 |
| Trí tuệ nhân tạo có thể trở thành động lực then chốt, giúp Petrovietnam nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững. |
Trong nhiều thập kỷ, các doanh nghiệp dầu khí trên thế giới đã chi hàng chục tỷ USD cho các công nghệ tìm kiếm và khai thác, trong đó có những mô hình dữ liệu phức tạp để phân tích địa chất. Nhưng phần lớn vẫn dựa vào sức người, thời gian và kinh nghiệm. AI đã thay đổi quy trình này. Không còn là lý thuyết trong các thử nghiệm hay nghiên cứu, AI đang trở thành công cụ vận hành thiết yếu trong các đơn vị thành viên của Petrovietnam.
Khi đặt trí tuệ nhân tạo lên bản đồ chuỗi giá trị dầu khí, từ thượng nguồn, trung nguồn, đến hạ nguồn, có thể thấy rõ tiềm năng ứng dụng rộng lớn.
Ở thượng nguồn, nơi quá trình tìm kiếm và khai thác quyết định trực tiếp đến trữ lượng và hiệu quả kinh tế, AI có thể phân tích khối lượng khổng lồ dữ liệu địa chấn để tăng độ chính xác trong việc xác định mỏ mới. Bên cạnh đó, AI còn hỗ trợ mô phỏng các mỏ dầu khí, đưa ra những kịch bản dự báo sản lượng để nhà quản lý lựa chọn chiến lược khai thác tối ưu. Một lĩnh vực khác là bảo trì dự đoán, vốn đặc biệt quan trọng với giàn khoan và thiết bị khai thác ngoài khơi. Chỉ một sự cố dừng máy đột ngột có thể gây thiệt hại hàng chục triệu USD. Việc ứng dụng AI để phát hiện sớm nguy cơ, từ tiếng rung bất thường đến biến đổi áp suất, có thể kéo dài tuổi thọ thiết bị và giảm thiểu rủi ro mất an toàn.
Trong trung nguồn, AI giúp tối ưu vận hành đường ống – huyết mạch của cả ngành. AI có thể giám sát áp suất, lưu lượng, nhiệt độ theo thời gian thực, đồng thời cảnh báo sớm khi có rò rỉ hoặc bất thường. Công nghệ này cũng được triển khai trong quản lý kho bãi, dự báo nhu cầu lưu trữ, từ đó phân bổ bồn chứa hợp lý và giảm chi phí. Đặc biệt, các nhà máy chế biến có thể ứng dụng AI để phân tích dữ liệu vận hành, từ đó giảm tiêu hao năng lượng – một trong những yếu tố chi phí lớn nhất.
Ở hạ nguồn, nơi tiếp xúc trực tiếp với khách hàng, AI mang lại những lợi ích khác biệt. Các mô hình dự báo nhu cầu nhiên liệu theo khu vực, mùa vụ giúp doanh nghiệp chủ động trong điều phối hàng hóa. AI phân tích hành vi khách hàng để thiết kế các chương trình khuyến mãi cá nhân hóa, gia tăng trải nghiệm và giữ chân người dùng. Nhiều doanh nghiệp còn triển khai hệ thống thanh toán tự động tại trạm xăng, với chatbot hỗ trợ hoặc nhận diện phương tiện để rút ngắn thời gian giao dịch.
Quan trọng hơn cả, AI không chỉ giới hạn ở từng khâu sản xuất mà còn len vào các tầng chiến lược. Việc phân tích biến động giá dầu, khí, LNG theo thời gian thực giúp lãnh đạo tối ưu danh mục đầu tư. Các mô hình AI cũng hỗ trợ quản lý rủi ro và đảm bảo tuân thủ an toàn môi trường. Trong xu hướng Net Zero, AI có khả năng theo dõi phát thải carbon ở cấp độ chi tiết nhất, từ đó cung cấp dữ liệu tin cậy cho các chương trình CCUS (thu hồi, sử dụng và lưu trữ carbon). Như vậy, AI đã và đang được định vị không chỉ như một công cụ công nghệ, mà là năng lực xuyên suốt toàn chuỗi giá trị dầu khí.
Từ thí điểm đến nhân rộng – biến AI trở thành năng lực lõi
Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) đặt ra định hướng hiện đại hóa toàn diện đến năm 2030, với yêu cầu không chỉ nâng cấp công nghệ hay quy trình, mà còn phải xây dựng năng lực số nội tại. Trong đó, AI được xác định là một trong những trụ cột chiến lược nhằm thúc đẩy hiệu suất, nâng cao chất lượng ra quyết định và kiến tạo mô hình vận hành linh hoạt hơn. Tại hội thảo đào tạo AI diễn ra vào tháng 6/2025, Tổng Giám đốc PVEP Nguyễn Thiện Bảo đã nhấn mạnh rằng AI chỉ phát huy hiệu quả khi được nuôi dưỡng bằng dữ liệu chính xác và được dẫn dắt bằng những câu hỏi đúng. Thực tế triển khai cho thấy nhiều tác vụ như trích xuất tài liệu, phân tích kỹ thuật hay tóm tắt báo cáo đã chứng minh rõ ràng khả năng tiết kiệm thời gian, cải thiện năng suất và hỗ trợ ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn.
Liên doanh Vietsovpetro cũng đang xây dựng kế hoạch ứng dụng AI trong phân tích dữ liệu địa chất, quản lý sản xuất và quản lý tài liệu kỹ thuật. Mục tiêu đặt ra là rút ngắn thời gian xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ, nâng cao độ chính xác trong dự báo và hỗ trợ quyết định chiến lược theo thời gian thực – một hướng đi then chốt để duy trì năng lực cạnh tranh trong môi trường khai thác ngoài khơi khắc nghiệt.
Trong lĩnh vực hạ nguồn, Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOIL) đang đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn 2026-2030. Các chương trình Chatbot nội bộ, giải pháp AI trong đào tạo E-learning hay những ứng dụng phục vụ quản trị – điều hành cho thấy sự thích ứng nhanh với xu hướng công nghệ mới. Đây cũng là minh chứng cho quyết tâm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và từng bước hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn hệ thống.
Tương tự, tại Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo), các sáng kiến đổi mới sáng tạo đang mở rộng mạnh mẽ sang chuyển đổi số, tự động hóa và cải tiến quy trình. Hệ thống quản lý sản xuất PMIS, ứng dụng Power BI, tích hợp AI trong phân tích dữ liệu bảo trì thiết bị hay áp dụng QR Code trong quản lý kho bãi đều là những bước đi cụ thể, xuất phát từ chính ý tưởng và sự chủ động của đội ngũ người lao động. Những nỗ lực này không chỉ giúp tối ưu hóa vận hành và tiết kiệm chi phí, mà còn tạo nền móng để AI và các công nghệ số trở thành động lực phát triển bền vững trong tương lai.
Những câu chuyện này cho thấy sự chuyển mình rõ rệt: AI không chỉ xuất hiện trong các hội thảo khoa học, mà đã “bước” thẳng vào giàn khoan, nhà máy và hệ thống bán lẻ, tạo ra giá trị đo đếm được và đóng góp thiết thực vào hiệu quả kinh doanh.
 |
| Ông Vương Quân Ngọc, Giám đốc tư vấn FPT Digital, Tập đoàn FPT cho rằng lộ trình AI của doanh nghiệp dầu khí có thể được xây dựng theo ba giai đoạn. |
Là đơn vị tư vấn lộ trình chuyển đổi số, FPT Digital luôn đồng hành cùng các đơn vị thành viên Petrovietnam. Theo FPT Digital, lộ trình AI của doanh nghiệp dầu khí, năng lượng có thể được xây dựng theo ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là thí điểm. Đây là bước chọn lọc những kịch bản ứng dụng có thể mang lại giá trị tức thì, chẳng hạn như bảo trì dự đoán, dự báo nhu cầu thị trường hay tối ưu chuỗi cung ứng. Việc triển khai nhanh và gọn trong phạm vi hẹp giúp doanh nghiệp chứng minh tính khả thi và hiệu quả của AI, đồng thời tạo niềm tin cho đội ngũ vận hành.
Ông Vương Quân Ngọc, Giám đốc tư vấn FPT Digital, Tập đoàn FPT nhấn mạnh: “Điểm cốt lõi của lộ trình AI là tính khả thi. Doanh nghiệp không thể nhảy vọt ngay lên mô hình AI-driven, mà cần bắt đầu từ những thí điểm nhỏ, chứng minh hiệu quả nhanh, sau đó mới mở rộng bền vững. Đây chính là cách để vừa quản trị rủi ro, vừa tạo động lực nội bộ”.
Tiếp theo là giai đoạn nhân rộng. Dữ liệu từ nhiều hệ thống sẽ được kết nối để hình thành hồ dữ liệu số (digital data lake) cho từng đơn vị. Đây là bước đi quan trọng, bởi dữ liệu vốn là “nhiên liệu” để AI phát huy hiệu quả. Khi dữ liệu được tích hợp, AI mới có thể phân tích toàn diện và cung cấp những khuyến nghị giá trị cao.
Mục tiêu dài hạn là xây dựng mô hình doanh nghiệp vận hành bằng AI (AI-driven Enterprise). Trong giai đoạn này, năng lực nội bộ về AI được phát triển mạnh mẽ, với sự hợp tác chặt chẽ giữa chuyên gia dầu khí và chuyên gia dữ liệu. Các quyết định, từ vận hành hàng ngày đến hoạch định chiến lược, đều dựa trên phân tích của AI. Đây là đích đến thể hiện sự chuyển đổi toàn diện, đưa AI trở thành năng lực lõi trong mọi hoạt động của Tập đoàn.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy đây là hướng đi đúng. Các tập đoàn lớn như BP và Shell đã tiết kiệm hàng tỷ USD nhờ ứng dụng AI trong bảo trì dự đoán. Equinor rút ngắn 30% thời gian thăm dò khi đưa AI vào phân tích địa chất. Aramco xây dựng siêu trung tâm điều hành, nơi trí tuệ nhân tạo tham gia tối ưu hóa toàn bộ chuỗi giá trị. Petrovietnam dẫu đi sau, nhưng lại có lợi thế riêng: thay vì sao chép máy móc mô hình quốc tế, Tập đoàn lựa chọn nội địa hóa giải pháp, thiết kế công nghệ phù hợp với hạ tầng, nhân lực và môi trường vận hành tại Việt Nam, nhờ đó đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài.
Con đường phía trước dĩ nhiên còn nhiều thách thức. Dữ liệu hiện nay vẫn phân tán, nhiều hệ thống công nghệ đã cũ kỹ, trong khi nguồn nhân lực am hiểu cả AI lẫn đặc thù dầu khí vẫn còn hạn chế. Thành công của các dự án AI cũng phụ thuộc lớn vào cam kết của lãnh đạo cấp cao, để công nghệ này không chỉ dừng ở những thí điểm rời rạc. Tuy nhiên, cơ hội cũng đang hiện hữu. Hàng triệu điểm dữ liệu được sinh ra mỗi ngày từ giàn khoan, nhà máy, kho bãi và trạm phân phối chính là “mỏ vàng số” chưa được khai thác triệt để. Nếu tận dụng được AI để chuyển hóa kho dữ liệu này thành giá trị, Petrovietnam không chỉ tối ưu hóa vận hành mà còn có thể định hình những mô hình kinh doanh mới trong kỷ nguyên chuyển dịch năng lượng.
Ông Vương Quân Ngọc chia sẻ thêm: “Chúng tôi tin rằng thành công của Petrovietnam trong chuyển đổi số sẽ đến từ sự kết hợp giữa nội lực sẵn có và sự đồng hành của các đối tác công nghệ trong nước. Khi đó, trí tuệ nhân tạo sẽ không chỉ là một công cụ, mà trở thành năng lực lõi giúp ngành dầu khí nói riêng và công nghiệp năng lượng nói chung nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế”.
Từ giàn khoan xa khơi của Vietsovpetro, nơi kế hoạch ứng dụng AI trong phân tích dữ liệu địa chất, quản lý sản xuất và tài liệu kỹ thuật đang được xây dựng, đến dây chuyền sản xuất của PVFCCo với hàng loạt sáng kiến chuyển đổi số như PMIS, Power BI, AI trong bảo trì thiết bị hay QR Code trong quản lý kho bãi; từ hệ thống dự báo nhu cầu nhiên liệu và các chương trình Chatbot, E-learning ứng dụng AI mà PVOIL đang triển khai, đến hồ dữ liệu địa chất số mà PVEP hướng tới nhằm kiến tạo mô hình “mỏ dầu số”, tất cả những bước đi này cho thấy quyết tâm của các đơn vị thành viên Petrovietnam trong việc biến trí tuệ nhân tạo dần trở thành một phần không thể thiếu của hoạt động sản xuất kinh doanh và quản trị trong tương lai.
Năm mươi năm qua, khoa học kỹ thuật đã đưa Petrovietnam từ những giếng dầu đầu tiên trở thành trụ cột năng lượng quốc gia. Tiếp bước, trí tuệ nhân tạo có thể trở thành động lực then chốt, giúp Petrovietnam nâng cao hiệu quả, phát triển bền vững và từng bước hội nhập với chuẩn mực quốc tế trong quá trình chuyển dịch năng lượng.
Yên Chi
https%3A%2F%2Fpetrovietnam.petrotimes.vn%2Ftri-tue-nhan-tao-trong-linh-vuc-dau-khi-nang-luong-lo-trinh-va-hien-thuc-hoa-732289.html
