Đường mới cho công nghiệp hình ảnh

Dù khái niệm “công nghiệp hình ảnh” còn khá mới mẻ, song việc phát triển một hệ sinh thái sáng tạo dựa trên AI đang được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa ở nước ta.

AI – cộng sự đắc lực của nghệ sĩ

Cuối tháng 5 vừa qua, cuốn truyện “Hiệp sĩ Dế Mèn” của tác giả Lê Văn Thao đã tạo nên dấu mốc trong lĩnh vực minh họa bằng công nghệ mới khi trở thành tác phẩm đầu tiên ở Việt Nam được minh họa hoàn toàn bằng AI. Hơn 200 bức minh họa đã được phối hợp tạo dựng bởi 5 hệ thống AI chuyên biệt từ dựng nhân vật, bối cảnh, ánh sáng cho đến xử lý hậu kỳ.

Với tác giả Lê Văn Thao, đây là một dự án mang nhiều tâm huyết. Bản thảo được ông viết từ hơn 20 năm trước, nhưng phải đến khi AI xuất hiện, ông mới có thể hiện thực hóa mong muốn minh họa trọn vẹn tác phẩm này và đưa đến công chúng. “AI không thay thế con người, mà mở thêm cánh cửa mới cho sáng tạo. Nó biết học để ngày càng thấu hiểu ý tưởng của nghệ sĩ”, tác giả Lê Văn Thao chia sẻ.

Một dự án gây chú ý khác là phim khoa học viễn tưởng “Lời nguyền dưới ánh trăng” (Shadow of the Wolf) do đạo diễn trẻ Phạm Vĩnh Khương thực hiện vừa ra mắt giữa tháng 6. Với thời lượng 3 giờ, bộ phim được sản xuất hoàn toàn bằng AI, không cần trường quay hay ê kíp đông đảo, chỉ với một chiếc Điện thoại thông minh và hệ thống AI độc quyền do chính đạo diễn Phạm Vĩnh Khương phát triển. Trước đó, đạo diễn Phạm Vĩnh Khương cũng thành công với các MV (video âm nhạc) sử dụng AI thực hiện như “Chèo mở lái ra”, “Bức tranh Đại Việt”, “Mắt bão”, “Tiệc trắng”…

Ở mảng phim hoạt hình, series “Trạng Quỳnh thời nhí nhố” và đặc biệt là phim 3D chiếu rạp “Trạng Quỳnh nhí – Truyền thuyết Kim Ngưu” vừa ra mắt hồi tháng 6, của Alpha Animation Studio, phát huy lợi thế công nghệ AI từ việc thu thập dữ liệu để sáng tạo ý tưởng, tình tiết cũng như những thiết kế mang tính nghệ thuật đặc trưng của phim. Nghệ sĩ ưu tú Trịnh Lâm Tùng, đạo diễn của những tác phẩm này cho biết: “AI giúp hình dung nhanh hơn các thế giới giả tưởng, tiết kiệm thời gian ở những khâu lặp lại, để nghệ sĩ đầu tư hơn vào cảm xúc và thông điệp”.

Tạo bứt phá cho công nghiệp hình ảnh

Sự xuất hiện của AI trong công nghiệp hình ảnh mang lại những thuận lợi rõ rệt, như rút ngắn thời gian sản xuất, giảm chi phí, mở rộng biên độ sáng tạo và đặc biệt là tạo cơ hội cho những cá nhân, nhóm nhỏ có thể tạo ra tác phẩm chất lượng mà không cần nguồn lực lớn. Đạo diễn Phạm Vĩnh Khương cho biết, AI có thể hỗ trợ cả viết kịch bản, phân tích dữ liệu khổng lồ để đưa ra cấu trúc câu chuyện, từ đó giúp phát triển các dự án độc lập, chủ động và sáng tạo hơn.

Tuy nhiên, việc sử dụng AI như thế nào là vấn đề còn nhiều băn khoăn trong giới sáng tạo nghệ thuật. Nghệ sĩ ưu tú Trịnh Lâm Tùng chia sẻ, anh có ứng dụng AI trong quá trình làm phim nhưng rất hạn chế, chủ yếu ở những giai đoạn đầu khi xây dựng câu chuyện, tổng hợp thông tin và đẩy nhanh quá trình lên ý tưởng.

“AI chưa thể và khó thay thế tư duy sáng tạo mang tính độc bản của con người, đặc biệt là với đạo diễn, biên kịch hay họa sĩ chính. Một bộ phim không chỉ là hình ảnh chuyển động mà còn là quan điểm sáng tạo, cái nhìn riêng biệt của người kể chuyện. AI chưa thể tự “cảm” và “kể” được như con người”, đạo diễn “Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu” bày tỏ.

Đồng quan điểm, PGS.TS Đỗ Lệnh Hùng Tú, Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam cho rằng, yếu tố then chốt của nghệ thuật là phải lay động người xem. Cảm xúc là yếu tố AI không can thiệp được. Vì vậy, để công nghiệp văn hóa phát triển bứt phá, trong đó có công nghiệp điện ảnh, công nghiệp hình ảnh, bên cạnh kết hợp với AI tạo nên những thành tựu mới, các nhà làm phim cần quan tâm nhiều hơn nữa đến chính sách đầu tư đồng bộ cho các hoạt động sản xuất, phổ biến, phát hành, lưu trữ, đào tạo và xuất, nhập khẩu tác phẩm nghệ thuật…

Ở một góc độ khác, tác giả Lê Văn Thao cho rằng, AI đang làm thay đổi tư duy về sáng tạo trong nghệ thuật. Điển hình như trong mỹ thuật, nếu trước đây, một họa sĩ phải ngồi vẽ hằng ngày, thì bây giờ họ trở thành người “ra lệnh” – người đưa ý tưởng và kiểm soát sản phẩm cuối cùng. “Chúng ta không mất đi vị trí, mà là… lên chức, trở thành nhà tổ chức sáng tạo”, tác giả Lê Văn Thao bày tỏ quan điểm.

Nhận ra những thuận lợi khi sử dụng AI trong công việc sáng tạo nghệ thuật, tác giả Lê Văn Thao và các cộng sự tổ chức dự án học đường “Sáng tạo cùng AI” hướng tới giúp học sinh khám phá khả năng minh họa bằng AI, kể chuyện bằng hình ảnh và phát triển tư duy sáng tạo phù hợp thời đại số, từ đó tiếp cận với việc sử dụng AI đúng cách và hiệu quả trong học tập, sáng tạo. Khi nghệ sĩ làm chủ công nghệ và chính sách, hạ tầng, đào tạo phát triển đồng bộ, chúng ta có thể tạo ra những tác phẩm vừa giàu bản sắc vừa bắt nhịp xu thế toàn cầu. Đó là con đường mới mở ra tương lai bền vững cho công nghiệp hình ảnh Việt trong kỷ nguyên số.