Bồi Dưỡng Báo Chí Thời AI

Hội thảo tác động của AI đối với báo chí: Thách thức và cơ hội. (Nguồn: VJTC)

Trước sự chuyển mình mạnh mẽ của AI trong việc thay đổi cách thức sản xuất và tiếp nhận thông tin, người làm báo không chỉ cần thích ứng mà còn phải chủ động cập nhật tư duy nghề nghiệp và kỹ năng mới để giữ vững vai trò trong hệ sinh thái truyền thông hiện đại. Quá trình này đòi hỏi sự đồng hành bền bỉ từ các thiết chế đào tạo báo chí, với vai trò là cầu nối giữa thực tiễn báo chí trong nước và các xu hướng toàn cầu.

Hướng đi chủ động

Năm 2024, hàng nghìn lượt hội viên nhà báo đã tham gia các khoá học do Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí (VJTC), Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức, trong đó có các khóa học về kỹ năng số, an toàn thông tin và ứng dụng AI. Con số hơn 3.500 lượt người tham dự trong gần 100 hoạt động đào tạo trên cả nước, từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đến một số địa phương chủ động về tài chính như Quảng Ngãi, Phú Yên, Hà Nam… cho thấy nhu cầu học tập và nâng cao năng lực chuyên môn trong giới báo chí là rất lớn.

Bên cạnh các lớp trực tiếp, việc duy trì song song hình thức học trực tuyến giúp mở rộng cơ hội tiếp cận cho hội viên ở nhiều vùng miền. Đáng chú ý, các khoá học tập trung vào những nội dung đang rất được quan tâm như AI, quản lý nội dung số, chống tin giả, bảo mật và an toàn dữ liệu – những kỹ năng không thể thiếu đối với người làm báo hiện đại.

Một lớp ứng dụng AI vào tác nghiệp báo chí hiện đại do giảng viên, TS. Lương Đông Sơn, Học viện Báo chí và Tuyên truyền hướng dẫn. (Nguồn: VJTC)

Gần đây, các khóa học như “Ứng dụng AI cho nhà báo” được tổ chức theo hình thức trực tuyến, tập trung trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng AI tạo sinh (GenAI) trong thực hành nghiệp vụ. Đây không chỉ là hoạt động phổ cập, mà còn là nỗ lực xây dựng cộng đồng nhà báo biết tận dụng AI làm công cụ hỗ trợ đắc lực trong sáng tạo nội dung, khai thác dữ liệu và phân tích xu hướng.

Cùng với đó, các hội thảo chuyên đề về báo chí và AI được tổ chức như những diễn đàn trao đổi, cập nhật tri thức và kinh nghiệm thực tiễn trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động báo chí. Những chương trình này góp phần thu hẹp khoảng cách giữa chuyển đổi số và thực tiễn làm báo, từ đó giúp nhà báo chủ động hơn trong thích ứng và phát triển nghề nghiệp.

Bà Nguyễn Thị Hải Vân, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí chia sẻ: “Chúng tôi hỗ trợ nhà báo thích ứng với những thay đổi liên tục của nghề, từ công nghệ cho đến cách tiếp cận độc giả. Trong mỗi lớp học ở Trung tâm, điều quan trọng nhất là tạo được môi trường kiến thức đi đôi với thực hành, ứng dụng cho công việc”.

Giữ lửa nghề báo

Theo bà Nguyễn Thị Hải Vân, điều làm nên nét riêng trong công tác đào tạo của Trung tâm không chỉ nằm ở nội dung chương trình mà còn ở cách tổ chức lớp học. Thay vì đào tạo đại trà, các chuyên đề được chia nhỏ trong khoảng hai, ba ngày, phù hợp với lịch trình công việc bận rộn của phóng viên, biên tập viên đang tác nghiệp.

Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí Nguyễn Thị Hải Vân (thứ 2 từ phải sang) trao chứng nhận tốt nghiệp cho học viên. (Nguồn: VJTC)

Giảng viên là những nhà báo kỳ cựu, lãnh đạo cơ quan báo chí, giảng viên đại học – những người sẵn sàng chia sẻ không chỉ kiến thức mà cả kinh nghiệm thực tế. Nhờ đó, mỗi lớp học trở thành không gian để học viên tiếp nhận kỹ năng mới, trao đổi kinh nghiệm và nâng cao bản lĩnh nghề nghiệp. “Mỗi lớp học không chỉ là nơi truyền thụ kỹ năng, mà còn là dịp để lan tỏa tình yêu nghề, trách nhiệm xã hội và những nguyên tắc đạo đức làm báo”, bà Vân cho biết.

Sau các khóa học, học viên và giảng viên thường xuyên giữ liên hệ thông qua các nhóm trao đổi trực tuyến, tạo thành mạng lưới nghề nghiệp hữu ích, hỗ trợ nhau trong quá trình làm báo. Những kết nối đó dần hình thành một cộng đồng nhà báo học tập suốt đời, học để không lạc hậu, để làm nghề tốt hơn.

Không chỉ chú trọng đào tạo phóng viên, Trung tâm còn đặc biệt quan tâm tới việc bồi dưỡng đội ngũ giảng viên. Việc tổ chức các lớp cập nhật kiến thức cho giảng viên giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, từ nội dung đến phương pháp và công cụ đào tạo.

Trong năm qua, hai khóa chuyên đề về ứng dụng AI trong giảng dạy đã được triển khai, hỗ trợ giảng viên tích hợp công nghệ vào quá trình đào tạo báo chí hiện đại. Những nỗ lực này không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của hội viên, mà còn góp phần hỗ trợ các cơ quan báo chí nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế

Trong bối cảnh báo chí toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ số và AI, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là yêu cầu sống còn với mỗi tòa soạn. Đào tạo báo chí, vì thế, không thể dừng lại ở những khuôn mẫu truyền thống. Với tầm nhìn đó, Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí đã chủ động mở rộng hợp tác quốc tế, coi đây là chìa khóa để cập nhật xu hướng nghề nghiệp, thúc đẩy đổi mới phương pháp giảng dạy và truyền cảm hứng chuyển đổi cho đội ngũ làm báo trong nước.

Khóa đào tạo trực tuyến với chủ đề “Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho nhà báo” diễn ra trong hai ngày 5-6/6, thu hút hơn 300 nhà báo trên cả nước tham dự. (Nguồn: VJTC)

Việc mời các chuyên gia nước ngoài tham gia giảng dạy, hội thảo, nghiên cứu chuyên sâu đã giúp học viên tiếp cận đa chiều hơn với những xu hướng báo chí thế giới, nhất là trong lĩnh vực công nghệ và truyền thông số.

Năm 2024, nhiều chương trình đào tạo chuyên đề được tổ chức với sự phối hợp của các đối tác lớn như Google News Initiative và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP). Trong đó, các khóa học “Nâng cao kỹ năng số cho phóng viên” tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã mang lại nhiều giá trị thiết thực, trang bị cho phóng viên khả năng ứng dụng công cụ số, khai thác dữ liệu và tối ưu hóa quy trình tác nghiệp trong môi trường truyền thông số hóa.

Bên cạnh đó, các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng đưa tin liên quan nhóm yếu thế, phối hợp cùng UNDP, đã mở rộng góc nhìn nhân văn trong nghiệp vụ báo chí. Người làm báo không chỉ phản ánh sự kiện, mà còn học cách truyền tải câu chuyện với tinh thần bảo vệ quyền con người và thúc đẩy công bằng xã hội – những giá trị cốt lõi không thể thiếu trong thời đại dữ liệu và AI chi phối.

Trong lĩnh vực quản trị tòa soạn và phát triển nền tảng số, chương trình đào tạo trực tuyến về “Chuyển đổi số báo chí” hợp tác với Google đã mang đến hướng dẫn thực tiễn trong việc xây dựng hạ tầng số, phân tích hành vi độc giả, tối ưu hóa doanh thu quảng cáo và bảo đảm an toàn thương hiệu. Đặc biệt, chương trình tư vấn 1:1 sau khóa học đã hỗ trợ thiết thực cho nhiều cơ quan báo chí trong việc cải tiến trang điện tử, mở rộng lượng độc giả trung thành và nâng cao hiệu quả phân phối nội dung.

Những chương trình bồi dưỡng gắn với thực tiễn, cập nhật công nghệ và nhấn mạnh tính nhân văn đang dần trở thành hướng đi cần thiết, giúp người làm báo không bị tụt lại phía sau trong dòng chảy đổi mới toàn cầu.

Nâng tầm chất lượng

Trong bối cảnh AI vừa thay đổi cách sản xuất nội dung vừa định hình lại mối quan hệ giữa báo chí và công chúng, việc đào tạo phải đi trước một bước, vừa cập nhật xu hướng, vừa giữ vững nền tảng giá trị nghề báo.

Các học viên sôi nổi thảo luận trong lớp học do Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí tổ chức. (Nguồn: VJTC)

Năm 2025, hệ thống đào tạo báo chí Việt Nam bắt đầu có những chuyển động theo hướng đó. Một số chương trình chuyên sâu dành riêng cho lãnh đạo cơ quan báo chí được triển khai, hướng đến mục tiêu hỗ trợ lực lượng này trong việc xây dựng tòa soạn hiện đại, thích ứng với môi trường truyền thông số, dẫn dắt đổi mới từ chiến lược đến vận hành.

Nội dung đào tạo bao gồm báo chí dữ liệu, sản xuất đa nền tảng, quản trị nội dung số, phát triển độc giả và tối ưu hóa doanh thu – những yếu tố đang tái định nghĩa năng lực cốt lõi của các tòa soạn. Bên cạnh đó, các khóa học phục vụ công tác tuyên truyền Đại hội Đảng các cấp được Trung tâm xây dựng bài bản, không chỉ về mặt chuyên môn nghiệp vụ mà còn về kỹ năng, đạo đức tác nghiệp và bản lĩnh chính trị của người làm báo.

Đổi mới chương trình đi đôi với nâng cấp hạ tầng đào tạo. Website, fanpage và thư viện bài giảng trực tuyến sẽ được cải tiến toàn diện theo hướng thân thiện, cập nhật và thuận tiện cho người dùng. Nền tảng học trực tuyến sẽ tích hợp thêm công cụ tương tác, góp phần cá nhân hóa hành trình học tập của từng hội viên.

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển trong mô hình đào tạo theo hướng bền vững. Ngoài hệ thống lớp học miễn phí cho hội viên, các khóa kỹ năng truyền thông dành cho doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cơ quan báo chí lớn bắt đầu được tổ chức có thu phí, đáp ứng nhu cầu đào tạo ngày càng đa dạng, từ quản lý khủng hoảng truyền thông đến phát triển chiến lược nội dung số.

Chuyển động của báo chí trong thời đại số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà còn là hành trình nâng cao tư duy, kỹ năng và gìn giữ giá trị nghề nghiệp. Với những đổi mới đồng bộ từ nội dung đến phương pháp đào tạo, Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí đang khẳng định vai trò là điểm tựa phát triển nghề báo – nơi bồi đắp năng lực, truyền cảm hứng và giữ lửa cho những người làm báo trong kỷ nguyên dữ liệu và AI.