Nhiều nhân viên đang giả vờ dùng AI để đáp ứng công việc

Đây không chỉ là một trò đùa công sở, mà phản ánh một cuộc khủng hoảng tâm lý sâu sắc về tương lai nghề nghiệp trong thời đại số hóa.

Nghịch lý trong thời đại AI và cuộc đua sinh tồn

Một khảo sát gần đây của công ty tuyển dụng công nghệ Howdy.com đã hé lộ một thực tế đáng báo động: cứ 6 nhân viên thì có một người thừa nhận nói dối về việc sử dụng AI. Con số này không chỉ đơn thuần phản ánh sự thiếu trung thực, mà còn là biểu hiện của một tâm lý phòng thủ phức tạp trong môi trường làm việc hiện đại.

Hiện tượng này xuất phát từ một nghịch lý cơ bản: trong khi các doanh nghiệp liên tục thúc giục nhân viên ứng dụng AI để nâng cao năng suất, những nhân viên này đồng thời được cảnh báo rằng chính AI – hoặc những đồng nghiệp thành thạo AI hơn – có thể sớm thay thế họ. Đây chính là nguồn gốc của cái mà các chuyên gia gọi là “AI-nxiety” – nỗi lo âu về sự tồn tại nghề nghiệp trong thời đại Trí tuệ nhân tạo.

Áp lực này trở nên đặc biệt nghiêm trọng khi xét đến những nhân viên sợ bị thay thế bởi các đồng nghiệp có kỹ năng công nghệ cao hơn. Như một bình luận trên tạp chí The Register đã nhấn mạnh: “Bạn có thể mất việc vào tay một kỹ sư biết sử dụng AI”.

Con số từ khảo sát của EY vào cuối năm 2023 càng làm rõ thêm mức độ nghiêm trọng của vấn đề: hai phần ba nhân viên văn phòng Mỹ lo ngại bị bỏ lại phía sau trong các cơ hội thăng tiến bởi những đồng nghiệp am hiểu AI. Trong bối cảnh như vậy, việc bắt chước hành vi của những người “thông thạo AI” trở thành một chiến lược phòng thủ tự nhiên.

Khoảng trống đào tạo và sự bối rối

Tuy nhiên, vấn đề còn phức tạp hơn khi xem xét đến việc thiếu đào tạo phù hợp. Báo cáo của Howdy.com cho thấy 1/4 số nhân viên được kỳ vọng sử dụng AI lại không nhận được bất kỳ hướng dẫn nào về cách thực hiện điều này. Không có sự định hướng rõ ràng, nhiều người thấy mình bị kẹt giữa kỳ vọng từ ban quản lý và thực tế của các hệ thống AI được tích hợp một cách kém hiệu quả.

Kết quả là một số người đã từ bỏ việc nắm vững các công cụ này và đơn giản chỉ đóng giả như họ đã làm được. Đó là một cách giải quyết tạm thời nhưng phản ánh sự thất bại trong việc xây dựng văn hóa công nghệ tại nơi làm việc.

Điều làm cho tình hình trở nên rối rắm hơn nữa chính là sự mâu thuẫn trong các chuẩn mực nơi làm việc. Một khảo sát khác từ Workforce Index của Slack phát hiện ra rằng gần một nửa số nhân viên văn phòng toàn cầu cảm thấy không thoải mái khi thừa nhận với quản lý rằng họ sử dụng AI. Họ cũng lo ngại điều này có thể khiến bản thân trông có vẻ lười biếng hoặc thiếu sáng tạo.

Như vậy, chúng ta đang chứng kiến một hiện tượng kép: một số người giả vờ sử dụng AI khi thực tế họ không dùng, trong khi những người khác lại giấu giếm việc sử dụng AI mặc dù họ thực sự đang áp dụng công nghệ này.

Dù AI có thực sự thay thế các công việc hay không, tác động tâm lý đã có mặt từ bây giờ. Hiện tượng này đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách thức các doanh nghiệp triển khai và quản lý việc ứng dụng AI.

Thay vì chỉ đơn thuần kỳ vọng nhân viên tự động thích ứng với công nghệ mới, các tổ chức cần thực một các biện pháp cần thiết như đầu tư vào đào tạo thực chất, không chỉ là những khóa học hình thức; xây dựng văn hóa minh bạch về việc sử dụng AI, loại bỏ sự lo ngại về việc bị đánh giá tiêu cực; thiết lập kỳ vọng rõ ràng về vai trò của AI và con người trong tổ chức; tạo ra môi trường an toàn tâm lý để nhân viên có thể học hỏi và thử nghiệm mà không sợ bị trừng phạt..

Cuộc cách mạng AI không chỉ là về công nghệ – nó còn là về con người và cách chúng ta thích ứng với sự thay đổi. Việc giải quyết cuộc khủng hoảng nhận dạng AI hiện tại đòi hỏi sự thấu hiểu sâu sắc về tâm lý con người và cam kết thực sự từ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trong việc tạo ra một tương lai làm việc bền vững và nhân văn.