Thúc đẩy chuyển đổi kép để doanh nghiệp phát triển bền vững

Tại Diễn đàn “Chuyển đổi kép – Động lực cho tăng trưởng kinh tế: Góc nhìn từ chính sách đến thực tiễn” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng chuyển đổi số gắn với tăng trưởng xanh là hướng đi tất yếu để phát triển bền vững.

Kết nối giữa số hóa và xanh hóa

Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi kép không chỉ là xu thế mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp phát triển bền vững.

Việc đồng thời thúc đẩy số hóa và xanh hóa giúp doanh nghiệp vừa tăng năng suất, vừa tiết kiệm chi phí, giảm phát thải và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, xã hội và quản trị (ESG).

Ông Hoàng Quang Phòng dẫn số liệu từ Bộ Công Thương, ứng dụng công nghệ số và hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp doanh nghiệp giảm 10%-15% chi phí vận hành, tăng 20% năng suất và giảm 5%-8% lượng phát thải CO₂ mỗi năm. Trong khi đó, McKinsey & Company ước tính chuyển đổi số trong sản xuất có thể nâng năng suất lao động tới 30% và cắt giảm chi phí chuỗi cung ứng từ 15%-20%.

Phân tích sâu hơn mối liên hệ giữa số hóa và xanh hóa, ông Nguyễn Hồng Hiển, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số (Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương) dẫn báo cáo về “Số hóa và Tăng trưởng xanh” của OECD năm 2023 cho thấy việc áp dụng công nghệ số, đặc biệt là IoT, dữ liệu lớn và Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp doanh nghiệp giảm từ 10-20% mức tiêu thụ năng lượng và phát thải CO2, đồng thời nâng cao đáng kể năng suất và hiệu quả vận hành trong toàn chuỗi giá trị.

“Chuyển đổi số không chỉ tạo ra tăng trưởng về sản lượng, mà còn thúc đẩy tăng trưởng xanh và bền vững – hai mục tiêu vốn được coi là tách biệt, nay lại bổ trợ cho nhau”, ông Nguyễn Hồng Hiển nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Hồng Hiển, chuyển đổi kép góp phần thực hiện cam kết Net Zero 2050 và hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh, bền vững theo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ông Nguyễn Hồng Hiển cũng đề xuất 4 hướng hành động để tối ưu nguồn lực và biến chuyển đổi kép thành động lực tăng trưởng. Thứ nhất là “Một hạ tầng – hai mục tiêu”, nghĩa là đầu tư hạ tầng vừa phục vụ số hóa, vừa phục vụ xanh hóa (như trung tâm dữ liệu xanh, điện toán đám mây tiết kiệm năng lượng).

Thứ hai là chiến lược “hai trong một”: Mỗi dự án số hóa phải có tiêu chí xanh và ngược lại. Thứ ba là phát triển nhân lực lai – có kỹ năng số và kỹ năng xanh, hình thành “vốn con người kép”. Thứ tư là tài chính xanh và đổi mới sáng tạo, tận dụng tín dụng xanh, quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ khoa học công nghệ để hỗ trợ doanh nghiệp.

Tư duy doanh nghiệp kiến tạo chuyển đổi kép

Từ góc độ chính sách, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp Khoa học Công nghệ (Bộ KH&CN) cho biết, Chính phủ đã ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh, Chương trình chuyển đổi số quốc gia và nhiều chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, “chuyển đổi kép không chỉ là chuyện công nghệ, mà là chuyển đổi mô hình kinh doanh”, ông Quất nhấn mạnh.

Theo ông Quất, công nghệ chỉ là công cụ, con người mới là yếu tố quyết định. Vì vậy, muốn doanh nghiệp chuyển đổi thành công thì trước hết phải chuyển đổi trong tư duy và nhận thức của đội ngũ lãnh đạo. Chuyển đổi số đang dịch chuyển mạnh sang giai đoạn “Chuyển đổi AI”, đòi hỏi doanh nhân Việt Nam cần sẵn sàng thay đổi mô hình tổ chức, quản trị và đầu tư dài hạn.

Chuyển đổi kép phải gắn với mô hình cụ thể

Tại phiên thảo luận “Chuyển đổi kép – Chính sách và thực tiễn”, các đại biểu cho rằng, 2 quá trình chuyển đổi số và xanh hiện vẫn diễn ra rời rạc, chưa có cơ chế phối hợp đồng bộ, do đó cần những mô hình cụ thể để kết nối chính sách với thực tiễn doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội, cho biết: hiện Hà Nội có hơn 400.000 doanh nghiệp SME, trong đó chỉ khoảng 36% đã ứng dụng công nghệ AI. Rào cản lớn nhất hiện nay là thiếu vốn, thiếu nhân lực và hạn chế nhận thức.

Ông Quốc Anh đề xuất VCCI và các bộ, ngành cần xây dựng lộ trình mẫu cho chuyển đổi số và xanh, đồng thời khuyến khích các tập đoàn lớn chia sẻ kinh nghiệm và quy trình chuyển đổi kép cho các doanh nghiệp nhỏ. Ngoài ra, nên sớm thiết lập hệ thống đánh giá và chứng nhận “doanh nghiệp số và xanh” để tạo niềm tin với người tiêu dùng và thị trường quốc tế.

Trong khi đó, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam Nguyễn Đình Thắng cho rằng, đào tạo là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất. Theo ông, chương trình đào tạo cần rõ ràng, phương pháp cụ thể và đầu ra gắn với nhu cầu thực tế.

Ông Thắng nhấn mạnh, số hóa là xu hướng tất yếu và “tài sản số” chính là giá trị cốt lõi mới của doanh nghiệp. Việc minh bạch hóa, theo dõi và quản lý tài sản số giúp doanh nghiệp dễ dàng kêu gọi đầu tư, tương tự như đánh giá tín dụng của ngân hàng. Hiện nhiều doanh nghiệp đang được khuyến khích tham gia sàn tài sản số, nơi phản ánh giá trị thật và hoạt động 24/7 – khác với sàn chứng khoán truyền thống.

Nhà nước cũng đã cho phép thành lập Trung tâm Tài sản số Việt Nam để hỗ trợ chuyển đổi, giúp doanh nghiệp minh bạch dữ liệu và thể hiện năng lực thực. Ông Thắng cho rằng, tiêu chuẩn hóa và ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), sẽ giúp doanh nghiệp tăng hiệu quả quản trị.