Bước chuyển mạnh mẽ của thương mại điện tử trong năm 2025

Động lực tăng trưởng mới từ thị trường số

Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ấn tượng trong năm 2025. Theo dữ liệu quý III/2025, tổng doanh số trên 4 sàn TMĐT lớn đạt 103,6 nghìn tỷ đồng, tăng 2,6% so với quý trước. Shopee tiếp tục dẫn đầu thị trường với 56% thị phần, trong khi TikTok Shop ghi nhận mức tăng trưởng lên tới 69%, qua đó mở rộng thị phần lên 41%. Các ngành hàng nổi bật gồm làm đẹp, nhà cửa – đời sống và thời trang nữ; riêng nhóm sản phẩm sức khỏe và thời trang trẻ em cho thấy mức tăng trưởng vượt trội.

Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX, Bộ Công Thương), sự bùng nổ của TMĐT đã tạo điều kiện để doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị số. Nhờ không gian số, các doanh nghiệp có thể vượt qua rào cản địa lý, tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, đồng thời hưởng lợi từ các chính sách hỗ trợ chuyển đổi số của Chính phủ và Bộ Công Thương. Bên cạnh thị trường nội địa giàu tiềm năng, đặc biệt ở khu vực nông thôn, TMĐT xuyên biên giới đang mở ra hướng đi mới cho xuất khẩu Việt Nam.

Tuy nhiên, thị trường vẫn đối mặt với không ít thách thức. Tỷ lệ TMĐT trong tổng mức bán lẻ mới chỉ chiếm khoảng 10%; thanh toán tiền mặt còn phổ biến; tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng chưa được xử lý triệt để. Cùng với đó, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các nền tảng lớn như Shopee, TikTok Shop, Lazada đặt ra áp lực không nhỏ cho doanh nghiệp trong nước. Nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực phân tích dữ liệu, cá nhân hóa dựa trên AI, quản lý chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn còn thiếu hụt, khiến việc mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả vận hành gặp nhiều khó khăn. Dù hạ tầng giao nhận đã có bước tiến, hệ thống kho bãi, giao hàng chặng cuối, độ phủ nông thôn và chuỗi cung ứng lạnh vẫn chưa đạt trình độ của các thị trường phát triển.

Hoàn thiện thể chế, nâng chuẩn cuộc chơi thương mại điện tử

Trong bối cảnh TMĐT phát triển nhanh và ngày càng phức tạp, việc Luật Thương mại điện tử được thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV được xem là bước ngoặt quan trọng. Với 7 chương, 41 điều, Luật TMĐT không chỉ tăng cường bảo vệ người tiêu dùng mà còn góp phần tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, bền vững cho doanh nghiệp.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SB LAW, cho rằng Luật TMĐT đã định danh rõ ràng các mô hình kinh doanh số, từ sàn giao dịch TMĐT, nền tảng trung gian, mạng xã hội kinh doanh đến các hình thức giao dịch xuyên biên giới. Đây là cơ sở quan trọng để khắc phục tình trạng nhiều mô hình mới phát triển nhanh hơn khung pháp lý, gây ra khoảng trống trong quản lý và bảo vệ quyền lợi các bên tham gia thị trường.

Theo các chuyên gia, hệ thống nghĩa vụ mới sẽ buộc các nền tảng TMĐT phải đầu tư mạnh hơn vào công nghệ giám sát nội dung, xác thực người bán và kiểm soát nguồn gốc hàng hóa. Dù làm gia tăng chi phí ngắn hạn, nhưng về dài hạn, điều này giúp củng cố niềm tin thị trường, nâng cao chất lượng giao dịch và giảm thiểu tranh chấp. Đối với người bán, môi trường minh bạch sẽ giúp nâng cao uy tín thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh cho các chủ thể kinh doanh chân chính.

Dù hành lang pháp lý đã dần hoàn thiện, thành công của TMĐT Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào chiến lược của doanh nghiệp. Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần xác định rõ mô hình TMĐT xuyên biên giới phù hợp như B2B, B2C, B2B2C hay D2C, tập trung nguồn lực và tận dụng sự hỗ trợ từ các sàn TMĐT lớn cũng như các chương trình đào tạo. Việc hợp tác với đối tác bản địa tại thị trường mục tiêu sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, rút ngắn thời gian tiếp cận và hạn chế rủi ro pháp lý.

Đặc biệt, trong bối cảnh TMĐT ngày càng dựa trên dữ liệu, kỹ năng phân tích dữ liệu lớn được xem là “ngôn ngữ chung” của ngành. Ông Nguyễn Hữu Tuấn nhấn mạnh, nhân sự TMĐT cần sớm chuẩn bị năng lực làm việc cùng AI, tích hợp đa kênh, tối ưu trải nghiệm khách hàng và bảo mật dữ liệu để đáp ứng yêu cầu pháp lý ngày càng khắt khe. Đây chính là chìa khóa giúp TMĐT Việt Nam tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức và bước sang giai đoạn phát triển bền vững hơn./.