Ứng dụng AI nâng cao cảnh báo lũ quét, sạt lở đất

Trao đổi trên được ông Nguyễn Xuân Hiển, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (Cục Khí tượng Thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ tại diễn đàn Phòng, chống thiên tai và Cảnh báo sớm trong vận hành chính quyền hai cấp, tổ chức tại Ninh Bình sáng 12/8.

Ông Nguyễn Xuân Hiển cho hay, trong thời gian gần đây, Việt Nam liên tục chứng kiến nhiều sự cố sạt lở đất và lũ quét nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Các nguyên nhân chính là do mưa lớn tập trung trong thời gian ngắn; sự phát triển kinh tế – xã hội dẫn đến các thay đổi về địa hình, địa chất, ảnh hưởng đến dòng chảy và tăng nguy cơ sạt lở; tính chất phức tạp của các quá trình thủy văn, địa chất và khí tượng liên quan đến lũ quét và sạt lở, khiến việc dự báo và cảnh báo trở nên rất khó khăn.

Trước thực trạng trên, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã phát triển một hệ thống cảnh báo lũ quét và sạt lở đất dựa trên các công nghệ tiên tiến.

Cụ thể, trung tâm sử dụng hơn 4.000 trạm đo mưa tự động và các mô hình dự báo mưa với độ phân giải cao (3km, 1km); kết hợp dữ liệu quan trắc từ radar, vệ tinh và các nguồn khác để ước tính lượng mưa; áp dụng các chỉ số và ngưỡng để cảnh báo nguy cơ lũ quét và sạt lở; cập nhật liên tục các điểm yếu, vị trí xảy ra sự cố trong quá khứ.

Về các thách thức trong thông tin cảnh báo, ông Hiển cho biết, có thể kể đến khó khăn trong việc truyền thông thông tin cảnh báo nhanh chóng đến các cấp chính quyền địa phương và người dân, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi sang chính quyền 2 cấp.

Bên cạnh đó, khó khăn trong việc tuyên truyền và hướng dẫn người dân về các biện pháp ứng phó phù hợp với từng cấp độ cảnh báo. Thách thức trong việc đưa ra cảnh báo chính xác, do tính chất phức tạp của các hiện tượng lũ quét và sạt lở.

Để khắc phục, cải thiện tình trạng trên, đại diện Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia kiến nghị tăng cường truyền thông và ứng dụng thông tin cảnh báo; phối hợp giữa Trung ương và địa phương trong việc truyền thông thông tin; Xây dựng các quy trình, hướng dẫn cụ thể về ứng phó với các cấp độ cảnh báo.

Đồng thời, nâng cấp và mở rộng hệ thống cảnh báo. Cụ thể như cải tiến công nghệ, ứng dụng Trí tuệ nhân tạo và tích hợp thêm các nguồn dữ liệu. Điều tra và cập nhật chi tiết hơn về các khu vực có nguy cơ cao.

“Thông qua những nỗ lực này, Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia mong muốn nâng cao hiệu quả của hệ thống cảnh báo lũ quét và sạt lở đất, góp phần bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân”, ông Hiển nói.

Ông Nguyễn Xuân Tùng, Phó trưởng Phòng Ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai thông tin, trong 10 năm qua, thiên tai ở nước ta diễn biến ngày càng nghiêm trọng, với nhiều trận bão, lũ lịch sử gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản và cơ sở hạ tầng. Trung bình mỗi năm có khoảng 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng do thiên tai.

Ông Tùng nhấn mạnh, riêng cơn bão Yagi năm 2024, thiệt hại kỷ lục với 345 người chết, mất tích và tổn thất kinh tế trên 84.500 tỷ đồng, cơn bão mạnh nhất trong 30 năm qua; 83/84 trạm đo lượng mưa cao hơn 4-6 lần so với trung bình nhiều năm trong 10 ngày đầu tháng 9 (có nơi mưa trên 700mm); 39 trạm đo mực nước trên mức báo động 3, 10 trạm trên 7 tuyến sông vượt lịch sử, trong đó tại Yên Bái (cũ) vượt 1,31m; 265 người chết, mất tích do lũ quét, sạt lở đất.

Từ cuối năm 2024 đến nay, miền núi Bắc Bộ và miền Trung liên tiếp hứng chịu mưa lũ trái mùa, nhiều nơi ghi nhận lưu lượng mưa và mức lũ vượt kỷ lục, gây sạt lở nghiêm trọng, phá hủy hạ tầng, làm hàng trăm người thương vong và thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.