Dọn “hòn đá tảng” chắn đường để Việt Nam thành cường quốc AI

Chính sách mang tầm quốc gia, kết hợp với nỗ lực của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sẽ thúc đẩy sự phát triển của AI

Nhắm đích cường quốc AI

AI đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đổi mới sáng tạo. Theo dự báo của IDC (công ty chuyên nghiên cứu thị trường), AI có thể đóng góp thêm 19.900 tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030.

Tại Việt Nam, AI cũng đang dần định hình tương lai kinh tế đất nước. Theo nghiên cứu của Google, nếu được áp dụng rộng rãi, AI có thể mang lại 1.890 tỷ đồng (79,3 tỷ USD) cho các doanh nghiệp Việt Nam vào năm 2030. Con số này chiếm gần 12% GDP dự kiến, thể hiện sức mạnh của AI trong việc thúc đẩy tăng trưởng.

Việt Nam đang trên hành trình trở thành cường quốc AI. Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030, xác định AI là công nghệ chiến lược. Các doanh nghiệp “đầu tàu” như Viettel, FPT, VNG, VNPT… đã đầu tư nghiên cứu phát triển và mở rộng quan hệ với đối tác hàng đầu thế giới nhằm đẩy mạnh ứng dụng AI vào đời sống.

Trong một hội thảo về AI được tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung khẳng định: “Chúng tôi đang biến Việt Nam thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI trong ASEAN và thế giới”. Các bước đi cụ thể đã được hoạch định và triển khai, như chương trình phát triển nhân lực bán dẫn (theo Quyết định số 1017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ); Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia và Google hợp tác để xây dựng hệ sinh thái AI; Chính phủ và Tập đoàn Nvidia hợp tác thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển AI, Trung tâm Dữ liệu AI…

“Việt Nam, với lực lượng lao động năng động và hệ sinh thái công nghệ đang phát triển, sẵn sàng trở thành một cường quốc AI”, ông Jensen Huang, CEO Tập đoàn Nvidia đã nhận định như vậy trong chuyến thăm Việt Nam.

Tầm nhìn của Việt Nam là đến năm 2045, quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP, Việt Nam trở thành trung tâm AI và công nghệ số của khu vực. Nêu ví dụ về trường hợp DeepSeek, ông Vũ Anh Tú, Giám đốc công nghệ Tập đoàn FPT khẳng định: “Chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra các sản phẩm AI có giá trị riêng cho người Việt”.

Tuy nhiên, hành trình trở thành cường quốc AI của Việt Nam sẽ phải vượt qua nhiều thách thức, khi hàng loạt chướng ngại vật xuất hiện. Đó là nền tảng pháp lý, nguồn nhân lực, tài chính và thị trường.

Vượt chướng ngại vật

Theo ông Nguyễn Tử Quảng, CEO Tập đoàn Bkav, nhân tài chỉ là một trong nhiều yếu tố giúp Việt Nam khai thác sức mạnh AI và hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 trở thành một trong 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á về AI, như mục tiêu đã được đề ra tại Nghị quyết số 57/NQ-TW.

Nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển khoa học – công nghệ nói chung, AI nói riêng. Để phát triển công nghệ AI, Việt Nam có thể học tập kinh nghiệm quốc tế trong việc kích cầu doanh nghiệp ứng dụng sản phẩm, dịch vụ AI, từ đó tạo ra thị trường cho doanh nghiệp. 

Ông Quảng nêu ví dụ, tại Singapore, sau khi doanh nghiệp lựa chọn sản phẩm, dịch vụ AI để sử dụng, Nhà nước hỗ trợ 70%, doanh nghiệp trả 30%. Tỷ lệ này ở Nhật Bản là 50 – 50, ở Thái Lan là 40 – 60. Với khoảng 1 triệu doanh nghiệp tại Việt Nam, việc kích cầu sẽ tạo ra thị trường rất lớn về AI.

“Cần có chính sách mang tầm quốc gia để thúc đẩy sự phát triển của AI, kết hợp với nỗ lực của từng doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân”, CEO Tập đoàn Bkav nhấn  mạnh.

Ông Nguyễn Quốc Cường (Công ty Dynamic Software Solutions), cho biết, từ quá trình xây dựng giải pháp AI cho khu vực công, đã xuất hiện một số nút thắt về hạ tầng, dữ liệu, con người và hành lang pháp lý cần được tháo gỡ. Việc thu thập dữ liệu rất khó khăn, vì chưa có quy định pháp lý rõ ràng; doanh nghiệp nhà nước cũng chưa sẵn sàng đầu tư vào phần cứng chuyên biệt để làm AI, vì chi phí lớn, khấu hao nhanh.

Từ thực tế hoạt động, ông Vũ Thanh Tùng, Giám đốc sản phẩm AI Cloud GreenNode chia sẻ, doanh nghiệp phát triển và cung cấp dịch vụ AI gặp rất nhiều thách thức, như dữ liệu rời rạc, tốn kém chi phí quản trị; quy trình thay đổi liên tục; dữ liệu nhạy cảm và yêu cầu bảo mật cao; thiếu nguồn nhân lực phát triển AI…

Đối với khối hành chính công, khó khăn chủ yếu liên quan đến dữ liệu, con người. Thời gian triển khai, thực hiện, nghiệm thu dự án ứng dụng AI ở khu vực công rất lâu, trong khi doanh nghiệp phải có dòng tiền để “nuôi quân”.

Ông Hoàng Văn Hội, Tổng giám đốc Dynamic Software Solutions thẳng thắn chỉ ra, nguyên nhân dẫn đến tình trạng “dự án chỉ kéo dài 3 tháng, nhưng mất đến 6 tháng làm thủ tục” là chưa có case study (nghiên cứu tình huống) cụ thể cho từng ngành, tỉnh/thành phố…; khung pháp lý chưa rõ ràng, chưa có hướng dẫn…, khiến các bên lúng túng.

“Chúng tôi mong muốn sẽ có những case study cụ thể cho từng ngành nghề và những dự án đầu tiên phải là dự án đột phá để các đơn vị liên quan thực hiện”, ông Hội nhấn mạnh.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Đoàn Kết, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông mong muốn Nhà nước xây dựng nền tảng công nghệ chung và hỗ trợ doanh nghiệp với mức chi phí hợp lý. Hiện nay, chi phí thuê bao rất cao, hạn chế người tiêu dùng trong việc ứng dụng AI vào thực tiễn.

Còn theo ông Trần Mạnh Hà, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu điện tử, tin học, tự động hóa, cần tích cực đào tạo nguồn nhân lực về AI để thúc đẩy ứng dụng và phát triển công nghệ trong các ngành công nghiệp. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ các nhiệm vụ nghiên cứu, ứng dụng AI bằng cách tài trợ cho các đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu, sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến nhà máy và ứng dụng AI để các đơn vị triển khai và áp dụng ngay vào thực tế.