỹ) dùng AI để phát triển thuốc xơ phổi, rút ngắn thời gian từ 4-5 năm xuống còn chưa tới 18 tháng. Cùng hàng loạt dự án của các công ty dược hàng đầu trên thế giới Bayer, Novartis, Pfizer hợp tác với các công ty AI để tăng tốc phát triển thuốc mới.

Có thể thấy, khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và học máy không thay thế nhà khoa học, nhưng nó đóng vai trò là “trợ lý siêu tốc độ” trong việc xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, gợi ý hướng nghiên cứu, và giảm tỷ lệ thất bại vốn rất cao trong phát triển thuốc truyền thống.

Ở Việt Nam, việc ứng dụng AI trong phát triển thuốc vẫn còn khá mới mẻ, chủ yếu được triển khai tại các startup (các công ty khởi nghiệp nhỏ tập trung nghiên cứu công nghệ) và một số trung tâm nghiên cứu nhỏ. Hoạt động chính của họ hiện tập trung vào phân tích dữ liệu bệnh nhân và thiết kế thử nghiệm lâm sàng, chưa có nhiều sản phẩm thương mại rõ rệt.

Tuy nhiên, điều này được cải thiện rõ khi hạ tầng dữ liệu y tế, công nghệ và năng lực nhân lực được nâng cấp, khả năng ứng dụng AI rộng rãi trong phát triển thuốc sẽ tăng lên đáng kể.

Trong bối cảnh đó, cuốn Khoa học dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và học máy trong phát triển thuốc trở thành tài liệu tham khảo quý giá, giúp các chuyên gia và sinh viên nắm bắt tri thức cần thiết để thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành dược.

Trong buổi tọa đàm Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo trong phát triển thuốc và lễ ra mắt sách ngày 28/9 tại Hà Nội, PGS TS Lê Văn Truyền, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, nhận xét: “Với tính tổng quan và thực tiễn, cuốn sách giúp chuyên gia công nghệ, nhà nghiên cứu y dược khai thác sức mạnh công nghệ thông tin, đẩy nhanh tiến trình phát triển thuốc mới, an toàn và hiệu quả.

Ngôn ngữ dễ hiểu, hình minh họa trực quan và ví dụ thực tiễn còn giúp bác sĩ, dược sĩ, sinh viên và nhà hoạch định chính sách tiếp cận kiến thức hiện đại về y học chính xác và nhân văn”.