Schneider Electric thúc đẩy chuyển đổi số và AI cho ngành nước hướng tới phát triển bền vững

Schneider Electric giới thiệu các định hướng chuyển đổi số và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) cho ngành nước thông qua hội thảo Innovation Talk với chủ đề “Chuyển đổi số trong ngành nước. Hướng tới phát triển bền vững, số hóa và tối ưu hệ sinh thái ngành nước”.

Ngành nước tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh, kéo theo nhu cầu vốn đầu tư rất lớn. Theo số liệu từ GWI, để đạt mục tiêu 100% dân số được cung cấp nước sạch, Việt Nam cần khoản đầu tư từ 3 đến 6 tỷ USD. Riêng mảng xử lý nước thải đô thị, việc nâng tỷ lệ bao phủ từ 15% hiện tại lên 100% đòi hỏi nguồn lực từ 8 đến 10 tỷ USD. Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ Môi trường năm 2022 cũng đặt ra yêu cầu các nhà máy xử lý nước thải phải thực hiện nâng cấp.

Một điểm đáng chú ý khác là cơ chế tài chính của ngành nước đã có thay đổi quan trọng kể từ năm 2022. Thay vì phụ thuộc chủ yếu vào vốn ODA từ các tổ chức quốc tế, Việt Nam đang thúc đẩy mạnh mô hình hợp tác công tư (PPP). Trên thực tế, 90% công ty cấp nước hiện nay được thành lập theo mô hình công ty cổ phần, trong đó 60% đã niêm yết.

Ở quy mô toàn cầu, ngành nước cũng đang chịu sức ép từ nhiều thách thức nghiêm trọng. Biến đổi khí hậu làm gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, nắng nóng gay gắt. Trong khi đó, người tiêu dùng ngày càng kỳ vọng thông tin được cập nhật theo thời gian thực, minh bạch và trải nghiệm mang tính cá nhân hóa.

Trong bối cảnh này, chuyển đổi số được xem là hướng đi hiệu quả để hỗ trợ các nhà máy xử lý nước và nước thải tối ưu chi phí vận hành, nâng cao hiệu suất và đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng dịch vụ.

Ông Đặng Nguyễn Ngữ, Phó Tổng Giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia khẳng định: “Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà là giải pháp thiết yếu giúp ngành nước vận hành thông minh hơn, giảm thất thoát và tối ưu chi phí. Với khả năng tối ưu toàn bộ vòng tuần hoàn nước, Schneider Electric đặt mục tiêu trở thành đối tác số cho ngành nước, giúp các doanh nghiệp đạt được sự bền vững, khả năng chống chịu khí hậu và hiệu quả vận hành”.

Định hướng chuyển đổi số cho ngành nước

Mở đầu chương trình, ông Đặng Nguyễn Ngữ chia sẻ 3 xu hướng lớn đang tác động mạnh đến nhiều lĩnh vực, trong đó có ngành nước.

Xu hướng thứ nhất là bức tranh năng lượng mới. Trên toàn thế giới, quá trình dịch chuyển nhằm giảm phát thải, gia tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo và thúc đẩy điện khí hóa đang diễn ra song song với việc xây dựng các hệ thống thông minh và linh hoạt hơn.

Xu hướng thứ hai là sự lan tỏa của số hóa và AI trong mọi hoạt động, từ Internet Vạn Vật (IoT), tự động hóa đến phân tích dữ liệu, mở rộng khả năng vận hành thông minh và hỗ trợ dự báo chính xác.

Xu hướng thứ ba là thế giới đa cực. Trước biến động địa chính trị và áp lực chuỗi cung ứng, doanh nghiệp cần tái cấu trúc để tăng sức chống chịu, đồng thời đầu tư vào công nghệ và nâng cao kỹ năng.

Theo Schneider Electric, ba xu hướng này không chỉ tạo ra thách thức mà còn mở ra cơ hội đổi mới, cải thiện hiệu quả và thúc đẩy phát triển bền vững. Riêng với ngành nước, doanh nghiệp tập trung vào 4 trụ cột đổi mới chính.

• Thứ nhất, hợp nhất điện và quy trình nhằm tối ưu năng lượng và hiệu suất vận hành.
• Thứ hai, phát triển thế hệ điều khiển mới với mức độ an toàn cao hơn và khả năng thông minh tốt hơn.
• Thứ ba, quản lý vòng đời nước để giảm thất thoát, đồng thời tối ưu năng lượng cho hệ thống bơm.
• Thứ tư, hỗ trợ ngành nước tiến tới mục tiêu khử carbon và đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường.

Tại Việt Nam, ngành nước đang gặp nhiều áp lực như biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, suy giảm nguồn nước ngầm và tỷ lệ thất thoát còn cao, trong khi nhu cầu nước sạch tiếp tục tăng. Đối với các đô thị lớn như TP.HCM, hệ thống cấp nước còn phải bảo đảm vận hành an toàn, liên tục và có khả năng thích ứng trước các biến động.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Thanh Sử, Chủ tịch Chi hội Cấp Thoát Nước Miền Nam, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) nhấn mạnh: “Với những thách thức của ngành nước, chúng ta không thể giải quyết bằng tư duy và các công cụ truyền thống. Việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, tự động hóa và khai thác dữ liệu đã trở thành chìa khóa không thể thiếu trong việc nâng cao công tác vận hành và quản ngành nước. Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi cho rằng sự đồng hành, chia sẻ kinh nghiệm của Schneider Electric hết sức quan trọng”.

Gói giải pháp số hóa và nền tảng CONNECT

Để chuyển đổi số mang lại hiệu quả thực chất, Schneider Electric cho biết doanh nghiệp đồng hành cùng khách hàng ở nhiều giai đoạn, từ xử lý nước thải, tái sử dụng tài nguyên, khử mặn đến xử lý và quản lý mạng lưới nước sạch. Năm nhóm giải pháp chính được giới thiệu gồm tư vấn bền vững, giải pháp khử carbon, dịch vụ số hóa, quản lý chu trình nước thông minh và tối ưu hiệu suất tài sản.

Về lộ trình triển khai, Schneider Electric nhận định các công ty nước thường đi qua 3 giai đoạn phát triển. Giai đoạn đầu là quản lý phân mảnh, nơi việc kết nối và tích hợp mới dừng ở mức cơ bản. Tiếp theo là quản lý nâng cao nhằm tối ưu quy trình, quản lý tài sản và hỗ trợ các hoạt động lập kế hoạch, thương mại, tài chính.

Ở cấp độ cao nhất, doanh nghiệp hướng tới quản trị toàn diện, hình thành “hệ thống của các hệ thống”, tích hợp liền mạch giữa công nghệ thông tin (IT) và công nghệ vận hành (OT). Khi đó, dữ liệu được thu thập, phân tích và hiển thị tập trung, giúp ra quyết định nhanh và chính xác dựa trên dữ liệu.

“Trái tim” của hệ sinh thái được giới thiệu là CONNECT, một nền tảng trí tuệ công nghiệp mở và trung lập. CONNECT đóng vai trò trung tâm kết nối dữ liệu từ nhiều nguồn để đưa lên đám mây, bao gồm dữ liệu từ hệ thống SCADA và phần mềm vận hành, các tài sản từ xa, cũng như các nguồn dữ liệu của bên thứ ba.

Thông qua các dịch vụ dữ liệu, CONNECT hỗ trợ tổng hợp, gắn ngữ cảnh và chia sẻ thông tin; đồng thời tận dụng năng lực mô hình hóa và phân tích với AI và máy học để tạo ra các insight có chiều sâu. Nhờ giao diện trực quan, người vận hành, kỹ sư hoặc khách hàng có thể tiếp cận đúng loại thông tin theo vai trò của mình, từ một nguồn dữ liệu thống nhất.

Schneider Electric cho rằng điểm khác biệt đáng kể nằm ở việc ứng dụng công nghệ đám mây vào ngành xử lý nước, tạo lợi thế so với cách quản trị truyền thống vốn phụ thuộc vào máy chủ tại chỗ.

Với mô hình phần mềm theo nhu cầu (SaaS), các công ty nước có thể khởi động ở quy mô nhỏ, chi phí ban đầu thấp, triển khai thuận tiện và mở rộng linh hoạt mà không phải đầu tư hạ tầng vật lý đắt đỏ. Đáng chú ý, điện toán đám mây cũng tạo điều kiện truy cập dữ liệu mọi lúc mọi nơi, thông qua kết nối internet được bảo mật với xác thực đa lớp, mã hóa dữ liệu và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như GDPR.

Kinh nghiệm triển khai và câu chuyện từ SAWACO

Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO), đơn vị cung cấp nước lớn nhất Đông Nam Á, được nhắc đến như một trong những doanh nghiệp sớm đầu tư hiện đại hóa và chuyển đổi số trong ngành. Ông Trần Cường, Giám đốc Kỹ thuật Công nghệ Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO), cho biết năm 2024, SAWACO đã đưa vào vận hành trung tâm quản lý hệ thống cấp nước, cho phép thu thập dữ liệu tổng thể từ các nhà máy đến mạng lưới và thực hiện giám sát chủ động từ xa. Từ nền tảng này, SAWACO có thể xây dựng các kịch bản phục vụ điều tiết và vận hành hiệu quả.

Ông Trần Cường chia sẻ thêm: “Trong thời gian tới, SAWACO mong muốn đầu tư tự động hóa toàn diện hệ thống quản lý vận hành, chú trọng khai thác dữ liệu hiệu quả hơn bằng AI, hướng đến liên thông dữ liệu thành một nền tảng chung thống nhất, phát huy tối đa sức mạnh của chuyển đổi số. Để thực hiện nhiệm vụ này sẽ có nhiều thách thức về nguồn lực, giải pháp công nghệ. Do đó, chúng tôi rất cần những giải pháp hiệu quả, phù hợp từ đối tác”.

Schneider Electric cho biết doanh nghiệp đã triển khai hơn 40.000 công trình nước và nước thải tại hơn 150 quốc gia. Một số sáng kiến tiêu biểu bao gồm giảm thất thoát nước tại Anh và Ý, xử lý nước thải tại các thành phố lớn ở châu Mỹ và châu Á, cũng như cung cấp nước sạch cho các khu vực khan hiếm nhờ công nghệ khử mặn kết hợp năng lượng xanh.

Với những kinh nghiệm đó, Schneider Electric cam kết tiếp tục hợp tác cùng các doanh nghiệp ngành nước tại Việt Nam nhằm ứng dụng công nghệ số, tối ưu vận hành và bảo vệ tài nguyên nước cho các thế hệ tương lai.