Từ gánh nặng chi phí đến cơ hội xanh cho doanh nghiệp Việt

Bộ não thông minh cho chiến lược ESG

Trong bối cảnh ESG trở thành tiêu chuẩn bắt buộc, AI nổi lên như trung tâm của quản trị doanh nghiệp hiện đại. AI không chỉ tự động hóa quy trình mà còn phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ để đưa ra quyết định chính xác, giảm chi phí vận hành và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc Trí tuệ nhân tạo kiêm sáng lập SCS nhận định: “AI giúp doanh nghiệp tối ưu hóa mọi nguồn lực, từ nhân sự đến vật tư, đồng thời giảm chi phí so với quản trị truyền thống”.

Dây chuyền sản xuất của Công ty cổ phần Công nghệ Thế hệ mới Hanel PT.

Thực tế, AI có thể thay thế nhiều công việc thủ công. Việc phân loại hồ sơ ứng viên hoặc giám sát hoạt động sản xuất nhờ AI chỉ tiêu tốn 1–2 triệu đồng/tháng, thay vì 10–20 triệu đồng nếu thuê nhân sự thực. Song song đó, dữ liệu lớn (Big Data) và IoT giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm lãng phí năng lượng, từ đó giảm phát thải, mở ra khả năng vừa chuyển đổi số vừa duy trì chuyển đổi xanh.

Học giả quốc tế cũng nhìn nhận AI là công cụ quan trọng trong chuyển đổi kép. Tại hội thảo SEBL 2025, Giáo sư Angappa Asari Gunasekaran (Mỹ) nhấn mạnh vai trò của Generative AI trong dự báo bền vững và tối ưu chuỗi cung ứng, trong khi Giáo sư Agnieszka Głodowska (Ba Lan) cảnh báo về rào cản giới trong thương mại quốc tế, đồng thời gợi mở cách các doanh nghiệp nữ khởi nghiệp có thể áp dụng AI để nâng cao hiệu quả ESG.

Thách thức và cơ hội cho SME Việt

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) đang phải đối mặt áp lực từ tiêu chuẩn quốc tế như ESG, CBAM (thuế carbon) và các FTA thế hệ mới. Tuy nhiên, AI, điện toán đám mây và blockchain mang lại nhiều cơ hội: AI mô phỏng quy trình sản xuất trên bản sao số (digital twin), giảm thử nghiệm vật lý, tiết kiệm năng lượng; đám mây giúp doanh nghiệp giảm chi phí đầu tư máy chủ nội bộ; blockchain hỗ trợ truy xuất nguồn gốc và báo cáo ESG theo thời gian thực.

Chuyển đổi kép, theo khung TOE (Technology – Organization – Environment) phụ thuộc vào ba trụ cột: công nghệ, năng lực tổ chức và môi trường chính sách – thị trường. Nhân tố then chốt gồm chiến lược lãnh đạo, nguồn lực tài chính – công nghệ, năng lực động, cùng các chính sách như thuế carbon và chứng chỉ ESG. Lộ trình chuyển đổi gồm hai giai đoạn: giai đoạn khởi đầu tập trung vào đánh giá năng lực và xây dựng khung triển khai; giai đoạn trưởng thành ứng dụng AI, Big Data, IoT, tích hợp mục tiêu ESG và số hóa vào chiến lược doanh nghiệp.

AI mở ra “làn sóng mới” cho chuyển đổi kép của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Mặc dù tiềm năng lớn nhưng rào cản với SME không chỉ là chi phí, mà còn là ý chí lãnh đạo. Nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đặt chuyển đổi kép lên ưu tiên chiến lược, dẫn đến việc triển khai chậm trễ. Đồng thời, chi phí năng lượng cho đào tạo và vận hành AI vẫn là nỗi lo. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định chi phí đầu tư ban đầu có thể cao, nhưng lợi ích dài hạn về tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất và giảm phát thải vượt trội hơn nhiều.

Trung tâm Chuyển đổi kép (Twin Transition Hub) vừa được thành lập để hỗ trợ SME Việt Nam, bằng cách kết nối doanh nghiệp với nhà cung cấp giải pháp, cung cấp đào tạo, đo lường phát thải và xây dựng lộ trình phù hợp. Đây là cơ chế thiết thực giúp doanh nghiệp vừa nâng cao năng lực công nghệ, vừa đạt mục tiêu bền vững.

Chuyển đổi kép đang trở thành chiến lược sống còn cho doanh nghiệp Việt Nam. AI đóng vai trò trung tâm, giúp biến ESG từ gánh nặng thành cơ hội sinh lời, giảm chi phí và nâng cao năng suất. Tuy nhiên, thành công phụ thuộc vào quyết tâm lãnh đạo, sự hỗ trợ chính sách và khả năng hợp tác đa bên. SME cần tiếp cận các giải pháp công nghệ thông minh để vừa thích ứng với yêu cầu quốc tế, vừa tăng khả năng cạnh tranh bền vững.

Với việc tận dụng AI, doanh nghiệp Việt có cơ hội bước vào làn sóng chuyển đổi kép, không chỉ hiện đại hóa quản trị mà còn hướng tới phát triển xanh – bền vững, mở rộng cơ hội trên thị trường toàn cầu.

Thanh Hiền