Hai “trụ cột” của TMĐT xuyên biên giới

Ngày nay, TMĐT xuyên biên giới phát triển nhanh, mạnh, đem lại nhiều lợi ích kinh tế, nhưng cũng đối mặt nhiều rào cản. Theo bà, đó là vấn đề của công nghệ hay năng lực?

Hiện, doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) chiếm 97% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam, song chỉ một phần nhỏ tiếp cận được thương mại xuyên biên giới hiệu quả. Trở ngại không chỉ ở vốn, mà còn ở năng lực tiếp cận dữ liệu, tiêu chuẩn vận hành và chi phí logistics cố định cao. Một hệ sinh thái bền vững cần đảm bảo quyền di chuyển dữ liệu, minh bạch thuật toán và khả năng tương tác giữa các nền tảng. Đó là những yếu tố quyết định để SME có thể thật sự đứng vững trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Vậy, muốn gỡ những “nút thắt” này thì ngành logistics trong nước cần cải thiện và thay đổi những gì, thưa bà?

Nếu như trước kia, một lô hàng xuyên biên giới thường phải đi qua 8–12 hệ thống khác nhau, từ hải quan, kho trung gian đến đơn vị giao nhận. Mỗi khâu trung chuyển đều tiềm ẩn nguy cơ mất dữ liệu, chậm trễ và thiếu minh bạch. Khi thông tin không được liên thông, doanh nghiệp gần như “mù mờ” trong việc theo dõi, cảnh báo rủi ro hay xử lý sự cố.

Ngày nay, công nghệ phần nào tháo gỡ “nút thắt” này, Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa giúp phân loại hàng hóa, giám sát danh mục kiểm soát, rút ngắn thời gian thông quan từ vài ngày xuống vài giờ, đồng thời giảm đáng kể sai sót chứng từ. Tuy nhiên, giá trị thực chỉ đến khi công nghệ mang lại hiệu quả đo lường được. Trong khi AI và phân tích dự báo đã chứng minh tính hữu dụng thì blockchain và chuẩn dữ liệu toàn cầu vẫn cần thêm thời gian để đạt tính tương thích rộng rãi. Ngoài ra, phân mảnh dữ liệu vẫn là thách thức cốt lõi.

Tương lai của thương mại toàn cầu sẽ phụ thuộc vào khả năng chia sẻ dữ liệu có trách nhiệm, dựa trên niềm tin, minh bạch và lợi ích chung, thay vì mô hình sở hữu riêng lẻ.

Vì vậy, giải pháp bền vững cần tập trung vào 3 hướng: Ngăn ngừa từ đầu bằng thông tin sản phẩm chính xác, minh bạch; Tối ưu quy trình hoàn trả tại chỗ, tránh luân chuyển qua biên giới; Phân bổ chi phí công bằng giữa sàn, người bán và đơn vị vận chuyển. Mỗi kiện hàng hoàn trả không chỉ là chi phí tài chính, mà còn là tác nhân làm suy giảm tính bền vững của toàn chuỗi.

Vậy, vấn đề cốt lõi cần lưu ý để phát phát triển TMĐT tại Việt Nam là gì, thưa bà?

Có thể nói, AI và tự động hóa đang nâng chuẩn hiệu suất logistics toàn cầu. Việc ứng dụng AI trong phân loại hàng hóa và dự báo tắc nghẽn có thể giúp các quốc gia như Việt Nam rút ngắn đáng kể thời gian thông quan, đồng thời giảm chi phí vận hành.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội hình thành trung tâm dữ liệu logistics trung lập, nhằm tăng tính minh bạch và khả năng kết nối giữa các bên vận hành trong chuỗi cung ứng. Với vị thế cửa ngõ hàng không, cảng biển quốc tế, TP.Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể trở thành trung tâm hoàn trả khu vực Đông Nam Á, hỗ trợ TMĐT Việt Nam vươn xa hơn và quay vòng nhanh hơn.

Tương lai của TMĐT xuyên biên giới sẽ dựa trên 2 trụ cột chính là công nghệ đại diện cho tốc độ, dữ liệu, hiệu quả và trách nhiệm đại diện cho sự công bằng, bền vững và bao trùm xã hội. Cân bằng giữa tốc độ và công bằng, hiệu quả và bao trùm, chính là con đường để Việt Nam và khu vực Đông Nam Á bước vào giai đoạn mới của thương mại toàn cầu.

Xin cảm ơn bà!