Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai

Ngày 13/10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức khai mạc. Đây là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 và 5 năm 2021-2025; thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Được tổ chức trong 2 ngày 12-13/10, Đại hội có chủ đề “Xây dựng Đảng bộ Chính phủ trong sạch, vững mạnh; đoàn kết, gương mẫu đi đầu trong khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KH-CN, ĐMST&CĐS); tăng tốc đột phá, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc”. Phương châm của Đại hội là: “Đoàn kết kỷ cương – Dân chủ đổi mới – Đột phá phát triển – Gần dân, vì dân”.

Tại Đại hội, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng đã trình bày tham luận với nội dung: “Vai trò Lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển KH,CN, ĐMST&CĐS vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng”.

“Nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình. Để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, chúng ta phải dựa vào KH-CN”, Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng nhấn mạnh, chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào KH-CN. KH-CN của Việt Nam đi cùng với ĐMST và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Trong đó, KH-CN cung cấp tri thức; ĐMST chuyển hoá tri thức vào phục vụ cuộc sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam.

Về thể chế cho KH,CN, ĐMST&CĐS, Việt Nam đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại như quốc tế. Một số cơ chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội. Nghị quyết 57 là sự thay đổi về tư duy, tầm nhìn, là tuyên ngôn về chuyển giai đoạn phát triển sang dựa vào KH,CN. Để thể chế hoá Nghị quyết 57, 10 luật thuộc lĩnh vực KH,CN đã và sẽ được ban hành trong năm nay.

KH,CN, ĐMST&CĐS phải đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước

Bộ trưởng cho biết, 5 năm của nhiệm kỳ qua, chúng ta đã đạt được một số thành tựu lớn về KH,CN, ĐMST&CĐS, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, về hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin, để 5 năm tới sẽ chuyển hoá thành tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước sẽ chi 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ đô la mỗi năm, kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ đô la, để KH,CN, ĐMST&CĐS đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Trong đó, KH,CN, ĐMST 2-3% và CĐS 1-2%.

Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi KH,CN và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách KH,CN cho các Bộ ngành, địa phương, tổ chức KH,CN và các doanh nghiệp.

KH,CN sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam.

“Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, sáng tạo của mọi người dân. Xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Đưa ĐMST trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hoá ĐMST, khuyến khích khám phá và khoan dung thất bại.

Chuyển đổi số sẽ tập trung vào xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Mỗi năm, Nhà nước sẽ công bố 50-100 bài toán về Chính phủ số

Tại Họp báo thông tin về kết quả Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra cùng ngày, trả lời câu hỏi của phóng viên liên quan đến việc Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất đã xác định phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính. Những giải pháp quan trọng nào để thực hiện nhiệm vụ này, đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc?

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế cũng như đổi mới mô hình tăng trưởng luôn là mục tiêu của chúng ta qua các nhiệm kỳ. Nhưng mỗi giai đoạn phát triển sẽ có những động lực mới để thực hiện các mục tiêu này.

Bộ trưởng khẳng định, giai đoạn hiện nay, động lực mới của chúng ta là bộ ba: Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây cũng là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam. Khoa học, công nghệ đi với đổi mới sáng tạo và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số.

“Khoa học, công nghệ cung cấp tri thức, công cụ; đổi mới sáng tạo chuyển hóa các tri thức ấy vào đời sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức, lan tỏa nhanh, phổ cập, kết nối. Chuyển đổi số tạo ra mảnh đất mới, môi trường mới, giúp khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo diễn ra nhanh hơn”, Bộ trưởng cho hay.

Về giải pháp để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực chính thúc đẩy mạnh mẽ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ có một số giải pháp:

Thứ nhất là tạo ra đột phá về thể chế và cơ chế tài chính cho phát triển khoa học, công nghệ. Chuyển từ cấp phát ngân sách sang đặt hàng, khoán theo kết quả và quản lý theo mục tiêu, chuyển từ kiểm tra hóa đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu, chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra; các tổ chức nghiên cứu hiệu quả, thương mại hóa được các kết quả nghiên cứu thì sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn, và ngược lại.

Thứ hai là phát triển nhân lực chất lượng cao và nhân tài số. Giai đoạn này, tri thức, kỹ năng và nhân tài sẽ là trung tâm. Chúng ta sẽ thực hiện chương trình một triệu kỹ năng số, 100.000 kỹ sư công nghệ cao, 10.000 chuyên gia AI và bán dẫn. Có cơ chế trọng dụng chuyên gia Việt Nam trên phạm vi toàn cầu. Cùng với phát triển nhân tài là xây dựng quốc gia đổi mới sáng tạo, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân và mọi tổ chức. Với sự trợ giúp của công nghệ số, chúng ta sẽ đưa ra mô hình doanh nghiệp một người: Ai cũng có thể kinh doanh và là một doanh nghiệp. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo, khuyến khích khám phá và đặc biệt là khoan dung với thất bại.

Thứ ba là xây dựng hạ tầng dữ liệu và các nền tảng số. Dữ liệu, nền tảng số là hạ tầng mới của công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đây cũng là hạ tầng mới để cơ cấu lại nền kinh tế và xác lập mô hình tăng trưởng mới. Chuyển từ đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ sang dữ liệu và nhân lực phân tích.

Thứ tư là xây dựng hệ sinh thái nghiên cứu phát triển với hạt nhân là liên kết “ba nhà”: Nhà nước, viện/trường và doanh nghiệp. Thực hiện việc Nhà nước đặt hàng công nghệ chiến lược (11 nhóm công nghệ chiến lược đã công bố), đặt hàng các sản phẩm chiến lược rồi giao cho doanh nghiệp làm tổng thầu, viện, trường tham gia nghiên cứu với định hướng là chuyển nghiên cứu cơ bản về đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp.

Thứ năm là xây dựng quốc gia số toàn diện. Sau 5 năm khởi động chuyển đổi số, Việt Nam bắt đầu tiến vào giai đoạn xây dựng Việt Nam số một cách toàn diện, bao gồm Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm. Từ chuyển đổi số sang Chuyển đổi AI, từ số hóa quy trình hành chính sang quản trị quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số.

Chính phủ sẽ làm hình mẫu về đổi mới quản trị số. Mỗi năm Nhà nước sẽ công bố một số bài toán về Chính phủ số (từ 50 đến 100 bài toán) có tính đổi mới đột phá để cho các doanh nghiệp trong nước phát triển, sau đó Chính phủ sẽ triển khai mua sắm dựa trên kết quả để kích cầu trong nước, kích cầu công nghệ trong nước.

“Như vậy là một mũi tên trúng hai đích, vừa phát triển Chính phủ số của Việt Nam, vừa phát triển doanh nghiệp công nghệ số của Việt Nam”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hoá được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược. Trong đó, bộ ba KH,CN, ĐMST&CĐS là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Đồng thời, Bộ trưởng cũng lưu ý, KH,CN, ĐMST&CĐS không chỉ là công việc của một Bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc.

“Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai”, Bộ trưởng nhấn mạnh.