Đổi mới giáo dục phổ thông, ứng dụng AI trong các môn học xã hội

Sáng 30/5, Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo Đổi mới phương thức giáo dục phổ thông, ứng dụng AI trong các môn khoa học xã hội.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp hội Việt Nam cho biết, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, đổi mới giáo dục là yêu cầu tất yếu. Việc ứng dụng Al vào giảng dạy không chỉ nâng cao chất lượng học tập mà còn góp phần hình thành kỹ năng tự học, tư duy phản biện và ý thức công dân cho học sinh.

Trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy”>

Năm trường học Hà Nội thí điểm ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy

Đặc biệt, với các môn khoa học xã hội như lịch sử, địa lý, giáo dục công dân, văn học vốn được đánh giá là khô khan, ít hấp dẫn, thì trí tuệ nhân tạo có thể làm sống động quá trình học tập và giảng dạy.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp hội Việt Nam phát biểu.

Đồng quan điểm này, Tiến sĩ Lê Công Lương, Trưởng Ban Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế (Liên hiệp hội Việt Nam) cho rằng, cùng với sự phát triển bùng nổ của công nghệ, đặc biệt AI, giáo dục phổ thông đứng trước yêu cầu cấp bách phải đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập. Sự đổi mới không chỉ nằm ở nội dung, mà quan trọng hơn là phương thức tiếp cận tri thức, phù hợp với xu thế giáo dục cá nhân hóa, linh hoạt và tích hợp công nghệ.

Trong khi đó, giáo dục phổ thông hiện nay vẫn mang nặng tính truyền đạt một chiều, thiếu khả năng khơi dậy tư duy phản biện và sáng tạo ở học sinh. Nhất là các môn khoa học xã hội như: Lịch sử, Địa lý, Ngữ văn, Giáo dục công dân tuy đóng vai trò hình thành tư duy, nhân cách, đạo đức, nhưng thường được giảng dạy khô cứng, thiếu hấp dẫn.

Việc ứng dụng AI được kỳ vọng sẽ tạo cú huých cho giáo dục phổ thông, giúp giảm gánh nặng hành chính cho giáo viên, giúp họ có điều kiện đổi mới phương pháp dạy học; học sinh được tiếp cận kiến thức theo năng lực, phát triển kỹ năng tự học và nghiên cứu; nhà trường và xã hội nâng cao hiệu quả đào tạo, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực thích ứng với nền kinh tế tri thức.

Tiến sĩ Lê Công Lương kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm ban hành khung hướng dẫn ứng dụng AI trong chương trình giáo dục phổ thông. Tăng cường hợp tác giữa nhà trường-doanh nghiệp-chuyên gia để phát triển các nền tảng học tập AI phù hợp thực tiễn Việt Nam. Đồng thời, có chính sách hỗ trợ đào tạo giáo viên, đặc biệt ở các môn khoa học xã hội.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Như, Khoa Triết học, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng việc ứng dụng AI trong dạy học là giải pháp phù hợp để đổi mới phương thức giáo dục, đặc biệt đối với các môn học thuộc khối khoa học xã hội. Tuy nhiên, hiện một số công cụ AI sử dụng dữ liệu chưa kiểm chứng, có thể gây sai lệch kiến thức nếu không được kiểm soát.

Hơn nữa, học sinh có thể lạm dụng AI, tra cứu máy móc, sao chép mà không phát triển tư duy độc lập. Do vậy, AI chỉ phát huy hiệu quả khi được tích hợp đúng cách, có định hướng sư phạm rõ ràng và cơ chế giám sát hợp lý.

“Hiện việc ứng dụng AI trong dạy học nói chung, và trong môn khoa học xã hội nói riêng tuy còn nhiều thách thức, nhưng nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường-giáo viên-nhà quản lý và cộng đồng công nghệ, việc ứng dụng AI sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, hình thành thế hệ công dân có năng lực hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số”, Tiến sĩ Nguyễn Thị Như nhấn mạnh.

Chia sẻ kinh nghiệm đổi mới giảng dạy môn Địa lý tại các Trường trung học phổ thông ở Hà Nội, Thạc sĩ Vũ Hải Nam, Khoa Địa lý, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, hiện nay nhiều trường như: trung học phổ thông chuyên Hà Nội-Amsterdam, chuyên Khoa học xã hội và nhân văn, trung học phổ thông Nguyễn Huệ, Việt Đức, Kim Liên, Phan Đình Phùng… đã chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, từng bước đưa AI vào giảng dạy.

Một số giáo viên cũng sử dụng ChatGPT để lên ý tưởng bài giảng, xây dựng câu hỏi, cập nhật kiến thức thời sự, phân tích hiện tượng địa lý hay thiết kế bài tập luyện tập. AI còn hỗ trợ chấm bài, quản lý lớp học, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian và cá nhân hóa quá trình dạy và học. Song, quá trình này cũng còn nhiều bất cập như: sự chênh lệch lớn giữa các trường về điều kiện triển khai; nhiều giáo viên tiếp cận công nghệ ở mức cơ bản, chủ yếu dùng để minh họa chứ chưa hướng đến phát triển năng lực học sinh. Việc soạn bài tích hợp AI đòi hỏi công phu hơn, đồng thời cần kiểm tra kỹ lưỡng thông tin trước khi giảng dạy.

Tại hội thảo, các nhà khoa học, nhà giáo và nhà quản lý cùng đưa ra ý kiến và nhìn nhận một cách toàn diện về cơ hội và thách thức trong việc ứng dụng AI vào giáo dục phổ thông. Các đại biểu cho rằng, việc đổi mới phương thức giáo dục phổ thông và ứng dụng AI vào giảng dạy các môn khoa học xã hội là xu thế tất yếu và cấp thiết.

Đây là cơ hội để nâng cao chất lượng giáo dục, chuẩn bị cho thế hệ trẻ những kỹ năng, tư duy và đạo đức phù hợp yêu cầu thời đại. Sự thành công của quá trình này đòi hỏi sự chung tay của các nhà quản lý, giáo viên, nhà công nghệ và toàn xã hội.