Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động báo chí: Làm chủ công nghệ, giữ vững giá trị nghề

Sáng 1-6, tại Di tích Quốc gia Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, buổi sinh hoạt chuyên đề với chủ đề “Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động báo chí” được tổ chức với sự tham gia của đông đảo lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên Báo Thái Nguyên. Đây là hoạt động thiết thực hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925–21/6/2025), đồng thời góp phần nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng công nghệ số trong hoạt động nghiệp vụ.

Nhà báo Nguyễn Ngọc Sơn, Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, phát biểu tại buổi sinh hoạt chuyên đề.

Nhà báo Đào Ngọc Anh, Phó Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, phát biểu tại buổi sinh hoạt chuyên đề.

Nhà báo Chu Thế Hà, Phó Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, phát biểu tại buổi sinh hoạt chuyên đề.

Tại buổi sinh hoạt, các nhà báo tập trung làm rõ tiềm năng, xu hướng, cơ hội và thách thức trong việc ứng dụng AI vào quy trình làm báo hiện đại. Trong đó, những vấn đề thời sự được thảo luận sôi nổi như: Làm thế nào để ứng dụng AI hiệu quả trong quy trình làm báo? Làm sao để kết hợp giữa công nghệ và cảm xúc người làm báo nhằm tạo ra tác phẩm chất lượng? AI có thể hỗ trợ biên tập và thiết kế bản in như thế nào? Cần kiểm soát AI ra sao để đảm bảo tính chính xác, minh bạch thông tin? Và đặc biệt, làm thế nào để tận dụng công nghệ mà vẫn giữ vững các giá trị cốt lõi của nghề báo?

Quang cảnh buổi sinh hoạt chuyên đề.

Các đại biểu tham dự.

Buổi sinh hoạt chuyên đề không chỉ là dịp chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong ứng dụng AI, mà còn là diễn đàn để các nhà báo trao đổi, củng cố nhận thức nghề nghiệp trong bối cảnh công nghệ đang thay đổi sâu sắc cách thức làm báo hiện đại. Đồng thời khẳng định bước đi chủ động, tích cực của Báo Thái Nguyên trong việc tiếp cận, thích nghi và làm chủ trí tuệ nhân tạo – xu thế tất yếu của báo chí hiện đại. Trên nền tảng truyền thống, Báo Thái Nguyên đang viết tiếp hành trình chuyển mình cùng thời đại, giữ vững tâm thế người làm báo cách mạng trong kỷ nguyên số.

Báo Thái Nguyên lược ghi các ý kiến tham luận tại buổi sinh hoạt chuyên đề Ứng dụng AI trong quá trình làm báo.

Ứng dụng AI nâng cao hiệu quả truyền thông số tại Báo Thái Nguyên

Nhà báo Văn Hiến, Trưởng phòng Điện tử, phát biểu tham luận.

Nhà báo Văn Hiến, Trưởng phòng Điện tử: Trong quá trình chuyển đổi số, Báo Thái Nguyên xác định báo điện tử là nền tảng quan trọng cần ưu tiên đổi mới. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang mở ra nhiều hướng đi khả thi nhằm nâng cao hiệu quả xuất bản, cá nhân hóa nội dung và mở rộng tương tác với độc giả.

Trước hết, AI giúp tự động hóa sản xuất nội dung đa phương tiện. Thông qua MC ảo, phần mềm chuyển văn bản thành giọng nói và video, chúng tôi có thể sản xuất các bản tin thời sự, bản tin nhanh, tóm tắt nghị quyết, chính sách… dưới dạng hình ảnh – âm thanh chỉ trong thời gian ngắn. Đây là giải pháp phù hợp với xu hướng “xem nghe đọc” trên nền tảng số.

Tiếp theo, AI hỗ trợ phân tích dữ liệu người dùng, từ đó đề xuất nội dung phù hợp với từng nhóm đối tượng, tối ưu lịch đăng tải, thời lượng đọc – xem và gia tăng độ phủ. Đồng thời, các công cụ AI giúp gợi ý tiêu đề, trích xuất nội dung nổi bật, phân tích từ khóa SEO, giúp tăng lượng truy cập tự nhiên.

Chúng tôi cũng ứng dụng AI vào kiểm tra chính tả, ngữ pháp để nâng cao chất lượng kỹ thuật của bài viết, đồng thời thử nghiệm AI dựng infographic, ảnh minh họa, video.

AI đang góp phần định hình lại quy trình sản xuất và xuất bản báo điện tử, giúp Báo Thái Nguyên mở rộng khả năng tiếp cận độc giả số một cách nhanh, linh hoạt và phù hợp hơn với xu hướng tiêu dùng thông tin hiện đại.

Kết hợp giữa nhà báo và trí tuệ nhân tạo – Làm sao để có tác phẩm chất lượng?

Nhà báo Thu Nga, phóng viên phòng Kinh tế, phát biểu tham luận.

Nhà báo Thu Nga, phóng viên phòng Kinh tế: Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng được ứng dụng sâu trong hoạt động báo chí. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Làm sao để kết hợp hiệu quả giữa nhà báo và AI để tạo nên sản phẩm báo chí chất lượng? Để làm được điều đó, người làm báo cần xác định AI là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế tư duy, đạo đức và bản sắc nghề nghiệp của người làm báo.

Nhà báo cần chủ động làm chủ công nghệ, chứ không để AI chi phối tác phẩm. Trong đó cần nắm chắc 3 nguyên tắc gồm: Xác định rõ mục tiêu sử dụng AI, không chạy theo số lượng hay “đẻ bài” hàng loạt, mà nên tận dụng AI như một “trợ lý biên tập” để tổng hợp dữ liệu, gợi ý tiêu đề, rút gọn nội dung. Phối hợp linh hoạt, kiểm duyệt nghiêm ngặt, mọi nội dung do AI đề xuất đều cần biên tập viên kiểm tra, bổ sung chiều sâu, ngữ cảnh và bản sắc địa phương. Giữ bản lĩnh người làm báo, tác phẩm chất lượng không chỉ cần nhanh và đúng, mà còn phải có cảm xúc, tính phản biện và góc nhìn riêng.

Với báo chí địa phương, AI mở ra nhiều cơ hội trong tối ưu hóa quy trình xuất bản và số hóa dữ liệu. Tuy nhiên, cốt lõi vẫn là nội dung phục vụ người dân và giữ vững vai trò định hướng. Chìa khóa nằm ở người làm báo, với trái tim nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm xã hội.

AI hỗ trợ biên tập “mượt” hơn, nhưng con người vẫn là trung tâm

Nhà báo Hồng Tâm, Biên tập viên phòng Thư ký – Toà soạn, phát biểu tham luận.

Nhà báo Hồng Tâm, Biên tập viên phòng Thư ký – Toà soạn: Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang mang đến những hỗ trợ hữu hiệu trong quá trình xử lý tác phẩm báo chí. AI giúp biên tập viên làm việc thuận lợi hơn khi có thể rà soát lỗi ngữ pháp, chính tả, chỉnh sửa câu chữ trở nên gọn gàng, rõ ràng và đúng logic hơn. Không chỉ vậy, AI còn đưa ra gợi ý tiêu đề hấp dẫn, hỗ trợ tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO) cho bài viết đăng trên báo điện tử – điều đặc biệt quan trọng trong môi trường báo chí số hiện nay. Tuy nhiên, việc lạm dụng AI cũng đặt ra nhiều thách thức về việc mất kiểm soát nội dung khi quá phụ thuộc vào công nghệ. Đã có trường hợp một số tờ báo lớn đăng tin sai sự thật do sử dụng AI biên tập mà không kiểm tra kỹ dữ liệu. 

AI chỉ nên được coi là công cụ tham khảo, hỗ trợ gợi mở ý tưởng, còn nội dung cốt lõi vẫn phải bắt nguồn từ sự hiểu biết, trách nhiệm và kinh nghiệm của người làm báo. Từ thực tế này, tôi đề xuất cần có quy định rõ ràng từ các cơ quan quản lý để hướng dẫn việc sử dụng AI trong hoạt động báo chí, đảm bảo hiệu quả mà không làm lu mờ vai trò của con người trong quy trình sản xuất tin tức.

Kiểm soát AI để đảm bảo tính xác thực và minh bạch của thông tin

Nhà báo Nguyễn Nguyên, Trưởng phòng Văn hoá – Xã hội, phát biểu tham luận.

Nhà báo Nguyễn Nguyên, Trưởng phòng Văn hoá – Xã hội: AI còn giúp các tòa soạn tối ưu quy trình sản xuất nội dung, phân tích hành vi độc giả và điều chỉnh chiến lược truyền thông theo thời gian thực. Nhờ khả năng học máy và phân tích dữ liệu lớn, AI có thể nhận diện mối quan tâm của công chúng, từ đó gợi mở đề tài hoặc đề xuất cách tiếp cận phù hợp hơn với từng nhóm đối tượng. 

Tuy nhiên, AI càng thông minh thì trách nhiệm đạo đức và pháp lý đặt lên vai các nhà báo, tòa soạn càng lớn. Việc sử dụng AI không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là bài toán liên quan đến sự minh bạch, tính chính danh và định hướng thông tin. Một sản phẩm báo chí có sự hỗ trợ của AI vẫn cần bảo đảm yếu tố kiểm chứng, xác tín và nhất quán với tôn chỉ của cơ quan báo chí. Nếu không kiểm soát chặt chẽ, AI có thể làm xói mòn niềm tin công chúng, hoặc tệ hơn – trở thành công cụ vô tình tiếp tay cho thông tin sai lệch.

Việc sử dụng AI cần đặt trong khuôn khổ đạo đức, có sự kiểm soát minh bạch và trách nhiệm rõ ràng. Để làm được điều đó, cần hoàn thiện khung pháp lý, minh bạch thuật toán, kiểm toán độc lập, tăng cường giáo dục kỹ năng số và thúc đẩy hợp tác đa ngành. Đối với mỗi người làm báo có thể ứng dụng AI để hỗ trợ thu thập và phân tích dữ liệu nhanh chóng, chính xác;  tăng tốc độ sản xuất tin bài; phát hiện và kiểm chứng tin giả. Tuy nhiên cũng cần xác định AI là công cụ, không phải người cầm bút. Báo chí chỉ có thể phát triển bền vững khi công nghệ phục vụ con người, chứ không thay thế con người.

AI hỗ trợ kỹ thuật, nhưng phong cách và trách nhiệm là của con người

Nhà báo Trần Nguyên, Trưởng phòng Xây dựng Đảng – Nội chính, phát biểu tham luận.

Nhà báo Trần Nguyên, Trưởng phòng Xây dựng Đảng – Nội chính: Trong quá trình tác nghiệp, AI có thể hỗ trợ bước đầu trong việc xây dựng đề cương, gợi ý cách tiếp cận và tổ chức thực hiện một đề tài theo chủ đích đã định. Tuy nhiên, AI hoàn toàn không thể thay thế con người ở những khâu mang tính bản chất, đặc biệt là trong xử lý số liệu, thể hiện cảm xúc và giá trị đạo đức, nghề nghiệp của một tác phẩm báo chí.

Một sản phẩm báo chí thực thụ không chỉ là tập hợp thông tin mà còn là sự kết tinh giữa tư duy phản biện, bản lĩnh chính trị và dấu ấn cá nhân của người làm báo. Trong đó, vai trò của nhà báo vẫn là trung tâm – là người chịu trách nhiệm cao nhất đối với thông tin đưa ra công chúng, cả về tính chính xác, định hướng và tác động xã hội.

AI có thể hỗ trợ, nhưng người đứng đầu thông tin, sự kiện và trách nhiệm xã hội vẫn là nhà báo, và không điều gì có thể thay thế được. Do đó, mỗi người làm báo cần giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức cách mạng, coi đó là nền tảng không thể thiếu để ứng xử đúng đắn với AI và phát huy hiệu quả công nghệ mà không đánh mất bản chất nghề nghiệp.